Στο Βερολίνο εν αρχή είναι οι όροι αναφοράς

Στις 25 τρέχοντος μήνα θα διεξαχθεί η πολυαναμενόμενη Τριμερής στο Βερολίνο. Στη συνάντηση του Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες με τους ηγέτες των δύο Κοινοτήτων, Νίκο Αναστασιάδη και Μουσταφά Ακιντζί, κύριο ζητούμενο είναι η συνομολόγηση των όρων αναφοράς, έτσι ώστε να μπορεί να προχωρήσει η διαδικασία και να αρχίσει η ουσιαστική διαπραγμάτευση στο Κυπριακό. Πριν, όμως, ασχοληθώ με την ουσία των διαπραγματεύσεων, ας δούμε λίγο τη συγκυρία, το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα διεξαχθεί η Τριμερής στο Βερολίνο.

Πρώτον, να σημειώσω ότι για πρώτη φορά διεξάγονται επίσημες συνομιλίες στο Κυπριακό σε πρωτεύουσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και μάλιστα στην πραγματική πρώτη πόλη «σε ισχύ» της Ε.Ε., την πρωτεύουσα της Γερμανίας. Όχι τυχαία θεωρώ η Άγκυρα συναίνεσε να διεξαχθεί η Τριμερής στο Βερολίνο και όχι στο Παρίσι. Αισθάνονται προφανώς πιο οικεία.

Δεύτερον, η συνάντηση θα διεξαχθεί στον απόηχο των γνωστών εξελίξεων στη Συρία και των όποιων επιδράσεων έχει στη θέση της Τουρκίας. Η οποία Τουρκία, κατά τη γνώμη μου, πέτυχε κάποιους στόχους στη Συρία, αλλά όχι τόσους και τέτοιους όσους διατυμπανίζει. Εξήλθε μεν ενισχυμένος ο Ερντογάν και με τις υπερβολές φυσικά της εσωτερικής προπαγάνδας, αλλά δεν κατέστη η Τουρκία ο άρχων στην Βόρεια Συρία και ο γενικός εποπτεύων την περιοχή.

Τρίτον, η Τουρκία βρίσκεται σήμερα παρά ποτέ στη στενότερη σχέση της με τη Ρωσία και στη χειρότερη με τις ΗΠΑ. Άρα αυτήν την ώρα έχουν σε πολύ μεγάλο βαθμό αντιστραφεί οι όροι, αναφορικά με το ποιος στον διεθνή παράγοντα μπορεί να επηρεάσει την Τουρκία.

Τέταρτον, την ίδια στιγμή οι σχέσεις Κύπρου και ΗΠΑ και οι σχέσεις Ελλάδας - ΗΠΑ βρίσκονται στο ζενίθ τους, ενώ δεν είναι και οι καλύτερες των μετασοβιετικών χρόνων, οι σχέσεις Κύπρου - Ρωσίας και Ελλάδας - Ρωσίας.

Πέμπτον, το Ισραήλ, στο οποίο λογικά θα έλεγα έχουν επενδύσει σειρά κυβερνήσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι αυτήν τη στιγμή ανάμεσα στους χαμένους των εξελίξεων στη Συρία.

Έκτον, η αξιοπιστία της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ βρίσκεται σε εξαιρετικά χαμηλό σημείο. Ο κάθε λογικός άνθρωπος βασανίζεται από το ερώτημα, αν και κατά πόσον θα τύχουμε και εμείς ανάλογης μεταχείρισης με τους Κούρδους από την αμερικανική διοίκηση. Στο κάτω-κάτω της γραφής, εμείς είμαστε απλώς εταίροι των ΗΠΑ, ενώ οι Κούρδοι υπήρξαν σύμμαχοι και μάλιστα εν όπλοις στο πεδίο των μαχών.

Έβδομον, κύριο χαρακτηριστικό των εβδομάδων και μηνών ίσως που θα ακολουθήσουν είναι η διαδικασία αποπομπής του Προέδρου Τραμπ, που ξεκινά μετά την απόφαση της αμερικανικής Βουλής. Ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί τις επιπτώσεις μιας τέτοιας διαδικασίας στον τρόπο άσκησης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, αλλά και τον βαθμό ενασχόλησής της με θέματα που δεν θεωρούνται πρωτεύοντα για τις ΗΠΑ. Να προσθέσω ότι είναι και λίγο δύσκολο να προβλεφθούν οι αντιδράσεις του Προέδρου Τραμπ και η συμπεριφορά του ως αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας.

Όγδοον, η Τουρκία προσέρχεται στη νέα διαδικασία για το Κυπριακό, στην Τριμερή του Βερολίνου, όχι με μειωμένες, όχι με τις ίδιες, αλλά με αυξημένες απαιτήσεις και διεκδικήσεις. Η θεωρία της «Γαλάζιας Πατρίδας», μέσα από την οποία προσπαθεί να τεκμηριώσει διεκδικήσεις και επεκτατισμό που δεν νομιμοποιούνται από καμιά διεθνή συμφωνία ή Συνθήκη, και ας το παραβλέπουν σκόπιμα ορισμένοι εντός και εκτός Κύπρου και η θέση για λύση εκτός παραμέτρων ΟΗΕ, οριοθετούν τη νέα στάση της.

Ένατον, στην τ/κ κοινότητα βαδίζουν προς τις «προεδρικές εκλογές», με τον κ. Ακιντζί να βρίσκεται σταθερά στο στόχαστρο της Άγκυρας και το μέτωπο που στηρίζει λύση του Κυπριακού να βρίσκεται προ των πυλών της διάσπασης (ΤΡΚ – Ακιντζί).

Δέκατον, στην ε/κ κοινότητα μπήκαμε ήδη σε τροχιά βουλευτικών εκλογών, αλλά και μια καθημερινή πολεμική αντιπαράθεση σχεδόν όλων με όλους και εφ’ όλης της ύλης. Το Εθνικό Συμβούλιο αδυνατεί να εκδώσει έστω και μια δήλωση, ενώ την ίδια ώρα δεν συνέρχεται καν για να ενημερωθεί για τις εξελίξεις και τα δρώμενα.

Ενδέκατον, η Ευρωπαϊκή Ένωση, για να κλείσω τα σημεία με αυτό που ξεκίνησα, βρίσκεται στην πιο δεινή της θέση των τελευταίων χρόνων, για διάφορους λόγους, περιλαμβανομένων της εξέλιξης του πολέμου στη Συρία, του Brexit και άλλων.

Στη συνάντηση του Βερολίνου και μέσα στη δεδομένη συγκυρία στόχος πρέπει να είναι να συμφωνηθούν από τη μια οι όροι αναφοράς και, από την άλλη, μια διαδικασία, η οποία ΔΕΝ θα επιτρέπει στην Τουρκία να τους ανατρέψει, ούτε να θέσει στην πορεία ζητήματα «νέων ιδεών» στο Κυπριακό εκτός αποφάσεων ΟΗΕ. Φυσικά, μπορεί να το κάνει από μόνη της ετσιθελικά. Το ζητούμενο είναι οι «όροι αναφοράς» και η διαδικασία να είναι τέτοιοι που να μην το νομιμοποιούν.

Πέραν των πιο πάνω, ούτε οι όροι αναφοράς, ούτε η διαδικασία πρέπει να επιτρέπουν την πρόταξη όρων και προαπαιτούμενων για να προχωρήσει η διαδικασία.

Επίσης, να καταστεί ξεκάθαρον ότι το Κυπριακό δεν είναι μόνο η ρύθμιση των σχέσεων μεταξύ των δύο κοινοτήτων στο μελλοντικό κοινό μας κράτος, αλλά πρώτα και κύρια θέμα εισβολής και κατοχής. Άρα και η Πολιτική Ισότητα είναι ζητούμενο, αλλά και η Ασφάλεια. Και η Αποτελεσματική Συμμετοχή στην Εξουσία, αλλά και ο τερματισμός των Εγγυήσεων. Και ο Μηχανισμός Επίλυσης Διαφορών, αλλά και η πλήρης αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων.

Κύριο ζητούμενο και στοχούμενο είναι, μέσω των συνομιλιών, να φτάσουμε σ’ ένα Κανονικό Κράτος. Και σ’ ένα Κανονικό Κράτος ο φυσικός πλούτος της χώρας είναι απόλυτα δικός της και η κυριαρχία της είναι απόλυτη σε ξηρά, αέρα και θάλασσα. Άρα, δεν νομιμοποιούνται οι διεκδικήσεις της Τουρκίας, μάλιστα πριν από τη λύση. Άλλο θέμα, αν η Τουρκία, μετά τη λύση, είναι καλοδεχούμενος οικονομικός και εμπορικός εταίρος, στο πλαίσιο της καλής γειτονίας και της διεθνούς νομιμότητας.