Γλωσσάριο και διγλωσσία

Δεν είναι χωρίς τη φιλοσοφική του «σημασία» το γεγονός ότι είναι στη φιλοσοφία των Στωικών για την «υπόληψη», την ανθρώπινη παράσταση των πραγμάτων και την υιοθέτησή της από τους Κυρηναϊκούς, κυνικούς σε ό,τι αφορά στην ανέμελη απελευθέρωση από τους καταναγκασμούς της πραγματικότητας, που οφείλουμε το απελευθερωτικό από την πραγματικότητα, παραμυθητικό στην ηθική, πρακτική φιλοσοφία του πρόταγμα - κι αποτυφλωτικό στην πολιτική του εφαρμογή στα γλωσσάρια του ΟΑΣΕ, «άρον την υπόληψιν, ήρθαι το βέβλαμμαι.

Άρον το βέβλαμμαι, ήρθαι η βλάβη». Βγάλε την ιδέα ή αντίληψη για τα πράγματα, βγαίνει κι η αίσθηση του πάθους. Βγάλε το «τι έπαθα», την αίσθηση του πάθους, φεύγει και ίδια η βλάβη. Αταραξία. Πόση στωική φιλοσοφία, ή γλωσσάρια του ΟΑΣΕ να διάβασε άραγε η... στρουθοκάμηλος; Και τι αφήνεις, ω στρουθοκάμηλε, εκτεθειμένο;
Κονστρουκτιβισμός και διεθνείς σχέσεις

Yπάρχει μια φυσική σχέση και αρμογή ανάμεσα σε κονστρουκτιβιστικές εξηγήσεις των διεθνών συγκρούσεων και των ψυχολογικών αναλύσεων των επιλογών των εμπλεκομένων, στη βάση των θεωριών της γνωστικής ψυχολογίας. Αντίθετα από τους ρεαλιστές ή τους liberals, τις παραδοσιακές σχολές της θεωρίας των διεθνών σχέσεων, οι κονστρουκτιβιστές δεν θεωρούν τις ταυτότητες των εμπλεκομένων στη σύγκρουση ως δεδομένες, αλλά ως δημιουργούμενες ή «κατασκευαζόμενες» μέσα ακριβώς από τη διάδραση με τον «άλλο».

Μέσα σε αυτή τη δημιουργούμενη ή κατασκευαζόμενη έννοια ή αντίληψη της ταυτότητας εγγράφονται συμφέροντα, επιθυμίες και θυμικά που παγιώνουν νόρμες συμμπεριφοράς και αξιακού προσανατολισμού και των κριτηρίων επιλογής της πολιτικής βούλησης και πράξης. Οι κονστρουκτιβιστές επεκτείνουν τα κριτήρια της πολιτικής βούλησης κι επιλογής πέρα από το μοντέλο της θεωρίας της έλλογης επιλογής (rational choice theory), εισάγοντας σε αυτήν υποθέσεις της κοινωνικής ψυχολογίας για το πώς αξιακές συνυποδηλώσεις της συλλογικής ταυτότητας, σε μεγάλο βαθμό διαμορφωμένα από τις ταυτότητες, αξίες και την κρίση των ηγετών, του πώς βλέπουν τους εαυτούς τους και τη σχέση τους προς τους άλλους, καθίστανται αξιωματικά κι οδηγητικά στοιχεία στην πολιτική κρίση, και μάλιστα σε ό,τι αφορά στις επιταγές της ένταξης ή απόταξης, του «εντός» και του «εκτός», του «φίλιου» και του «εχθρικού».

Όντας όμως όχι δεδομένες, αλλά κατασκευάσιμες -άρα ανασκευάσιμες- μέσα από τον ορισμό και τον χειρισμό των λέξεων, εννοιών και συμβόλων, αυτές οι ταυτότητες κι οι αξιακοί κώδικες και προσανατολισμοί που συνάδουν και απορρέουν από αυτές είναι μεταβλητές και διαχειρίσιμες.
Οι επαγγελματίες «ειρηνοποιοί»

Οι επαγγελματίες «ειρηνοποιοί» γνωρίζουν ποιες ευκαιρίες διανοίγουν στο έργο τους αυτές οι κονστρουκτιβιστικές και ψυχολογικές θεωρίες των συγκρούσεων. Όντας μεταβλητές και ρευστές γι' αυτούς, οι κοινωνικές ταυτότητες και οι συχνά πολωτικές κατηγοριοποιήσεις, αφού οξύνουν τα σύνορα του ανήκειν σε μια ομάδα προσγράφοντας σε αυτά αξιολογικές συγκρίσεις και στερεότυπα για τους «εκτός», μπορούν να αντιμετωπιστούν με ειρηνευτικές στρατηγικές και παρεμβάσεις δημιουργίας ή αναμόρφωσης μιας πιο φιλικής ή ανοικτής συλλογικής ταυτότητας, οδηγώντας μαζί της και σε αποκλιμάκωση των εντάσεων και διενέξεων προς τους έξω που αυτή συνεπάγεται.

Η αλλαγή της ταυτότητας γίνεται, έτσι, με αυτή την προσαρμογή σε μια πιο ανεκτική προς τον «Άλλο» ταυτότητα, μια ευκαιρία ανοικτότητας και συνδιαλλαγής. Η αλλαγή της ταυτότητας με πιο ευεπίφορες επιλογές από ένα ρεπερτόριο οριζουσών εννοιών κι αξιών, γίνεται πρωταρχικό εργαλείο απομόχλευσης των «παλαιών» παθών και εξηγητικής αναγωγής των αιτιών των συγκρούσεων σε (καθολικά;) χαρακτηριστικά της ψυχολογικής βάσης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Οι λέξεις, λοιπόν, σημαίνουν, αλλά και κρύβουν. Κι είναι τόσο επικίνδυνα τα άδηλα και τα κρύφιά τους.