Η άτολμη Λευκή Βίβλος της Ε.Ε.

Η «Λευκή Βίβλος», που παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ως μια πρόταση εναλλακτικών προτάσεων για τη μελλοντική πορεία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, συνιστά μια ενδιαφέρουσα σύνοψη προβληματισμού για την έξοδο από την κρίση.


Στην πραγματικότητα, ωστόσο, δεν απαντά στον πυρήνα των συσσωρευμένων προβλημάτων που οδήγησαν την Ένωση στην οικονομική κρίση και την κρίση ταυτότητας που διέρχεται. Αποπνέει δε, περισσότερο αμηχανία, ατολμία και απουσία ουσιαστικής βούλησης για ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις. Μάλιστα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν εισηγείται μια συγκεκριμένη επιλογή.
Ας θυμηθούμε την πορεία της Ε.Ε. την τελευταία εικοσαετία.
Σε μια περίοδο κατά την οποία προβάλλονταν βασανιστικά ερωτήματα. Όταν μιλούμε για Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να καταγράψουμε ορισμένες αλήθειας. Για ποια Ένωση μιλούμε; Αυτή του πλούσιου Βορρά και του εξαρτημένου Νότου; Όταν μιλούμε για την Ευρωζώνη, αναφερόμαστε στις πολιτικές που καθορίζει μια ισχυρή χώρα ή μια ομάδα χωρών και επιβάλλονται σε χώρες που έχουν μεν το ίδιο νόμισμα, αλλά όχι τις ίδιες οικονομικές δυνατότητες;


Ποια είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση της οποίας θεσμικά όργανα προσβλέπουν στην ευημερία αριθμών και όχι την ευημερία των ανθρώπων; Σε ποια τραπεζική ένωση αναφερόμαστε, όταν τα μέτρα που επιβλήθηκαν στην Κύπρο και άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου υπονομεύουν σοβαρά τις προοπτικές μιας τέτοιας Ένωσης; Πάνω απ’ όλα, πώς επιδεικνύεται στην πράξη η βασική αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών μελών της Ε.Ε.;
Ας θυμηθούμε λοιπόν.
Μετά τη συνομολόγηση της συνθήκης του Μάαστριχτ, απέφυγαν οι κατά τις Συνθήκες αρμόδιοι να εποπτεύσουν την τήρηση των προνοιών της για τα δημοσιονομικά μεγέθη. Επέτρεψαν την τροφοδότηση της κρίσης των ελλειμμάτων και του χρέους και αμέλησαν να εφαρμόσουν κοινή οικονομική πολιτική.


Μάλιστα πρωταγωνιστής υπήρξε ο σήμερα παρουσιαζόμενος ως κηδεμόνας και αυστηρός κριτής της Ε.Ε. Η Γερμανία. Παραβίασαν σωρευτικά τα ανώτατα όρια ελλειμμάτων και χρέους, προκαλώντας την αγαλλίαση του διεθνούς τραστ των σπεκουλαδόρων του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των ασύδοτων κερδοσκόπων.
Τώρα που η Ευρωζώνη ζει τον εφιάλτη της αποσταθεροποίησης, οι «σώφρονες» Γερμανοί εφευρίσκουν «αποδιοπομπαίους τράγους». Φταίει η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Κύπρος, των οποίων οι λαοί πρέπει να υποβληθούν στην εξουθενωτική λιτότητα με απελπιστική υποβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου.
Αυτή ήταν η μια πτυχή του «άθλου» που πέτυχαν οι Ευρωπαίοι ταγοί προς δόξαν του νεοφιλελευθερισμού και της απόλυτης ελευθερίας των αγορών.
Η δεύτερη μεγάλη αποτυχία της ηγέτιδας ομάδας της Ε.Ε. υπήρξε η στρατηγική της Λισαβόνας. Υποτίθεται ότι επρόκειτο για μια από τις πιο σημαντικές πρωτοβουλίες που ανέλαβε ποτέ η Ε.Ε. Το Μάιο του 2000 οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ένωσης συναντήθηκαν στη Λισαβόνα και δεσμεύτηκαν να καταστήσουν την ευρωπαϊκή οικονομία, με επίκεντρο τη γνώση, την πλέον δυναμική και ανταγωνιστική οικονομία στον κόσμο μέχρι το 2010.
Ο στόχος της Λισαβόνας, όπως έκτοτε έγινε γνωστός, αφορούσε την προώθηση ενός συνόλου οικονομικών, κοινωνικών, θεσμικών μεταρρυθμίσεων στις χώρες μέλη της Ε.Ε., με απώτερο σκοπό τη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που θα καθιστούσαν την Ε.Ε. ικανή για μια διαρκή ανάπτυξη, που να συνοδεύεται από μια ποιοτική και ποσοτική βελτίωση της απασχόλησης και μια καλύτερη κοινωνική συνοχή.
Η μεγάλη καθυστέρηση στην υλοποίηση των στόχων που έθεσαν τα κράτη μέλη και τα πενιχρά τότε αποτελέσματα, οδήγησαν τους Ευρωπαίους ηγέτες να παραδεχθούν ουσιαστικά την αποτυχία της στρατηγικής, να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους, να αναθεωρήσουν τους στόχους της στρατηγικής και να συμφωνήσουν στην ανάληψη άμεσης δράσης. Ανάληψη άμεσης δράσης για ενδυνάμωση των προσπαθειών των κρατών μελών, για ενεργό ανάμειξη των θεσμικών οργάνων και κυρίως την ενεργό ανάμειξη των πολιτών της Ε.Ε.
Το τι ακολούθησε, σχεδόν αμέσως μετά, είναι καλά γνωστό. Τα αρνητικά δημοψηφίσματα στη Γαλλία και την Ολλανδία για την Ευρωπαϊκή Συνθήκη για το Σύνταγμα της Ευρώπης και η ελλειμματική και «άτολμη» μεταρρυθμιστική συνθήκη της Λισαβόνας, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, βύθισαν την Ε.Ε. στην πιο βαθιά κρίση της ιστορίας της.


Μια κρίση που αντανακλά ανάγλυφα τα πενιχρά αποτελέσματα της στρατηγικής της Λισαβόνας και τη δυσφορία των Ευρωπαίων πολιτών για την οικονομική κατάσταση στην οποία έχουν οδηγηθεί οι πολίτες σε ολόκληρη την Ε.Ε. και κυρίως στον ευρωπαϊκό Νότο. Της πρωτοφανούς ανεργίας, της οικονομικής ύφεσης και της λιτότητας. Μια κρίση που αντανακλά την απογοήτευση των πολιτών για την αποτυχία της Ε.Ε. να οδηγήσει την ευρωπαϊκή οικονομία σε διαρκή ανάπτυξη, σε ποιοτική και ποσοτική καλυτέρευση της απασχόλησης και συνθήκες κοινωνικής συνοχής.
Με το νέο σύμφωνο σταθερότητας και το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο δεν αναστρέφεται η ογκούμενη και διευρυνόμενη οικονομική και κοινωνική ανασφάλεια. Μένει να διαπιστωθεί στην πράξη, αν το λεγόμενο «πακέτο Γιούνκερ» θα συνεισφέρει, στοιχειωδώς έστω, στην αντιμετώπιση της κρίσης .
Δυστυχώς για τους λαούς της Ευρώπης, οι ελπίδες για αναστροφή αυτής της φθοροποιού πορείας δεν είναι πολλές. Όσο δεν επιδιώκεται να τεθούν κάτω από πολιτικό έλεγχο οι ασύδοτες χρηματοπιστωτικές αγορές, δεν μπορεί να υπάρχει η ελπίδα εξόδου από την κρίση. Η ύφεση, η ανεργία και η φτώχια θα γιγαντώνονται.
Είναι ώρα να αναδειχθεί η εναλλακτική προοδευτική στρατηγική. Μια στρατηγική επιλογή η οποία να ακυρώνει τους σχεδιασμούς της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων και της παντοδυναμίας του άτυπου διευθυντηρίου. Με περιστολή της ασύδοτης και απάνθρωπης παγκοσμιοποίησης και διόρθωσης του δημοκρατικού ελλείμματος.
Μια στρατηγική επιλογή η οποία να διασφαλίζει μια ισορροπημένη ανάπτυξη που να εξυπηρετεί το σύνολο των Ευρωπαίων πολιτών, να αναβαθμίζει το βιοτικό τους επίπεδο και να προάγει την κοινωνική ειρήνη, στοιχείο απαραίτητο για την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας. Να διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή, τη δραστική καταπολέμηση της ανεργίας, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, τη σε βάθος αναδόμηση του εκπαιδευτικού συστήματος και τη λήψη δραστικών μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος.
Τελικό συμπέρασμα. Το όραμα για μια πολιτικά ενωμένη Ευρώπη με δημοκρατία, αλληλεγγύη και κοινωνική ευαισθησία είναι το μεγάλο ζητούμενο. Που μπορεί να πραγματωθεί μόνο αν απελευθερωθούν οι πολιτικές ηγεσίες της Ε.Ε. από τα δεσμά ενός αδηφάγου χρηματοπιστωτικού συστήματος και από την αλαζονεία και την προπέτεια των οικονομικά ισχυρών της Ευρώπης.
Όσο αυτό δεν γίνεται κατανοητό, το μέλλον της Ε.Ε. θα παραμένει άδηλο και δυσοίωνο.
Σημ: Την περασμένη εβδομάδα η Ουγγαρία ανακοίνωσε την ανέγερση φράκτη στα σύνορά της με μηχανισμούς πρόκλησης ηλεκτροσόκ στους «ανεπιθύμητους μετανάστες». Ο Ζακ Ντελόρ είχε δηλώσει προσφυώς ότι «η Ε.Ε. υπήρξε το μεγαλύτερο επίτευγμα της ιστορίας σε καιρό ειρήνης». Είναι δυνατόν όμως να ανέχεται τέτοιες αθλιότητες που καταρρακώνουν κάθε ευρωπαϊκή αρχή και αξία;
ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ Λ. ΟΜΗΡΟΥ
Τέως Πρόεδρος Βουλής των Αντιπροσώπων