Απειλείται η ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
«Σε όλη την Ευρώπη, παρατηρείται μια νέα τάση κατά της ΕΕ και κατά των μεταναστών, συνδεδεμένη με έναν νέο εθνικισμό, αλλά η κρίση δεν προκαλείται από τη μετανάστευση»
Μιχάλης Ατταλίδης: «Η Tamar Jacoby μιλά για το τι έχει να μάθει η Ευρώπη από την εμπειρία των ΗΠΑ στην ένταξη μεταναστών»
Σουζάνα Παύλου: «Η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό γίνεται δυνατή, πρωταρχικά λόγω της διαθεσιμότητας της φτηνής και ευέλικτης οικιακής εργασίας»
«Απειλητική και επικίνδυνη για την ίδια την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης» χαρακτήρισε την κατάσταση που αναπτύσσεται σήμερα «στις δύο όχθες της Μεσογείου» ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών και Διεθνών Σχέσεων Μιχάλης Ατταλίδης. «Στη νότια όχθη», επεσήμανε, «γίνονται πραγματικότητα οι χειρότεροι φόβοι των Ευρωπαίων, μέσω ενός συνδυασμού παραγόντων, όπως κράτη σε διάλυση, θρησκευτικός σεκταρισμός και εθνικός διχασμός, μαζί με τον κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής και τη συνέχιση των μεταναστευτικών ροών. Ενώ στην Ευρώπη διαπιστώνουμε μια τάση για έναν νέο εθνικισμό, που επιδεινώνεται από τη μεταναστευτική ροή».

Ο κ. Ατταλίδης μιλούσε την περασμένη Δευτέρα (6 Ιουνίου 2016) στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, σε διήμερο διεθνές συνέδριο με θέμα «Προς μια περιεκτική προσέγγιση της μετανάστευσης - διεθνείς και κοινωνικές κατευθύνσεις», με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών σε πανεπιστήμια της Κύπρου και της Ευρώπης και σε ερευνητικά κέντρα, διπλωματών, στελεχών μη κυβερνητικών οργανώσεων και του επικεφαλής του Γραφείου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο.
Ενώπιον της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης
Στην ομιλία του, με την οποία άνοιξε τις εργασίες του συνεδρίου (που έγινε στα αγγλικά), ο Μ. Ατταλίδης περιέγραψε το πλαίσιο της κατανόησης της ευρωπαϊκής μετανάστευσης και των ιστορικών και θεωρητικών θεμάτων που σχετίζονται με τη διαδικασία της μετακίνησης πληθυσμών, στην επεξεργασία της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης. «Μου φαίνεται», είπε μεταξύ άλλων, «ότι η μετανάστευση και η μεταναστευτική πολιτική, συνδέεται με μια σειρά θεμάτων, που κάνουν δυνατή ή αδύνατη την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση, όπως και με τις κρίσεις που βιώνει σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση».
Επικαλέσθηκε στη συνέχεια τρεις σπουδαίους Ευρωπαίους κοινωνικούς διανοητές σε σχέση με το θέμα - τον Γερμανό κοινωνιολόγο και φιλόσοφο Jurgen Habermass, τον Γερμανο-εβραίο κοινωνιολόγο Norbert Elias και τον Γάλλο κοινωνιολόγο, κοινωνικό ψυχολόγο και φιλόσοφο Emile Durkheim. Όπως ανέφερε ο Μ. Ατταλίδης, «ο Jurgen Habermass υπογράμμισε πρόσφατα τη σύνδεση μεταξύ της μετανάστευσης και της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης. Η εξέλιξη από τον εθνικό δεσμό στα κράτη και στην πολιτότητα δεν ήταν εύκολη.

»Οι εθνικισμοί και για πολλά χρόνια οι ευρωπαϊκοί πόλεμοι έκτισαν τη μορφή της ευρωπαϊκής ηπείρου - για ένα μεγάλο διάστημα της ιστορίας της ήταν μια περιοχή εθνικών συγκρούσεων που κατέληξαν στους δύο παγκόσμιους πολέμους. Αυτοί υπήρξαν και το κίνητρο για τα ομοσπονδιακά κινήματα στην Ευρώπη και για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά τον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι γι’ αυτό που η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε μέρος των κεντρικών αξιών της τον σεβασμό στον πολιτισμικό πλουραλισμό και την πολυπολιτισμικότητα».
Η πολιτισμένη... μεταμόρφωση
Αναφερόμενος στην προσέγγιση του Norbert Elias που, όπως είπε, είναι συμπληρωματική αυτής του Habermass, ο Μ. Ατταλίδης υπέμνησε την κοινωνιολογική του μελέτη «The Civilizing Process», που αφορά «τη μεταφορά από την αγροτική, γήινη, βίαιη συμπεριφορά των χρόνων των σταυροφοριών, στην ευγενική, πολιτισμένη, συγκρατημένη συμπεριφορά του εικοστού αιώνα. Σε μιαν άλλη εργασία του, ο Norbert Elias υποδεικνύει ότι αυτή η πολιτισμένη μεταμόρφωση των αισθημάτων και της συμπεριφοράς επεκτείνεται μόνο μέχρι τα σύνορα των σύγχρονων κρατών και όχι πέρα από αυτά. Αυτό βοηθά στην εξήγηση της βαναυσότητας των πολέμων, όταν οι εχθροί ανήκουν σε άλλες εθνικότητες.

»Εξηγεί επίσης το γεγονός ότι οι μετανάστες μπορεί ν’ αποκλειστούν έξω από τα σύνορα με φράκτες, ή να πνιγούν στη θάλασσα, καθώς προσπαθούν να την πλεύσουν αβοήθητοι. Σήμερα βλέπουμε ακροδεξιά κινήματα να αρνούνται την αναγκαιότητα συνεργασίας με άλλα έθνη εντός της ΕΕ, να αντιτίθενται στον πλουραλισμό και να επιστρέφουν σε εθνικιστικές συμπεριφορές, που αντιμετωπίζουν ως απειλή για την κοινωνική συνοχή του έθνους την είσοδο μεταναστών στη χώρα, προερχόμενων από τρίτες χώρες ή και από άλλες χώρες της ΕΕ».
Η διαφορά και η ιδιαιτερότητα
Ο Μ. Ατταλίδης μίλησε και για το έργο του Emile Durkheim που, όπως παρατήρησε, «από τον 19ο αιώνα υπέδειξε ότι οι σύγχρονες κοινωνίες αντλούν την αλληλεγγύη τους από τη συμπληρωματικότητα της διαφοράς και της ιδιαιτερότητας, που προέρχεται από τον μεγάλο βαθμό διαχωρισμού στην εργασία. Αποκαλεί αυτήν την αλληλεγγύη οργανική και είναι βασισμένη στη διαφορετικότητα και στη συμπληρωματικότητα και όχι στην ταυτότητα και στην ομοιομορφία».

Πρόσθεσε τα εξής: «Η κρίση στην Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση που αντιμετωπίζουμε σήμερα δεν προκαλείται φυσικά από τη μετανάστευση. Η Ευρώπη υποφέρει από έναν αριθμό επικαλυπτόμενων κρίσεων - από μια κρίση απο-βιομηχανοποίησης που απειλεί το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, από την κρίση του χρέους και του ευρώ και από κρίσεις σε γειτονικές περιοχές, όπως την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή.

» Επίσης υποφέρει από την αβεβαιότητα λόγω του φόβου των συνεπειών μιας ενδεχόμενης εξόδου της Ελλάδας και της Βρετανίας από την ΕΕ. Η μεταναστευτική κρίση προστίθεται σε αυτές τις κρίσεις. Το μεταναστευτικό ζήτημα ήρθε και πιθανόν θα μείνει για μια σειρά δομικούς λόγους: Ο πρώτος λόγος είναι η δομική αναδιοργάνωση των κρατικών συστημάτων της Μέσης Ανατολής και οι συνεπακόλουθοι πόλεμοι που μοιάζουν χωρίς τέλος και που προσφυγοποιούν τους λαούς. Ο δεύτερος λόγος είναι το τεράστιο χάσμα στο επίπεδο διαβίωσης μεταξύ των δύο πλευρών της Μεσογείου και ο υπερπληθυσμός στη νότια όχθη. Ο τρίτος λόγος είναι οι πιθανές συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη».
Η εμπειρία των ΗΠΑ στην ένταξη
Σύμφωνα με τον Μ. Ατταλίδη, «μια σειρά παράγοντες οδήγησαν στη σύνδεση της μετανάστευσης, με τις πολιτικές αντιδράσεις σε ευρωπαϊκές χώρες από λαϊκά κόμματα της δεξιάς και από κόμματα της ακροδεξιάς. Σε όλη την Ευρώπη παρατηρείται μια νέα τάση κατά της ΕΕ και κατά των μεταναστών, συνδεδεμένη με έναν νέο εθνικισμό. Και είναι σαφές ότι αυτοί που αντιτίθενται στη μετανάστευση δεν αντιτίθενται μόνο στην έλευση Σύρων προσφύγων.

»Είναι ειρωνικό ότι οι Βρετανοί αντι-Ευρωπαίοι δεν θέλουν ούτε Ούγγρους ή Αυστριακούς μετανάστες στη χώρα τους. Είναι περιττό να πούμε ότι οι βάρβαρες τρομοκρατικές επιθέσεις και η συνεχιζόμενη απειλή, αν και προέρχονται από παράγοντες μέσα στην Ευρώπη, μαζί με άλλες πηγές αντι-μεταναστευτικού αισθήματος, μπορεί να συμβάλλουν σε θρησκευτικές προκαταλήψεις, καθώς η κατήχηση και οι πεποιθήσεις των Σαλαφιστών ταυτίζονται γενικότερα με το Ισλάμ.

»Αυτές οι πολιτικές εντάσεις οδήγησαν σε ερωτήματα για προηγούμενες πολιτικές της ΕΕ, όπως η έμφαση στην πολυπολιτισμικότητα και σε διερεύνηση των ορίων της ανοχής της πολιτιστικής ποικιλότητας. Από την άλλη πλευρά, έγιναν γενναίες εκκλήσεις στις αυθεντικές ευρωπαϊκές αξίες και στα δημογραφικά και εργασιακά δεδομένα, όπως αυτές της Καγκελαρίου Μέρκελ στην αρχή της εμφάνισης των μεταναστευτικών ροών στη Γερμανία.
»Πού βρίσκεται η απάντηση; Δεν υπάρχουν ολοκληρωμένες και τέλειες απαντήσεις. Αλλά άκουσα πρόσφατα την Tamar Jacoby (σ. σ. γνωστή στους ακαδημαϊκούς κύκλους, Αμερικανίδα συγγραφέας σε θέματα μετανάστευσης) να μιλά για το τι έχει να μάθει η Ευρώπη από την εμπειρία των ΗΠΑ, στην ένταξη μεταναστών. Δίνει έμφαση στην εργασία, ως το πιο κρίσιμο στοιχείο της ένταξης, αλλά η εργασία δεν είναι κάτι που η Ευρώπη προσφέρει εύκολα αυτήν τη στιγμή, ιδιαίτερα στους νέους.

»Η Tamar Jacoby δίνει επίσης έμφαση στην αίσθηση αποτυχίας της πολυπολιτισμικότητας, υποδεικνύοντας ότι αυτή δεν πρέπει να οδηγήσει στην πολιτική της αφομοίωσης. Η ένταξη υπηρετείται καλύτερα με το να επιτρέπεται στους ανθρώπους να έχουν μια ισορροπία και να μπορούν ν’ αποκαλούν τον εαυτό τους Έλληνες Αμερικανούς για παράδειγμα».
Οι μετανάστριες, ως συμφιλιωτές
Η Σουζάνα Παύλου, Διευθύντρια της μη κυβερνητικής οργάνωσης Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου (MIGS), μίλησε στο συνέδριο με θέμα «Οι μετανάστριες οικιακές εργαζόμενες, ως συμφιλιωτές» και αναφέρθηκε στους περιορισμούς, τις παραλείψεις και τις αντιφάσεις της μεταναστευτικής πολιτικής και της ισότητας φύλου στην Κύπρο. Η παρουσίασή της βασίστηκε σε δύο έρευνες που χρηματοδοτήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έτυχαν συντονισμού από το MIGS.
Η δεύτερη έρευνα, με θέμα «Εμπορία γυναικών για εκμετάλλευση στην οικιακή εργασία», παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2015 σε συνέδριο στη Λευκωσία, από τη συντονίστρια πολιτικής του MIGS Τζόζι Χριστοδούλου και έκανε αίσθηση για τις αποκαλύψεις της στο θέμα αυτό. Η κυρία Χριστοδούλου είχε αναφέρει ότι «η κατάσταση στην Κύπρο, η νομοθεσία και οι πρακτικές του συστήματος guest workers δεν προστατεύουν τις οικιακές εργαζόμενες από την εκμετάλλευση αλλά, το αντίθετο, διευκολύνουν το εμπόριο γυναικών».

Είχε προσθέσει ότι «η εκμετάλλευση και η πιθανή εμπορία των οικιακών εργαζομένων είναι θεσμική, λόγω της σύμβασης απασχόλησής τους και της μη αναγνώρισης της εργασίας τους ως τέτοιας. Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες οι εργοδότες ακολουθούν αυστηρά τη σύμβαση, άλλοι που κατακρατούν τα διαβατήρια των εργαζομένων, άλλοι που υποχρεώνουν τους υπαλλήλους τους να εργάζονται περισσότερες από 7 ώρες την ημέρα και τις Κυριακές, ενώ άλλοι δεν τους πληρώνουν, που είναι η πιο ακραία μορφή εκμετάλλευσης».
Γυναίκες και ξένες, ένα διπλό βάρος
Η Σουζάνα Παύλου περιέγραψε πιο αναλυτικά αυτήν την απαράδεκτη κατάσταση, τονίζοντας ότι «μερικές μορφές έμφυλης βίας και διακρίσεων στην εργοδότηση μπορούν να γίνουν αόρατες, όταν οι γυναίκες θεωρούνται ως μια ομοιογενής κοινωνική ομάδα. Μετανάστριες στην οικιακή εργασία βιώνουν έμφυλο αποκλεισμό, λόγω του μεταναστευτικού τους καθεστώτος. Ακόμα, βιώνουν διακρίσεις και εκμετάλλευση, σε σύγκριση με άλλους μετανάστες εργαζόμενους, λόγω του φύλου τους.
»Οι μετανάστριες κουβαλούν το διπλό βάρος του να είναι γυναίκες και ξένες και συνήθως υποχρεώνονται να δουλεύουν με χαμηλούς μισθούς, σε ανειδίκευτα επαγγέλματα, παραδοσιακά για γυναίκες, όπως η οικιακή εργασία. Οι έρευνες καταδεικνύουν ότι τέτοια επαγγέλματα συχνά διαιωνίζουν καταστάσεις σύγχρονης σκλαβιάς και οι οικιακές εργαζόμενες αποστερούνται τα πολιτικά τους δικαιώματα και αφήνονται απροστάτευτες, όσον αφορά τους όρους εργοδότησής τους».
Για την ισορροπία οικογένειας-εργασίας
Περιέγραψε ως εξής η Σ. Παύλου την προσφορά των μεταναστριών οικιακών εργαζομένων: «Σε μικρές και μεγάλες πόλεις στην Ευρώπη, σε αγροτικές και αστικές περιοχές, σε διαμερίσματα των δύο δωματίων και σε άνετες κατοικίες, υπήκοοι τρίτων χωρών αλλάζουν βρεφικές πάνες, κρατούν στους ώμους τους βρέφη για να ρευτούν, κουβαλούν παιδικά καροτσάκια και νανουρίζουν μωρά. Άλλοι υπήκοοι τρίτων χωρών βοηθούν ηλικιωμένους να ξυπνήσουν, τους λούζουν, τους βοηθούν να ντυθούν και τους υπενθυμίζουν ότι πρέπει να πάρουν το πρωί, το μικρό πράσινο και όχι το μικρό ροζ χάπι.

»Τους μαγειρεύουν, τους βοηθούν να φάνε, να πάνε για ύπνο και γενικά τους βοηθούν να...ζήσουν. Επίσης σφουγγαρίζουν πατώματα, πλένουν τουαλέτες και μπάνια, στεγνώνουν και σιδερώνουν ρούχα, μαγειρεύουν οικογενειακά γεύματα. Με άλλα λόγια, συντηρούν τις οικογένειες και τους δίνουν την ευκαιρία να συμμετέχουν στην οικονομική ζωή. Οι άνθρωποι που κάνουν την περισσότερη οικιακή εργασία και που συμβάλλουν στη συμφιλίωση της εργασίας και της οικογένειας, σε πολλές χώρες της Ευρώπης, περιλαμβανομένης της Κύπρου, δεν είναι απλώς αλλοδαποί, αλλά γυναίκες οικιακές εργαζόμενες.

»Είναι οι συμφιλιωτές, για όσους από εμάς αγωνιζόμαστε να ισορροπήσουμε την οικογενειακή και την επαγγελματική ζωή. Πρόκειται για εκατομμύρια μετανάστριες που προσφέρουν υπηρεσίες φροντίδας σε έναν όλο και μεγαλύτερο αριθμό Ευρωπαίων πολιτών, που χρειάζονται υποστήριξη - σε οικογένειες με παιδιά, σε ανθρώπους με αναπηρίες, σε ηλικιωμένους και σε άλλους».
Στη σκιά της οικονομίας και της ζωής...
«Οι συμφιλιωτές είναι αόρατοι στις επισκοπήσεις εργατικού δυναμικού και στα εθνικά σχέδια εργοδότησης, όπως και στα πλάνα δράσης για τη μετανάστευση και την ένταξη», τόνισε η κυρία Παύλου. «Κι αυτό», πρόσθεσε, «γιατί αποκλείονται από την προστασία που προσφέρουν οι εθνικοί κώδικες εργασίας και οι νόμοι και εξαιρούνται από τις οδηγίες για ίση απασχόληση και ίσο μισθό, για εργασία ίσης αξίας. Είναι αόρατες σχεδόν σε όλες τις οδηγίες της ΕΕ που επικεντρώνονται στις φυλετικές και τις εθνικές διαφορές.

»Οι συμφιλιωτές δουλεύουν στη σκιά της οικονομίας και της οικογενειακής ζωής. Ταυτόχρονα, στέλνουν σκιές, οι ίδιες - βοηθούν να καλύπτεται και ν’ αποζημιώνεται η ευρωπαϊκή αποτυχία για αναδιανομή παραγωγικής και αναπαραγωγικής εργασίας μεταξύ αντρών και γυναικών. Είναι ευέλικτες, επιδέξιες, διαθέσιμες. Είναι αόρατοι εργάτες. Ταιριάζουν στην ανεπίσημη οικονομία και μας βοηθούν να... φτιάχνουμε την επίσημη οικονομία.

»Η ανεπίσημη οικονομία της οικιακής εργασίας, που βασίζεται σε αυτούς τους συμφιλιωτές, επιτρέπει να λυθούν σιωπηλά δύο αντιφάσεις στην πολιτική εργοδότησης της ΕΕ. Πρώτη αντίφαση: Oι περισσότερες Ευρωπαίες συμμετέχουν στην αγορά εργασίας, γιατί αυτές οι αποκλεισμένες γυναίκες αναλαμβάνουν την οικιακή εργασία - την εργασία της συμφιλίωσης.

»Αν και η συμφιλίωση της εργασίας και της οικογένειας γίνεται ολοένα και πιο εμφανής στην ευρωπαϊκή πολιτική προώθησης της έμφυλης ισότητας και της ίσης πρόσβασης στην εργασία και στην εκπαίδευση, υπάρχει ελάχιστη ανάλυση και εκτίμηση των σχετικών νόμων, ενώ οι μετανάστριες οικιακές εργαζόμενες δεν λαμβάνονται υπόψη, όταν συζητούνται αυτές οι πολιτικές. Κι όμως η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, παρά την απουσία δημόσιου συστήματος υποστήριξης για τη φροντίδα μετά το σχολείο και για τη βοήθεια ασθενών και ηλικιωμένων στο σπίτι, γίνεται δυνατή, πρωταρχικά λόγω της διαθεσιμότητας της φτηνής και ευέλικτης οικιακής εργασίας.
»Δεύτερη αντίφαση: Oι αναλύσεις των πολιτικών εργοδότησης και μετανάστευσης στην Ευρώπη επικεντρώνονται επιλεκτικά στην ανάγκη ρύθμισης, παρακολούθησης και διευκόλυνσης της εισόδου και της ένταξης του ειδικευμένου εργατικού δυναμικού, αλλά ποτέ δεν ασχολούνται με το ζήτημα της αυξανόμενης ανάγκης για εργασία, στον τομέα της φροντίδας».
Η «μαυρού» οικιακή εργαζόμενη
Μιλώντας με...αριθμούς, η Σ. Παύλου πληροφόρησε ότι «στην Κύπρο, με πληθυσμό λίγο μεγαλύτερο από 850 χιλιάδες, ζουν και εργάζονται σήμερα 30,952 καταγεγραμμένες μετανάστριες οικιακές βοηθοί, ενώ ζουν και εργάζονται στο νησί περίπου άλλοι 15 χιλιάδες άτυποι (χωρίς χαρτιά) οικιακοί εργαζόμενοι. Κι όμως δεν υπάρχει καμιά νομοθεσία και κανένα σχέδιο δράσης ή πολιτικής που αφορά τις μετανάστριες οικιακές εργαζόμενες.

» Συνήθως όταν αναφερόμαστε σε μετανάστες ή σε αλλοδαπούς εννοούμε τους άντρες μετανάστες στην Κύπρο, αλλά όχι τις γυναίκες μετανάστριες, αγνοώντας έτσι την έμφυλη διάσταση της μετανάστευσης στην Κύπρο. Οι γυναίκες μετανάστριες είναι αόρατες σε σχέση με αυτούς τους όρους και τις πολιτικές. Τις αποκαλούμε “η κοπέλα μου” ή “η μαυρού” - κι αυτό στις καλύτερες των περιπτώσεων...».
Έχει η Κύπρος κάποια συγκεκριμένη πολιτική ενσωμάτωσης μεταναστών γενικά και μεταναστριών οικιακών εργαζομένων ειδικότερα; «Δυστυχώς, όχι. Και αυτή η ανάγκη για τέτοια πολιτική είναι επείγουσα, καθώς οι μετανάστριες οικιακές εργαζόμενες είναι ευάλωτες λόγω των συνθηκών και όρων εργοδότησής τους και λόγω του ότι είναι μετανάστριες και γυναίκες».
Αποσύνδεση από τις συνθήκες σκλαβιάς
Αναφερόμενη σε μέτρα που πρέπει να ληφθούν για βελτίωση της κατάστασης, η Σουζάνα Παύλου είπε, μεταξύ άλλων, ότι «οι Επιθεωρητές Εργασίας που διερευνούν παράπονα σεξουαλικής παρενόχλησης και παραβίασης των όρων εργασίας πρέπει να έχουν πρόσβαση στον χώρο εργασίας, αλλά και στον χώρο διαβίωσης, πριν και στη διάρκεια της εργοδότησης. Η άδεια παραμονής και εργασίας πρέπει να αποσυνδεθεί, έτσι που να επιτρέπει μετακίνηση σε άλλο εργοδότη και σε άλλη εργασία. Το “δέσιμο” των μεταναστριών οικιακών εργαζομένων σε συγκεκριμένο εργοδότη και η παραχώρηση και διατήρηση άδειας εργασίας, μόνο σε σχέση με τον εργοδότη αυτόν, είναι μια διευθέτηση που νομιμοποιεί συνθήκες σκλαβιάς.

» Επίσης πρέπει να δοθεί στις μετανάστριες οικιακές εργαζόμενες η απαιτούμενη νομική στήριξη, ώστε να δημιουργήσουν τους δικούς τους συνδέσμους, που να αναγνωριστούν από το κράτος και να καθιερώσουν σχέσεις με άλλες δημόσιες αρχές και άλλες οργανώσεις, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Και τέλος, οι μετανάστριες οικιακές εργαζόμενες, με μακρόχρονη άδεια εργασίας, πρέπει να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου στις δημοτικές εκλογές και, αναλόγως του χρονικού διαστήματος παραμονής, να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου στις κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές».
Γυναίκες θύματα σεξουαλικής βίας
Σε παρέμβασή της με θέμα «Δημιουργώντας ένα ασφαλές περιβάλλον για τις γυναίκες πρόσφυγες», η Fatema Islam, από τη μη κυβερνητική οργάνωση «Future Worlds Center», αποκάλυψε ότι «καταγράφεται το τελευταίο διάστημα στην Κύπρο ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών προσφύγων που έτυχαν σεξουαλικής βίας, με βάση το φύλο τους - τα άτομα που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε αυτού του είδους τη βία είναι ενήλικες γυναίκες με κάποια προβλήματα υγείας, έγκυοι, μονογονιοί, ακόμα και ηλικιωμένες, αλλά και ασυνόδευτα ανήλικα κορίτσια.

»Οι κυπριακές Αρχές παραχώρησαν το προσφυγικό καθεστώς σε κάποιες από αυτές τις γυναίκες, ενώ παρατηρήθηκε βελτίωση στις διαδικασίες διερεύνησης των υποθέσεων αυτών. Εντούτοις είναι ανεπαρκείς οι προσφερόμενες υπηρεσίες που παρέχονται σε γυναίκες πρόσφυγες θύματα βίας, περιλαμβανομένης της ανάγκης προστασίας. Γενικά, το κυπριακό κράτος παρέχει περιορισμένη βοήθεια σε πρόσφυγες θύματα και δεν έχει υιοθετήσει μια προσέγγιση, βασισμένη στο φύλο».