Εμπορική ναυτιλία σε… ρότα ανάπτυξης

Ο τομέας της εμπορικής ναυτιλίας παρουσιάστηκε ανθεκτικός κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης και διαχρονικά αποτελεί έναν από τους πιο σταθερούς αιμοδότες του κυπριακού ΑΕΠ
Η αναδιάρθρωση μιας οικονομίας είναι δύσκολο εγχείρημα, το οποίο απαιτεί προσήλωση και σχεδιασμό απ’ όλους τους φορείς, καθώς και από την ίδια την κοινωνία. Αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να διαχωρίζεται σε δύο ενότητες. Η μια ενότητα θα πρέπει να αφορά τη διατήρηση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των παραδοσιακών δομών της οικονομίας (και τη διόρθωση των στρεβλώσεων όπου αυτές εντοπίζονται). Η δεύτερη θα πρέπει να αφορά προσεκτική επιλογή των νέων τομέων της οικονομίας που ως χώρα θα θέλουμε να αναπτύξουμε και την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου μακροχρόνιου σχεδιασμού για την ανάπτυξή τους, με τη προσήλωση όλων στην εφαρμογή του, ανεξαρτήτως διακυβέρνησης.
Η αναπροσαρμογή ενός οικονομικού μοντέλου στην πράξη δεν είναι καθόλου εύκολο εγχείρημα. Κατ' αρχήν, είναι πρωταρχικής σημασίας να αποδεχτεί η κοινωνία την αναγκαιότητα αλλαγής του μοντέλου αυτού και ακολούθως οι κυβερνήσεις να παραμείνουν προσηλωμένες στον στρατηγικό χάρτη που θα καθοριστεί. Η αναδιάρθρωση μιας οικονομίας απαιτεί χρόνο πέραν της μιας πενταετίας. Δυστυχώς, σε περιόδους ανάπτυξης, όπου η αναπροσαρμογή θα ήταν πιο εύκολη, αυτά λησμονούνται και επανέρχονται σε περιόδους κρίσης και ύφεσης.
Διαχρονικά ανθεκτικός τομέας

Πολλές είναι οι συζητήσεις που γίνονται για την ανάπτυξη νέων τομέων της κυπριακής οικονομίας, όπως για παράδειγμα η έρευνα και τεχνολογία (όπως φαίνεται θα αρχίσει να χρηματοδοτείται μέσα από το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων). Για την ανάπτυξη ενός τομέα χρειάζεται διαχρονικά στρατηγικό πλάνο, γρήγορες αποφάσεις (ειδικά στο περιβάλλον όπου ζούμε) και σκληρή δουλειά. Κάτι που φαίνεται να γίνεται στον τομέα της ναυτιλίας, χωρίς όμως να μένουν στο περιθώριο σημαντικές δυσκολίες, προκλήσεις και προβλήματα που προκύπτουν.
Ο τομέας της εμπορικής ναυτιλίας παρουσιάστηκε ανθεκτικός κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης και διαχρονικά αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς και σταθερούς αιμοδότες του κυπριακού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, με μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης. Η επιτυχία του τομέα είναι ακόμη μεγαλύτερη, λαμβάνοντας υπόψη τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ο τομέας διεθνώς από το ξέσπασμα της κρίσης, με τις τιμές των ναύλων να μειώνονται, τη σημαντική πτώση των τιμών του πετρελαίου (καθιστώντας συγκεκριμένες θαλάσσιες μεταφορές ασύμφορες), τα προβλήματα χρηματοδότησης και υψηλής μόχλευσης και τις ακυρώσεις στις κατασκευές πλοίων.
Το κυπριακό Νηολόγιο κατέχει εξέχουσα θέση τόσο παγκοσμίως όσο και εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), ενώ η χώρα αποτελεί το μεγαλύτερο κέντρο πλοιοδιαχείρισης στην Ευρώπη και ένα από τα 5 μεγαλύτερα παγκοσμίως, εφόσον έχουν εγκατασταθεί στην Κύπρο πέραν των εξήντα εταιρειών πλοιοδιαχείρισης (κάποιες εκ των οποίων θεωρούνται οι μεγαλύτερες του είδους τους παγκόσμια).
Φιλικό νομικό πλαίσιο

Η Κύπρος διαθέτει ένα από τα πιο φιλικά και ανταγωνιστικά φορολογικά καθεστώτα στην Ευρώπη, το οποίο έχει εγκριθεί από την ΕΕ και ενισχύει τα πλεονεκτήματα που προσφέρονται στους πλοιοκτήτες κυπριακών και αλλοδαπών πλοίων, στους ναυλωτές και στους διαχειριστές πλοίων. Το συγκεκριμένο φορολογικό καθεστώς θα πρέπει να διασφαλιστεί μέσα από αρμόδια σώματα της ΕΕ και η χώρα μας οφείλει να είναι έτοιμη σε περίπτωση προσπάθειας επαναδιαπραγμάτευσης.

Επιπλέον, η εμπορική ναυτιλία είναι ένας τομέας, ο οποίος κινείται ολόκληρο το εικοσιτετράωρο, κάτι που δημιουργεί την ανάγκη για γρήγορες αποφάσεις και υψηλής ποιότητας υποστηρικτικές υπηρεσίες, αν επιθυμεί μια χώρα να θεωρείται και να διατηρείται ως ένα ισχυρό και ανταγωνιστικό ναυτιλιακό κέντρο. Η δημιουργία του υφυπουργείου ναυτιλίας ενισχύει αυτήν την προσπάθεια, ενώ είναι επίσης σημαντικό να τονιστούν οι υψηλής ποιότητας υπηρεσίες που προσφέρονται στην Κύπρο, σε σχέση με τον συγκεκριμένο τομέα.
Το γεγονός ότι η Κύπρος ήταν από τις πρώτες χώρες που υιοθέτησε νομοθεσία για αντιμετώπιση της πειρατείας, το εξειδικευμένο προσωπικό με τις υψηλής ποιότητας υπηρεσίες που προσφέρονται και η γεωγραφική θέση του νησιού, αποτελούν σημαντικά πλεονεκτήματα που παρέχονται σε επιχειρήσεις που ασχολούνται στον συγκεκριμένο τομέα. Σημειώνεται, επιπλέον, ότι η χώρα μας διαθέτει ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο, που διασφαλίζει τις επενδύσεις στον τομέα, ενώ διαθέτει διμερείς συμφωνίες συνεργασίας με πέραν των είκοσι χωρών, μέσω των οποίων παρέχονται συγκεκριμένα προνόμια στα κυπριακά πλοία σε ό,τι αφορά τα λιμάνια των χωρών αυτών.
Ο ρόλος του ναυτιλιακού τομέα της Κύπρου είναι ακόμη μεγαλύτερος, λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές εξελίξεις στο νησί, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εκμετάλλευση του φυσικού μας πλούτου. Οφείλουμε να τον εντάξουμε σε κάθε στρατηγικό μας σχεδιασμό που αφορά τις νέες ευκαιρίες που προκύπτουν, όπως για παράδειγμα αυτές με το φυσικό αέριο. Η εξεύρεση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην περιοχή ήδη έχει προσελκύσει σημαντικό αριθμό ξένων εταιρειών του κλάδου, οι οποίες έχουν δημιουργήσει βάσεις στην Κύπρο, καθώς και εταιρειών που παρέχουν υποστηρικτικές υπηρεσίες.
Προοπτικές επέκτασης
Ο τομέας της ναυτιλίας έχει όλες τις προοπτικές για μεγαλύτερη ανάπτυξη, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο κλάδος σε παγκόσμιο επίπεδο άρχισε σταδιακά να ανακάμπτει, με τις αξίες των ναύλων να ανακάμπτουν, όπως και των παραγγελιών για κατασκευή νέων πλοίων.

Όπως διαφαίνεται, υπάρχουν δύο σημαντικά γεγονότα που δίνουν τη δυνατότητα περαιτέρω επέκτασης του τομέα, όπως είναι η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ και η πίεση που ασκείται σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε χώρες που θεωρούνται ως φορολογικοί παράδεισοι (τέτοιες εταιρείες αναζητούν χώρες που παρέχουν εγκεκριμένο ανταγωνιστικό φορολογικό σύστημα για μεταφορά των εδρών τους. Αυτό αφορά γενικότερα τον φορολογικό σχεδιασμό εταιρειών που αναζητούν onshore δικαιοδοσίες).

Ένα από τα σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η εμπορική ναυτιλία είναι η επιβολή εκ μέρους της Τουρκίας εμπάργκο στα πλοία υπό κυπριακή σημαία, παρ’ όλες τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών και διεθνών θεσμών. Το γεγονός αυτό μειώνει τις δυνατότητες για περαιτέρω επέκταση του τομέα και προσέλκυση εταιρειών που έχουν εμπορικές σχέσεις με την Τουρκία και τις γύρω χώρες.

Σε ένα δύσκολο και συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον, η ανάδειξη της Κύπρου ως ενός ανταγωνιστικού ναυτιλιακού κέντρου είναι ιδιαίτερα σημαντική. Είναι απαραίτητο να γίνεται συνεχής ανάλυση των αναγκών των οργανισμών που δραστηριοποιούνται στον τομέα και των μέτρων που λαμβάνουν άλλες ανταγωνιστικές προς την Κύπρο χώρες, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα λαμβάνονται εκείνες οι αποφάσεις που θα δημιουργούν τις συνθήκες για διατήρηση της Κύπρου ως ανταγωνιστικού ναυτιλιακού κέντρου.