Ανεργία και ανάκαμψη της οικονομίας

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που τηρούνται στα Επαρχιακά Γραφεία Εργασίας, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων στο τέλος Αυγούστου 2018 έφτασε τα 23.866 πρόσωπα. Με βάση τα στοιχεία διορθωμένα από εποχικές διακυμάνσεις, τα οποία δείχνουν την τάση της ανεργίας, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων τον Αύγουστο του 2018 μειώθηκε στα 25.418 πρόσωπα σε σύγκριση με 26.049 τον προηγούμενο μήνα, επιστρέφοντας σε επίπεδα 2011. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι με τα πρόσφατα σχέδια αφυπηρέτησης που παραχωρήθηκαν σε εργαζομένους του χρηματοπιστωτικού τομέα, ο αριθμός των ανέργων, ενδεχομένως προσωρινά, αναμένεται να αυξηθεί.
Λόγοι μείωσης της ανεργίας και κίνητρα

Η μείωση αυτή συμβαδίζει με το γενικότερο οικονομικό κλίμα, εφόσον καταγράφεται θετικός ρυθμός ανάπτυξης και γιατί τομείς που αντλούν μεγάλο μέρος του ανθρώπινου δυναμικού, όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές, ανακάμπτουν.

Το μεγάλο στοίχημα, πέραν της διατήρησης των θετικών, βιώσιμων ρυθμών ανάπτυξης, είναι η επανένταξη των μακροχρόνια άνεργων στην αγορά εργασίας και η δημιουργία τέτοιων συνθηκών στην πραγματική οικονομία ώστε να διασφαλίζονται οι θέσεις εργασίας. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι απαραίτητο να αναλυθεί η πορεία κάθε τομέα της οικονομίας, ώστε η ανάκαμψη που τροφοδοτήθηκε από συγκεκριμένα κίνητρα (πολεοδομικά, φορολογικά, πολιτογράφησης), να μην είναι προσωρινή και να δημιουργεί συνθήκες μακροχρόνιας ανάπτυξης χωρίς σκαμπανεβάσματα.

Σημειώνεται ότι η παροχή κινήτρων είναι απαραίτητη σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και ειδικά μετά τα όσα συνέβησαν στην Κύπρο τον Μάρτιο του 2013. Πέντε και πλέον χρόνια μετά η κατάσταση της οικονομίας πρέπει να επανεξεταστεί, και όχι με επιφανειακές αναλύσεις και εφησυχασμό λόγω της σταδιακής βελτίωσης στην αγορά εργασίας.

Απαιτείται ο σχεδιασμός της επόμενης μέρας διότι για παράδειγμα οι αγοραστές που εμπιστεύτηκαν την αγορά ακινήτων της χώρας θέλουν να δουν την επένδυση τους να αποδίδει. Αν για οποιονδήποτε λόγο διαπιστώσουν ότι η αξία της έχει μειωθεί ασύμμετρα χαμηλά, τότε τα κίνητρα που παραχωρήθηκαν θα λειτουργήσουν ως μπούμερανγκ.

Η προώθηση των έργων υποδομής, η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η προώθηση τομέων της οικονομίας που θα προσελκύσουν υψηλά αμειβόμενους επαγγελματίες, είναι κάποια από τα μέτρα που μπορούν να υποβοηθήσουν στη δημιουργία πραγματικής αξίας στις επενδύσεις.
Κοινωνικό ζήτημα

Το πρόβλημα της ανεργίας, πέρα από την οικονομική πτυχή, επηρεάζει τον κοινωνικό ιστό και την καθημερινότητα των πολιτών. Η μείωση των θέσεων εργασίας και των μισθών, κατά την περίοδο μιας οικονομικής κρίσης, προκαλεί αλυσιδωτά προβλήματα. Η μείωση του οικογενειακού εισοδήματος επηρεάζει σημαντικά την κατανάλωση και τη ζήτηση των προϊόντων, ενώ κάνει ακόμη πιο δύσκολη την εκπλήρωση των δανειακών υποχρεώσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα μοντέλα υπολογισμού των προβλέψεων για απομείωση των δανειακών χαρτοφυλακίων, βασική παράμετρο αποτελεί η πορεία της ανεργίας.

Πέρα από τον αριθμό των ανέργων, είναι σημαντικό να αναλυθούν και κάποια άλλα επιμέρους στοιχεία. Υπάρχουν, για παράδειγμα, παράμετροι οι οποίες δύσκολα μπορούν να διευκρινιστούν με σαφήνεια, όπως ο αριθμός των ανέργων που αποφάσισαν να εργοδοτηθούν στο εξωτερικό. Επιπλέον, θα πρέπει να αναλυθεί και το επίπεδο αντιμισθίας των εργοδοτουμένων, το οποίο έχει αναπροσαρμοστεί σημαντικά μετά τις αποφάσεις του 2013. Πρέπει επίσης να μελετηθεί η διασύνδεση των προγραμμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Αυτό προϋποθέτει την πλήρη ανάλυση των στοιχείων απασχόλησης ανά τομέα, έτσι ώστε όταν οι νέοι παίρνουν τις αποφάσεις τους για τις σπουδές τους να έχουν πλήρη εικόνα σε ποιον τομέα υπάρχουν οι περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης. Την ίδια στιγμή πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα επιμόρφωσης (σε τομείς που έχουν ανάγκη από προσωπικό) των μακροχρόνια άνεργων, διότι προφανώς αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εξεύρεση εργασίας στον τομέα στον οποίο απασχολούνταν προηγουμένως.
Τι κάνουν άλλες χώρες

Θα ήταν καλό να εξετάσουμε και κάποια από τα μέτρα που εφαρμόζουν άλλες χώρες σε σχέση με την ενίσχυση της ανάπτυξης, της εξαγωγικής δραστηριότητας και κατ’ επέκτασιν των συνθηκών απασχόλησης. Για παράδειγμα, σε άλλες χώρες:

Σε περίπτωση που οι ακάθαρτες πωλήσεις εταιρείας ή άλλης επιχείρησης αποτελούνται σε ποσοστό τουλάχιστον 90% από εξαγωγές, τότε η εν λόγω εταιρεία δικαιούται πλήρη απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος για πέντε έτη μέσα σε μια επταετία (οι επιχειρήσεις θα πρέπει να δηλώσουν από την αρχή οριστικά και αμετάκλητα τις χρονιές που θα κάνουν χρήση του μέτρου).

Στην περίπτωση που μια εταιρεία δραστηριοποιείται σε συγκεκριμένους τομείς, με πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα, και σε οποιοδήποτε φορολογικό έτος αξιολόγησης, αυξάνει τις εξαγωγικές πωλήσεις της έναντι των πωλήσεων κατά τη διάρκεια μιας περιόδου βάσης (θα καθορίζεται με το αίτημα της επιχείρησης για ένταξή της στο συγκεκριμένο πλαίσιο) κατά συγκεκριμένο ποσοστό κάθε έτος, τα κέρδη που απέκτησε η εταιρεία κατά το έτος αυτό από τις εξαγωγικές πωλήσεις ως αποτέλεσμα της αύξησης αυτής θα απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος. Τα πρόσθετα κέρδη που απαλλάσσονται από το φόρο εισοδήματος υπολογίζονται ως η αύξηση στις εξαγωγικές πωλήσεις επί το καθαρό περιθώριο κέρδους της χρονιάς, σύμφωνα με τους εξελεγμένους λογαριασμούς.

Ένα τρίτο μέτρο αφορά την ενίσχυση των επενδύσεων. Σε περίπτωση που κέρδη εταιρείας από εμπόριο ή από άσκηση επιχείρησης έχουν διατεθεί με αποκλειστικό σκοπό τη χρηματοδότηση οποιουδήποτε σχεδίου που έχει εγκριθεί από τις αρμόδιες Αρχές (με βάση κριτήρια που θα καθοριστούν κυρίως σε σχέση με θέματα παραγωγικότητας), και έχει διαπιστωθεί μετά από έλεγχο ότι όντως τα κέρδη έχουν πράγματι χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό για τον οποίο είχαν εγκριθεί, οι Αρχές θα εκδίδουν το πιστοποιητικό συμμόρφωσης και, στη συνέχεια, το ποσοστό φόρου επί του εισοδήματος/κερδών που χρησιμοποιήθηκαν γι' αυτόν τον σκοπό θα μειώνεται κατά 25%. Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος κατέβαλε ήδη τον φόρο, αυτός του πιστώνεται για μελλοντικά έτη ή του επιστρέφεται.

Υπάρχουν επίσης μέτρα που ενισχύουν την επαγγελματική κατάρτιση. Σε περίπτωση, για παράδειγμα, που οι αρμόδιες Αρχές είναι ικανοποιημένες από την εφαρμογή προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης το οποίο έχει προεγκριθεί (και το οποίο ενισχύει αποδεδειγμένα την επαγγελματική κατάρτιση του προσωπικού) και έχουν εκδώσει το ανάλογο πιστοποιητικό, ο εργοδότης δικαιούται να αφαιρέσει το 120% των δαπανών κατάρτισης από το φορολογητέο εισόδημα της χρονιάς. Το ποσό της αφαίρεσης δεν μπορεί να ξεπερνά το 20% του συνολικού κόστους των αποδοχών των υπαλλήλων.
Μόνιμη λύση

Η ανεργία αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα, το οποίο επηρεάζει το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Μόνιμη λύση στο πρόβλημα θα δοθεί με την επαναφορά της οικονομίας σε μόνιμους και βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης και όχι με πρόσκαιρες αναλαμπές. Προς αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει να αναλυθούν όλα τα στοιχεία που υπάρχουν, όπως οι παράγοντες που επηρεάζουν κάθε οικονομικό τομέα, η ποιότητα των επενδύσεων που γίνονται, οι προτεραιότητες των επενδυτών, το εάν η ανάκαμψη των δεικτών μεταφέρεται στην πραγματική οικονομία, και πολλά άλλα.