Η «Αφροδίτη» προς αναζήτηση μνηστήρα

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΠΙΚΡΑΤΕΣΤΕΡΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΠΟ ΚΡΑΤΗ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ
Η επαναδιαπραγμάτευση με Noble-Delek-Shell, η πολυαναμενόμενη γεώτρηση της Exxon, τα σχέδια του Ερντογάν στη Μεσόγειο και το Κυπριακό στο παρασκήνιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ
Εξαιρετικά κρίσιμο χαρακτηρίζεται το επόμενο διάστημα για το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής. H Κυβέρνηση, με απόφαση που έλαβε αυτήν την εβδομάδα το Υπουργικό Συμβούλιο, προχωρεί στη σύσταση ομάδας εμπειρογνωμόνων, προκειμένου να επαναδιαπραγματευτεί με την κοινοπραξία Noble-Delek και Shell το μέλλον της «Αφροδίτης», ενώ τον Οκτώβριο αναμένεται η υποσχόμενη γεώτρηση της Exxon Mobil στο θαλασσοτεμάχιο 10 της Κυπριακής ΑΟΖ. Όλα αυτά, ενώ η κλεψύδρα για έναρξη των γεωτρήσεων του «Πορθητή» τελειώνει, με την Τουρκία να διεκδικεί ρόλο και λόγο στο ενεργειακό παιγνίδι της Ανατολικής Μεσογείου. Φυσικό ορόσημο και για το Κυπριακό θεωρείται η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο, όπου θα συζητηθούν παρασκηνιακά πολλά.
Στην επιφάνεια οι δυσκολίες

Σε πρώτη φάση, η συνεχιζόμενη καθυστέρηση εξεύρεσης λύσης στην εκμετάλλευση της «Αφροδίτης» συνηγορεί στο ότι, ίσως, ελλοχεύει μια εσωτερική «τριβή» μεταξύ της κοινοπραξίας Noble-Delek-Shell, που έχει τα δικαιώματα του κοιτάσματος, γεγονός που δυσκολεύει την κυπριακή Κυβέρνηση. Ο Υπουργός Ενέργειας δείχνει να αντιλαμβάνεται πως χρειάζονται λεπτοί χειρισμοί για μια λύση «win-win» στις διαπραγματεύσεις με τη Noble, που αναμένεται να ξεκινήσουν τον Σεπτέμβριο, και σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να ερμηνευθεί το κάλεσμα για κατανόηση από τα ΜΜΕ. Στην πραγματικότητα, η ανάγκη για επαναδιαπραγμάτευση με τη Noble έφερε στην επιφάνεια δυσκολίες που υπάρχουν σε σχέση με τον τρόπο οικονομικής εκμετάλλευσης των επενδύσεων στην ΑΟΖ της Κύπρου και συγκεκριμένα στην «Αφροδίτη».
Ο κίνδυνος της καθυστέρησης

Η διαφορά, ωστόσο, με την Κύπρο είναι, όπως εκτιμούν οι ειδικοί, ότι η καθυστέρηση για εκμετάλλευση της Αφροδίτης από τη Noble παρέχει στην Τουρκία το παράθυρο ευκαιρίας να σχεδιάζει το επόμενό της βήμα, χωρίς να φοβάται ότι η Κύπρος θα μεταφέρει το κοίτασμα στην αιγυπτιακή αγορά ή στον σταθμό υγροποίησης της χώρας για επανεξαγωγή.

H στάση της Noble δημιουργεί επιπλέον νευρικότητα στην Κυβέρνηση, που δέχεται ήδη αρκετή πίεση από την αντιπολίτευση του ΑΚΕΛ, με τον ευρωβουλευτή Ν. Συλικιώτη να δηλώνει πως υπάρχει έλλειψη ολοκληρωμένου ενεργειακού σχεδιασμού. Η σύσταση της ομάδας εμπειρογνωμόνων από διάφορα υπουργεία κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο, αυτό που αναμένεται να αποδειχτεί, εμπράκτως, είναι η αποφασιστικότητα και ικανότητα της Κυβέρνησης να διαγνώσει σωστά όλους τους εγχώριους παράγοντες και γεωπολιτικά ρίσκα.

Όπως σωστά αναγνωρίζει και η ίδια η Κυβέρνηση, ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου είναι η επόμενη κίνηση του Ερντογάν και πώς αυτή θα αντιμετωπιστεί. Αναλυτές εκτιμούν πως, κάτω από αυτές τις συνθήκες, η Κύπρος πιθανότατα θα πρέπει να προσπαθήσει να κερδίσει χρόνο μέχρις ότου ο Ερντογάν αποκαλύψει τις προθέσεις του και να δει πώς θα διαχειριστεί τη σοβαρή οικονομική ύφεση στη χώρα μετά την επιδείνωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ.
Τα καμώματα της Noble

Από την πλευρά της, η Νoble και οι εταίροι της δεν αποκλείεται να χρησιμοποιούν την Κύπρο και τη θέση τους για να κερδίσουν τον απαραίτητο χρόνο για τα περιφερειακά τους σχέδια, ώστε να δουν πώς οι συμφωνίες Ισραήλ-Αιγύπτου μπορούν να λειτουργούν παράλληλα με αυτό που συμβαίνει με την «Αφροδίτη» στην Κύπρο. Υπενθυμίζεται ότι οι Noble-Delek δυσκολεύoνται στην πλήρη ανάπτυξη του Λεβιάθαν με έναν περιφερειακά ευθυγραμμισμένο τρόπο. Δεν πρέπει, πάντως, κανείς να ξεχνά ότι πριν από χρόνια οι Νoble-Delek είχαν στα σχέδιά τους να μεταφέρουν το Λεβιάθαν με αγωγό προς Τουρκία, κίνηση την οποία αφελώς έβλεπαν με θετικό μάτι, αλλά, τελικά, λανθασμένα, και κόμματα εδώ στην Κύπρο, με την ελπίδα ότι αυτό θα αποτελούσε κίνητρο για λύση του Κυπριακού.

Σε αυτό, λοιπόν, το πλαίσιο, η πλήρης εικόνα της περιοχής παραμένει θολή και στάσιμη προς το παρόν, με τη Noble να κατέχει «τα κλειδιά» σε «Αφροδίτη» και Λεβιάθαν για εκμετάλλευση.
To δυσμενές σενάριο

Ειδικοί σε θέματα ενέργειας υποστηρίζουν κατά καιρούς πως χωρίς συνεκμετάλλευση «Λεβιάθαν»- «Αφροδίτης» στο τερματικό υγροποίησης στην Αίγυπτο το οικονομικό κέρδος για Noble θα είναι χαμηλό, έτσι μοιάζει να επιδιώκει χρόνο για να δει τι θα συμβεί στη συνέχεια στην περιοχή, καθώς δεν θέλει πραγματικά να δαπανήσει για την ανάπτυξη της «Αφροδίτης» ή του «Λεβιάθαν», μέχρις ότου η κατάσταση είναι πιο ξεκάθαρη σχετικά με την πιθανότητα επιτυχίας. Αν η επαναδιαπραγμάτευση με την κοινοπραξία δεν στεφθεί με επιτυχία, τότε δεν πρέπει να αποκλείεται οι μέτοχοι της Noble να θέλουν να επικεντρωθούν περισσότερο στο μεγαλύτερο και, συνεπώς, οικονομικά αποδοτικότερο, Λεβιάθαν του Ισραήλ προς την Αίγυπτο.

Αναζητεί εναλλακτικές το Ισραήλ
Σε μια παράλληλη εξέλιξη, ο Shay Luvshis είναι ο ενεργειακός σύμβουλος του Ισραήλ, που έχει σταλεί για να προσλάβει αμερικανικές και διεθνείς εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου και να διερευνήσει την ΑΟΖ του Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο Θάλασσα. Περίπου ένα χρόνο μετά το άνοιγμα του γραφείου στο Χιούστον των ΗΠΑ, ο πρώτος σύμβουλος Ενέργειας εκτός του Ισραήλ, ο Luvshis, δήλωσε ότι μαζί με άλλους αξιωματούχους πραγματοποίησαν προχωρημένες συνομιλίες με την Exxon Mobil, τη γαλλική πετρελαϊκή εταιρεία Total και την αυστραλιανή εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου Woodside Petroleum.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, οι Exxon και Total αρνήθηκαν να σχολιάσουν, ενώ η Woodside δήλωσε ότι επανεξετάζει τακτικά τις ευκαιρίες σε όλον τον κόσμο. Το Ισραήλ και ο Luvshis ψάχνουν τώρα για τη «νέα» Noble, αναφέρει η Ηouston Chronicle, που γνωρίζει από γεωπολιτικές εξελίξεις. Η κίνηση αυτή καταδεικνύει ότι και το Ισραήλ νιώθει εγκλωβισμένο με τη Νοble και αναζητεί εναλλακτικές λύσεις.

Όπως σημειώνεται, μια μεγάλη εταιρεία πετρελαίου, την οποία ο Luvshis αρνήθηκε να ονομάσει, αρνήθηκε να συναντηθεί μαζί του από φόβο μήπως καταστρέψει τις σχέσεις της με τις αραβικές χώρες, οι περισσότερες από τις οποίες δεν αναγνωρίζουν το Ισραήλ. Ο Luvish αναφέρθηκε και στον αγωγό East Med, τονίζοντας: «Είναι ένα πολύ φιλόδοξο εγχείρημα. Πριν από μερικά χρόνια, όταν μιλήσαμε γι' αυτό το έργο, οι άνθρωποι πίστευαν ότι είχαμε ψευδαισθήσεις επειδή ακούγεται σαν ένα όνειρο».
Ανοιχτό παράθυρο ευκαιρίας

Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί πως πρόσφατη ανάλυση της Αμερικανικής Υπηρεσίας Ενέργειας (ΕΙΑ) για την Αίγυπτο σημειώνει πως η παραγωγή από μια σειρά έργων ανάπτυξης φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της χώρας θα μπορούσε να συμβάλει στην τόνωση της ελάττωσης της εγχώριας παραγωγής. Τα έργα που βρίσκονται στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν «αλλάξει» σημαντικά τις προοπτικές για τις αγορές φυσικού αερίου της περιοχής, ανέφερε το ΕΙΑ. «Η παραγωγή από αυτά τα έργα θα μπορούσε να αντισταθμίσει την αυξανόμενη ανάγκη εισαγωγών φυσικού αερίου για την κάλυψη της εγχώριας ζήτησης, σύμφωνα με την αιγυπτιακή Κυβέρνηση», πρόσθεσε.

«Τα κοιτάσματα Δέλτα του Δυτικού Νείλου, το Nooros, το Atoll και το Zohr επιτάχυναν την ανάπτυξη από την αιγυπτιακή Κυβέρνηση και ξεκίνησε την παραγωγή τους, παρέχοντας σημαντική αύξηση στην παροχή φυσικού αερίου στην Αίγυπτο», δήλωσε ο EIA, υπογραμμίζοντας, ωστόσο, ότι η χώρα θα χρειαστεί ακόμη να εισαγάγει ορισμένες ποσότητες αερίου. «Αν και η Κυβέρνηση ελπίζει ότι οι νέες ανακαλύψεις που θα γίνουν, θα επιτρέψουν στη χώρα να ξαναρχίσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου, οι εισαγωγές, πιθανότατα, θα συνεχίσουν να είναι αναγκαίες, για να ικανοποιήσουν την εγχώρια ζήτηση, αν και σε μικρότερες ποσότητες», σημειώνεται. Επομένως, το παράθυρο για την Αίγυπτο, για Κύπρο και Ισραήλ παραμένει ανοιχτό.
LNG και Εast Med

Από την άλλη, μαζί με το ΑΚΕΛ ακούγονται και άλλες φωνές, που θεωρούν ότι η Κυβέρνηση θα πρέπει να περιμένει μέχρι τη γεώτρηση της Exxon Mobil και, αν βρεθεί νέο κοίτασμα, να προχωρήσει στο πιο επιθυμητό σενάριο, που είναι η κατασκευή σταθμού υγροποίησης στην Κύπρο. Ο τελευταίος στόχος δεν φαντάζει καθόλου απομακρυσμένος, αν γίνει ένας συνδυασμός της «Αφροδίτης», του Λεβιάθαν και της «Καλυψούς», με την υποστήριξη στρατηγικών επενδυτών από ενδιαφερόμενα κράτη.

Επιπλέον κοιτάσματα καθιστούν βιώσιμο και τον αγωγό East Med, που θα ικανοποιήσει τις ανάγκες της Ε.Ε. Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται εκμετάλλευση του timing των κακών σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας, την ώρα που δεν είναι καθόλου ευδιάκριτο το πόσο και με ποιο τρόπο ο Ερντογάν θα προωθήσει τα ενεργειακά του σχέδια και πώς αυτό θα επηρέαζε την ήδη βαλτωμένη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού.

Υπενθυμίζεται ότι στις 13 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθεί συνάντηση Χριστοδουλίδη-Κοτζιά-Νετανιάχου στο Ισραήλ, ενώ ορόσημο για ευρύτερες εξελίξεις θα είναι και η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, στη Νέα Υόρκη. Το ζητούμενο, ωστόσο, παραμένει ένα: Η εξεύρεση τρόπου για συνεκμετάλλευση των υφιστάμενων αλλά και μελλοντικών κοιτασμάτων της περιοχής, που θα ελαχιστοποιεί τη δυνατότητα αντίδρασης της Άγκυρας, να είναι οικονομικά επωφελής για τα εμπλεκόμενα κράτη και τις εταιρείες, και να μην αντιστρατεύεται τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων. Ποιος θα λύσει, λοιπόν, τον γόρδιο δεσμό;