Πολιτισμός

Μοναδικό στο είδος του λεύκωμα

Ρένος Λυσιώτης: "Προσωπική μαρτυρία - O D.P. 743 στα κρατητήρια Πύλας"

«Θυμούμαστε τα χρόνια της λεβεντιάς και της αντρειοσύνης... Θυμούμαστε πως σταθήκαμε ορθοί και αλύγιστοι, πως δεν λιποψυχήσαμε, πως δεν σκύψαμε. Θυμούμαστε πως τιμήσαμε τον όρκο μας, πως δώσαμε χωρίς να ζητήσουμε... Πώς αγαπήσαμε την πατρίδα... Πώς αγαπήσαμε την Ελλάδα...», τόνισε μεταξύ άλλων ο συγγραφέας
Με εθνική μυσταγωγία έμοιαζε η παρουσίαση του βιβλίου «Προσωπική μαρτυρία - O D.P. 743 στα Κρατητήρια Πύλας» του αγωνιστή Ρένου Λυσιώτη. Όσοι είχαν την τύχη να παραστούν στην εκδήλωση έζησαν μια ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα εθνικής ανάτασης, που θύμιζε εποχή του αδικαίωτου απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Όλοι οι ομιλητές εξήραν την ιστορική αξία του μοναδικού στο είδος του βιβλίου, όπου καταχωρίζονται φωτογραφίες που λήφθηκαν μυστικά από τον ίδιο και αποθανατίζουν στιγμιότυπα από τη ζωή των κρατούμενων, χωρίς δίκη, στα Κρατητήρια Πύλας.


Των αγωνιστών, για τους οποίους ο δημιουργός του Λευκώματος είχε γράψει ευθύς μετά την απελευθέρωσή του από τα συρματοπλέγματα της σκλαβιάς: «Αυτοί είναι οι κρατούμενοι. Σαν πουλιά πίσω από τα σφιχτά κάγκελα του κλουβιού τους, ανήσυχοι, ολοζώντανοι, τολμηροί, φυλακισμένοι. Είναι η αλύγιστη ψυχή του τόπου μας». Ο γνωστός Ελλαδίτης ζωγράφος Δημήτρης Αληθεινός, που φιλοτέχνησε το εξώφυλλο του λευκώματος, συντόνιζε την εκδήλωση.
Οι ομιλητές


Πρώτον κάλεσε στο βήμα τον γνωστό συγγραφέα-λογοτέχνη, πρόεδρο του Συνδέσμου Πολιτικών Κρατουμένων ΕΟΚΑ Γιάννη Σπανό, που με μια παλμώδη ομιλία του, εξήρε την ιστορική σημασία του Λευκώματος, αλλά και την προσωπικότητα του συγγραφέα, με ιδιαίτερη βαρύτητα στην πολυσχιδή προσφορά του στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, ως κορυφαίου στελέχους της Οργάνωσης και δικηγόρου ηρώων και αγωνιστών.


Τον Γιάννη Σπανό διαδέχθηκε στο βήμα ο διευθυντής του Μουσείου Αγώνος ΕΟΚΑ δρ Αντρέας Κάρυος, εγγονός του ενός από τους ήρωες της μάχης του Αχυρώνα Λιοπετρίου, ο οποίος αναφέρθηκε στην έκθεση των φωτογραφιών του Λευκώματος, που είχε φιλοξενηθεί στο Μουσείο, στο μεγάλο ενδιαφέρον που επέδειξε το κοινό και στην ιστορική σημασία της έκθεσης, που ήταν και ο προάγγελος της ετοιμασίας του Λευκώματος.


Στη συνέχεια απηύθυνε χαιρετισμό ο δημοσιογράφος- συγγραφέας, δήμαρχος της ηρωοτόκου Λύσης Αντρέας Καουρής, που τόνισε ότι περιποιεί τιμή στην κατεχόμενη κωμόπολή του, το γεγονός ότι ο Ρένος Λυσιώτης συγκαταλέγεται ανάμεσα στα εκλεκτά παιδιά της. Και από μέρους του Δημοτικού Συμβουλίου και των κατοίκων της Λύσης πρόσφερε στον χωριανό του πλακέτα με ανάγλυφη τη μορφή του σταυραετού του Μαχαιρά Γρηγόρη Αυξεντίου.
Πρέπει να κοσμεί όλες τις βιβλιοθήκες


Το βιβλίο παρουσίασε ο πρωτεργάτης της προσπάθειας, καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου Πέτρος Παπαπολυβίου, που είχε εισηγηθεί στον Ρένο να προχωρήσει στην έκδοσή του. Ο καθηγητής Παπαπολυβίου έκανε μια εμπεριστατωμένη ανάλυση του περιεχομένου του Λευκώματος, τόνισε τη μεγάλη ιστορική του αξία και επαίνεσε τον Ρένο Λυσιώτη για την υπομονή και την επιμονή που επέδειξε μέχρι να ετοιμαστεί το Λεύκωμα. Καταλήγοντας, ο καθηγητής Παπαπολυβίου τόνισε ότι το Λεύκωμα των Κρατητηρίων Πύλας πρέπει να κοσμήσει όλες τις βιβλιοθήκες, δημόσιες, σχολικές και ιδιωτικές. Γιατί, η ιστορική του αξία είναι μεγάλη, χαρακτηρίζοντάς το ως ένα μοναδικό, ιστορικό πανόραμα.
«Μια μαύρη σκιά απλώνεται»


Στην αντιφώνησή του, ο συγγραφέας του Λευκώματος Ρένος Λυσιώτης συγκλόνισε το ακροατήριο. Φανερά συγκινημένο, τον διέκοπτε με παρατεταμένα χειροκροτήματα, επικροτώντας τις θέσεις που διατύπωνε. Θέσεις ενός ανιδιοτελούς αγωνιστή, που μόνο πρόσφερε και ποτέ δεν πήρε για την προσφορά του στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, αν και του προσφέρθηκαν επίζηλες θέσεις και αξιώματα. Πολλοί είναι αυτοί που δάκρυσαν όταν ο Ρένος με υψωμένη φωνή έλεγε συγκλονισμένος κι αυτός:


«Κυρίες και κύριοι, εμείς που περάσαμε τα καλύτερα χρόνια της νιότης μας πίσω από τα συρματοπλέγματα των στρατοπέδων, γυρνούμε πίσω στον χρόνο και πάντα θυμούμαστε. Θυμούμαστε τα χρόνια της λεβεντιάς και της αντρειοσύνης... Θυμούμαστε πως σταθήκαμε ορθοί και αλύγιστοι, πως δεν λιποψυχήσαμε, πως δεν σκύψαμε. Θυμούμαστε πως τιμήσαμε τον όρκο μας, πως δώσαμε χωρίς να ζητήσουμε... Πως αγαπήσαμε την πατρίδα... Πως αγαπήσαμε την Ελλάδα...». Σήμερα όμως, παρατήρησε, το όνειρο έσβησε.


«Μια μαύρη σκιά απλώνεται. Την προσφορά αντικατέστησε το συμφέρον, την αγάπη για την πατρίδα, η ιδιοτέλεια, τη συναδελφοσύνη η υπόσκαψη και η ζήλεια. Γιατί, γιατί; Γιατί δεν γίνεται να προσφέρουμε, να δίνουμε, όπως τα χρόνια του Αγώνα, παρά ζητούμε μόνο; Ένας φίλος, που είδε τις φωτογραφίες των έγκλειστων της Πύλας, είπε πως στο βλέμμα τους διακρίνεται κάποτε ένα χαμόγελο, κάποτε μια θλιμμένη ματιά, κάποτε μια νοσταλγία, μα πάντα, σε όλα τα βλέμματα, φαίνεται η αποφασιστικότητα και το πείσμα γι’ αυτό που συνειδητά είχαν επιλέξει: Τη λευτεριά της πατρίδας».


Και διερωτήθηκε με βουρκωμένα μάτια: Γιατί έσβησε από όλους αυτό το βλέμμα; Γιατί, μόλις μεγαλουργούμε, αμέσως μετά σκύβουμε και χαλούμε ό,τι κτίσαμε;», διερωτήθηκε.
Ελπίδα στη νέα γενιά


Και έκδηλα συγκινημένος, ο Ρένος Λυσιώτης σάλπισε μήνυμα ελπίδας: «Τώρα πια προσβλέπω κι ελπίζω στη νέα γενιά... Πιστεύω στους νέους... Στα πρόσωπα των τριών εγγονών μου, του Φάνου, του Ρένου και του Βασίλη, βλέπω όλα τα νέα παιδιά του τόπου μας και ελπίζω... Ελπίζω μια μέρα, που μακάρι να έρθει σύντομα, ν’ αγαπήσουν και αυτά παράφορα την πατρίδα και να θελήσουν να της προσφέρουν χωρίς να της ζητούν. Κι αφήνοντας στην άκρη μικρότητες και αντιπαλότητες, μονοιασμένοι και αγαπημένοι, να μεγαλουργήσουν κι αυτοί με τη σειρά τους, ξεπερνώντας όλους εμάς. Για να μπορέσουν κάποτε να νιώσουν στα τρίσβαθα της ψυχής τους περηφάνια, ψάλλοντας το πιο αγνό τραγούδι, τον ύμνο στη λευτεριά:


''Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά
και σαν πρώτα αντρειωμένη
Χαίρε, ω χαίρε λευτεριά''».


Τα τελευταία λόγια του Ρένου κάλυψαν παρατεταμένα χειροκροτήματα του κοινού, που δεν έκρυβε τη βαθιά του συγκίνηση.