Kυριάκος Μάτσης: Ο κοινωνικός άνθρωπος, ο οραματιστής και ο υπέροχος ήρωας

Σαν τέτοια μέρα πριν από 61 χρόνια ο Σταυραετός του Πενταδακτύλου Κυριάκος Χριστοφή Μάτσης, από το Παλαιχώρι, κοσμούσε, με την υπέροχη θυσία του, το Έπος της ηρωομάνας ΕΟΚΑ. Προδομένος στο ταπεινό του κρησφύγετο του κατεχόμενου σήμερα Δικώμου, στο κάλεσμα των Βρετανών στρατιωτών να βγει και να παραδοθεί, απάντησε το ιστορικό, «αν θα βγω, θα βγω πυροβολώντας». Κι αφού διέταξε τους συντρόφους του να βγουν, εκείνος έμεινε. Έμεινε για να δώσει ένα μάθημα στους συναγωνιστές του πώς να πεθαίνουν ηρωικά, πιστοί στον όρκο τους, θυσία στον βωμό της χιλιάκριβης λευτεριάς. Οι Βρετανοί στρατιώτες, δειλοί και άνανδροι, έριξαν χειροβομβίδες και σκότωσαν στο κρησφύγετό του τον ήρωα.

Τη μεγαλοσύνη της ψυχής του ο κυριάκος Μάτσης την έδειξε καθ’ όλη τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ, ως στενός συνεργάτης του Αρχηγού Διγενή και ως κρατούμενος και βασανιζόμενος στα «Νταχάου» της Ομορφίτας. Τότε που ζήτησε ο αιμοσταγής κυβερνήτης στρατάρχης Χάρντινγκ να τον δει και του πρότεινε το μυθικό ποσό του ενός εκατομμυρίου λιρών, για να προδώσει τον Διγενή. Χωρίς δεύτερη σκέψη, κτυπώντας το χέρι του στο τραπέζι και βλέποντας κατάματα τον Χάρντινγκ, του ξεφώνησε τη φράση, που μόνο μεγαλόψυχοι, ενσυνείδητοι αγωνιστές της λευτεριάς μπορούσαν να ξεφωνήσουν: «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, στρατάρχα μου, αλλά περί αρετής».

Η θαρραλέα, αποστομωτική απάντηση του αγέρωχου αγωνιστή, έπεσε σαν κεραυνός στον Χάρντινγκ. Ταπεινωμένος και ντροπιασμένος ο κυβερνήτης έφυγε από την Ομορφίτα, δίνοντας εντολές στους κακούργους βασανιστές να μην ξαναενοχλήσουν τον Μάτση. Τον κορυφαίο αγωνιστή, που είχε εμπιστευτεί να συνομιλεί με τους Βρετανούς για την εξεύρεση λύσης του Κυπριακού.

Μέσα από τα γραφτά που μας άφησε - ιστορικά κειμήλια και τα υπέροχα παραδείγματά του, ως κοινωνικός άνθρωπος, ως αγωνιστής και ως οραματιστής, αναδύεται η πανώρια μορφή του ήρωα, που πέταξε με της δόξας τ’ αθάνατα φτερά στο Πάνθεον των Ηρώων του διαχρονικού Ελληνισμού. Και μας δείχνει τον δρόμο της τιμής και του καθήκοντος. Τον δρόμο του αδικαίωτου απελευθερωτικού αγώνα. Εξήντα ένα χρόνια μετά τη θυσία του, ο Κυριάκος Χριστοφή Μάτσης μόνο ένα πράγμα ζητεί από μας: ΝΑ ΤΟΝ ΜΙΜΗΘΟΥΜΕ. Ν’ αγωνιστούμε και να θυσιαστούμε, αν χρειαστεί, όπως εκείνος, για τη λευτεριά της Κύπρου μας.