Στην ποσόστωση η λύση;

Απουσιάζουν οι γυναίκες από την πολιτική στην Κύπρο
Ανάγκη η δημιουργία «κρίσιμης μάζας» ευαισθητοποιημένων προσώπων, τα οποία θα θέτουν το θέμα της ισότητας των φύλων σε όλα τα πολιτικά επίπεδα

Καταθλιπτικοί είναι οι αριθμοί για την Κύπρο σε σχέση με την παρουσία γυναικών στην πολιτική ζωή της Κύπρου. Φτάνει να λεχθεί ότι διεθνώς η χώρα μας βρίσκεται στην 102η θέση διεθνώς στην παρουσία γυναικών στη Βουλή με χώρες όπως η Τουρκία, η Αλβανία, η Ουγκάντα, το Αφγανιστάν, ακόμα και η Σαουδική Αραβία να βρίσκονται πολύ πιο υψηλά απ' ό,τι η Κύπρος. Η κατάσταση χειροτερεύει σε σχέση με τη συμμετοχή γυναικών σε υπουργικά συμβούλια, με την Κύπρο να βρίσκεται στην 72η θέση, με μέσο ποσοστό συμμετοχής μόλις στο 9,1%. Χώρες με καλύτερες επιδόσεις από αυτές της Κύπρου είναι το Ιράν, το Σουδάν, η Αλγερία, η Ναμίμπια, το Αφγανιστάν και άλλες.
Προτελευταία στην ΕΕ
Τα στοιχεία δεν βελτιώνονται ούτε αν η σύγκριση γίνει μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Κύπρος κατέχει την τέταρτη θέση από το τέλος της λίστας σε σχέση με τη συμμετοχή γυναικών στην κυβέρνηση. Την πρώτη θέση κατέχει η Φινλανδία με 59% κι ακολουθούν η Σουηδία με 50%, η Γαλλία με 47% και η Εσθονία με 43%. Το ποσοστό στην Κύπρο φθάνει μόλις στο 9%.
Σε σχέση με τη συμμετοχή γυναικών στα κοινοβούλια, η Κύπρος κατέχει την προτελευταία θέση με 12,5%, ενώ ο μέσος όρος είναι 25%. Μάλιστα στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές (2011) η παρουσία των γυναικών στη Βουλή μειώθηκε σε σχέση με τις εκλογές του 2006. Από 14,3% έπεσε στο 12,5%. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι στη χώρα μας δεν έχει εκλεγεί καμία γυναίκα δήμαρχος, ενώ ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις γυναικών προέδρων κοινοτικών συμβουλίων.
Ομάδα Πρωτοβουλίας
Όλα τα πιο πάνω στοιχεία κι ακόμα περισσότερα παρουσιάστηκαν χθες σε συνέντευξη Τύπου, την οποία έδωσαν από κοινού το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο και η Ομάδα Πρωτοβουλίας για την ενίσχυση της Παρουσίας της Γυναίκας στην Πολιτική Ζωή. Στη συνέντευξη εξαγγέλθηκαν στοχευμένες ενέργειες και δραστηριότητες για την ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στην πολιτική ζωή. Ενδιαφέρουσες ομιλίες έγιναν στη συνέντευξη από την Αναπληρώτρια Επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο Αλεξάνδρα Ατταλίδου, την πρώην Υπουργό Εξωτερικών Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, την Πρόεδρο της UNESCO για την Ισότητα και Ενδυνάμωση των Φύλων του Πανεπιστημίου Κύπρου δρα Μαίρη Κουτσελίνη και την Επίτροπο Ισότητας Ιωσηφίνα Αντωνίου.
Έκθεση και ψήφισμα ΕΚ
Η κ. Ατταλίδου αναφέρθηκε στην έκθεση που συνέταξε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με εισηγήτρια την ευρωβουλευτή Maria Noichl, τον περασμένο μήνα, στην οποία τονίζεται η σημασία των ποσοστώσεων για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στις διαδικασίες λήψης πολιτικών αποφάσεων και καλούνται όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να λάβουν εσωτερικά μέτρα, για να ενισχύσουν την ισότητα των γυναικών και ανδρών εντός των οικείων οργάνων λήψης αποφάσεων, προτείνοντας μια γυναίκα κι έναν άνδρα υποψήφιο για θέσεις υψηλού επιπέδου στην ΕΕ.
Την περασμένη επίσης εβδομάδα, η Ευρωβουλή, με το ψήφισμα για τη νέα στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα μετά το 2015, υιοθέτησε προτάσεις της έκθεσης Noichl, γεγονός που η κ. Ατταλίδου χαρακτήρισε πολύ σημαντική εξέλιξη.
Προσωρινό μέτρο η ποσόστωση
Στην άκρως ενδιαφέρουσα ομιλία της η δρ Κουτσελίνη αναφέρθηκε σε «ένα από τα κύρια εργαλεία τα οποία βοηθούν στην παρουσία των γυναικών στην πολιτική ζωή, αυτό της ποσόστωσης, που εφαρμόζεται σήμερα σε περισσότερες από 100 χώρες. Η ποσόστωση», όπως τόνισε, «θεωρείται ένα προσωρινό μέτρο που υιοθετείται για να διορθώσει την ανισότητα που επικρατεί στην πολιτική ζωή όσον αφορά την εκπροσώπηση των γυναικών».
Αναφερόμενη στα κυριότερα επιχειρήματα για την ίση εκπροσώπηση των γυναικών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στον πολιτικό και τον οικονομικό τομέα, είπε ότι είναι πολλαπλά και περιλαμβάνουν:
-Δημοκρατική Νομιμότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων: Ως αρχή της Δημοκρατίας, στην οποία όλοι οι πολίτες είναι ίσοι, η σύνθεση των εκλελεγμένων οργάνων που εκπροσωπούν τους πολίτες πρέπει να αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία του εκλογικού σώματος. Αυτό εξασφαλίζει ότι οι αποφάσεις τους έχουν νομιμότητα. Δεδομένου ότι το ήμισυ του πληθυσμού της Ευρώπης αποτελείται από γυναίκες, οι φωνές τους πρέπει να ακούγονται εξίσου σε όλα τα επίπεδα.
-Αποδόμηση της ταύτισης βιολογικού φύλου και κοινωνικών ρόλων: Το φύλο δεν φέρει εκ της φύσεώς του καθορισμένους ρόλους, ούτε αποκλείει τη γυναίκα από τον δημόσιο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό βίο. Οι αντιλήψεις που θέλουν τη γυναίκα μόνο στο σπίτι ή/και της αποδίδουν μειωμένες ικανότητες για ανάληψη θέσεων λήψης απόφασης, οφείλονται σε πατριαρχικά στερεότυπα παρωχημένων εποχών.
-Μέγιστη αξιοποίηση του προσοντούχου δυναμικού και των ταλέντων σε όλους τους τομείς: Περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές (59%) που αποφοιτούν από Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Ευρώπης είναι γυναίκες. Τα προσόντα και ταλέντα των γυναικών επί του παρόντος δεν αξιοποιούνται σε επίπεδο λήψεως αποφάσεων, ιδίως σε κορυφαίο επίπεδο. Η αλλαγή είναι αναγκαία τόσο στον πολιτικό όσο και στον επιχειρηματικό τομέα, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, την καταπολέμηση της τρέχουσας οικονομικής κρίσης και για τη δημιουργία ενός βιώσιμου μέλλοντος, στο οποίο όλα τα προσόντα και ταλέντα να αξιοποιούνται πλήρως και όλες οι φωνές/απόψεις να ακούγονται, όταν λαμβάνονται αποφάσεις που διαμορφώνουν το μέλλον της Ευρώπης.
-Αντιμετώπιση της ανισότητας σε όλους τους τομείς: H τελευταία έρευνα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα (EIGE) έδειξε ότι η ανισότητα των φύλων σε όλους τους τομείς (οικονομικό, εργασιακό, εκπαιδευτικό, υγείας, διαθέσιμου χρόνου, έμφυλης βίας), συναρτάται με τα χαμηλά ποσοστά της συμμετοχής της γυναίκας σε θέσεις λήψης απόφασης στον οικονομικό και πολιτικό τομέα. Η Κύπρος βρίσκεται στην τελευταία θέση μεταξύ όλων των κρατών-μελών.
-Ανάγκη δημιουργίας «μιας κρίσιμης μάζας» ευαισθητοποιημένων γυναικών σε καίριες θέσεις: Για να αντιμετωπιστούν τα θέματα ανισότητας των φύλων, χρειάζεται να δημιουργηθεί μια κρίσιμη μάζα ευαισθητοποιημένων προσώπων, τα οποία θα θέτουν το θέμα της ισότητας των φύλων σε όλες τις πολιτικές.
Ακόμα και χρηματική ποινή στα κόμματα
Η Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, αφού παρουσίασε τα στοιχεία τα οποία αναφέρουμε στην αρχή του ρεπορτάζ, αναφέρθηκε στις ενέργειες που πρέπει να γίνουν, ώστε οι γυναίκες να αποκτήσουν εντονότερη παρουσία στην πολιτική ζωή. Είπε μεταξύ άλλων:
«Με βάση την εμπειρία και τις βέλτιστες πρακτικές άλλων χωρών, κυρίως της ΕΕ, η Κύπρος πρέπει να προχωρήσει τάχιστα στα ακόλουθα:
-Νομοθετική ποσόστωση ουδέτερη ως προς το φύλο, που να κινείται στο πλαίσιο του ισπανικού μοντέλου, δηλαδή οι εκλογικοί κατάλογοι των υποψηφίων να έχουν ισορροπημένη αναλογία γυναικών και ανδρών, έτσι ώστε οι υποψήφιοι των δύο φύλων να αποτελούν τουλάχιστον το 40% του συνολικού αριθμού των μελών.
- Να συμπεριληφθούν κυρώσεις στη νομοθεσία, π.χ. να απορρίπτεται ο κατάλογος, αν δεν συνάδει με την ποσόστωση και να επιβάλλεται και χρηματική ποινή υπό μορφήν αφαίρεσης ενός ποσού από την κρατική χρηματοδότηση των κομμάτων.
-Να ενθαρρυνθούν όλα τα πολιτικά κόμματα να υιοθετήσουν στα καταστατικά τους εθελοντικές ποσοστώσεις για την υποβολή των υποψηφιοτήτων στους εκλογικούς καταλόγους, καθώς και συστήματα που να διασφαλίζουν την τοποθέτηση των γυναικών σε εκλέξιμες θέσεις.
Τα μέλη της Ομάδας
Tην Ομάδα Πρωτοβουλίας για Ενίσχυση της Παρουσίας της Γυναίκας στην Πολιτική Ζωή απαρτίζουν οι Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, πρώην Υπουργός Εξωτερικών, Μαίρη Κουτσελίνη, Πρόεδρος της UNESCO για την Ισότητα και Ενδυνάμωση των Φύλων του Πανεπιστημίου Κύπρου, Ιωσηφίνα Αντωνίου, Επίτροπος Ισότητας των φύλων, Σοφία Γιωργαλλά, Πρόεδρος της Διεθνούς Οργάνωσης «Γυναίκες Χωρίς Σύνορα», Ελίζα Σαββίδου, Επίτροπος Διοικήσεως, Ρούλα Μαυρονικόλα, Βουλευτής ΕΔΕΚ, Λήδα Κουρσουμπά, Επίτροπος Νομοθεσίας και Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, Αναπληρώτρια Επικεφαλής του Γραφείου του ΕΚ στην Κύπρο, Αλεξάνδρα Γαλανού, μέλος του δ.σ. του Πανεπιστημίου Κύπρου, Ελένη Χρυσοστόμου, Εκπρόσωπος Τύπου των Οικολόγων, Λία Γεωργιάδου, Πρόεδρος του Γυναικείου Ομίλου Πρωτοπορία, Δρ Δένα Σολωμή, Πρόεδρος του Ερευνητικού Κέντρου Ισότητας Φύλου, Σούλα Ζαβού, Επίτιμη Πρόεδρος της Οργάνωσης για την Προώθηση των Γυναικών της Ευρώπης, δρ Ανδρούλα Ελευθερίου, Εκτελεστική Διευθύντρια της Διεθνούς Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίας και Σπάνιων Νοσημάτων και Σουζάνα Παύλου, Διευθύντρια Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου.