Μεγαλύτερο κατάστημα ο… καναπές

«Αν ήταν από το χέρι μου, θα έκλεινα περισσότερα καταστήματα», δήλωσε ο Υπουργός Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδης, όταν, προ διμήνου, κλήθηκε να σχολιάσει το κλείσιμο καταστημάτων της πάλαι ποτέ Συνεργατικής που κληροδοτήθηκαν στην Ελληνική. Πιο πρόσφατα, ενοποίηση καταστημάτων ανακοίνωσε και η Τράπεζα Κύπρου, κάτι που θα οδηγήσει στην κατάργηση 15 συνολικά καταστημάτων της τράπεζας.

Το κλείσιμο καταστημάτων των τραπεζών, όμως, θα πρέπει να αναμένεται πως θα συνεχιστεί σε βάθος χρόνου. Κι αυτό, διότι οι τράπεζες βρίσκονται αντιμέτωπες με τρεις αφόρητες πιέσεις:

· Πρώτο, το κόστος διατήρησης των καταστημάτων, συμπεριλαμβανομένης και της ασφάλειας και του ρίσκου, αυξάνεται.

· Δεύτερο, οι ψηφιακές υπηρεσίες ενισχύονται ραγδαία, με τους πελάτες να επιδεικνύουν όλο και πιο έντονη στροφή προς τα ψηφιακά κανάλια εξυπηρέτησης.

· Τρίτο, οι τράπεζες δέχονται αφόρητες πιέσεις από νέες υπηρεσίες, ιδίως εκείνες που σχετίζονται με τις πληρωμές, με τράπεζες που είναι αμιγώς ψηφιακές, όπως τη Revolut και την N26, να «κλέβουν» μερίδια αγοράς ταχύτατα.
Στροφή πελατών

Όταν η Τράπεζα Κύπρου ανακοίνωσε στο προσωπικό της την κατάργηση 15 καταστημάτων, ο Διευθυντής Λιανικής Τραπεζικής, Χάρης Πουαγκαρέ, έκανε αναφορά σε στοιχεία που καταδεικνύουν πως η στροφή των πελατών προς την ψηφιακή εξυπηρέτηση έφτασε ήδη σε ιλιγγιώδη επίπεδα.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, 75% των συνολικών συναλλαγών της Τράπεζας Κύπρου γίνονται «εκτός πάγκου», κατά την έκφραση του κ. Πουαγκαρέ. Ακόμα πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι το 92% των χρηματικών μεταφορών, που γίνονται ηλεκτρονικά. Ακόμα και οι πράξεις που ολοκληρώνονται στον «πραγματικό κόσμο», όπως τις αναλήψεις μετρητών, αυτές γίνονται εκτός καταστήματος, αφού εννιά στις δέκα αναλήψεις μετρητών γίνονται μέσα από τις Αυτόματες Ταμειακές Μηχανές και όχι από τον «πάγκο» της τράπεζας.

Το φαινόμενο δεν προκαλεί έκπληξη. Εδώ και χρόνια παρατηρείται η στροφή των τραπεζικών πελατών προς την άνεση, την ταχύτητα και την αμεσότητα των ψηφιακών τραπεζικών υπηρεσιών. Εταιρείες όπως την PayPal ή ακόμα και την Amazon έχουν αρχίσει να αντιδρούν, μπαίνοντας δυναμικά στο παιχνίδι των ψηφιακών πληρωμών, όχι μόνο μέσα από το διαδίκτυο αλλά και μέσα από την τηλεφωνία.

Οι ίδιες οι τράπεζες ακολουθούν με την ανάπτυξη των δικών τους εφαρμογών σε μια προσπάθεια να απορροφήσουν αυτήν τη νέα τάση. Τους τελευταίους δώδεκα μήνες παρατηρείται ένα μπαράζ από νέα ψηφιακά προϊόντα από τις τράπεζες. Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο στελέχους της Τράπεζας Κύπρου, που σημειώνει πως το μεγαλύτερο κατάστημα της τράπεζας είναι σήμερα «ο καναπές του πελάτη και το κινητό του», προσθέτοντας ότι αυτό το κατάστημα ολοένα και θα μεγαλώνει με νέες υπηρεσίες. «Από τη στιγμή που το θέμα της ταχύτητας και της ασφάλειας έχει λυθεί, πλέον ο δρόμος είναι ορθάνοικτος για ραγδαία ανάπτυξη των ψηφιακών τραπεζικών υπηρεσιών», είπε.

Μέσα σε αυτήν τη λογική, η Κύπρου και η Ελληνική έχουν εκδώσει wearables, αυτοκόλλητα και βραχιολάκια που αντικαθιστούν τις παραδοσιακές πιστωτικές κάρτες. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τράπεζα Κύπρου έχει ήδη αρχίσει το δικό της ψηφιακό πορτοφόλι, με το οποίο «ψηφιοποιούνται» οι πιστωτικές κάρτες, καταργώντας εντελώς τις ίδιες τις κάρτες. Οι πληρωμές θα γίνονται με το άγγιγμα του κινητού στο σημείο πληρωμής. Η AstroBank κινήθηκε στα ίδια πλαίσια, με την υπηρεσία Skash να κάνει αισθητή την παρουσία της.

Επιπλέον υπηρεσίες, όπως τη μεταφορά χρημάτων από άτομο σε άτομο μέσα από το κινητό τηλέφωνο, έχουν ήδη εδραιωθεί, με υπηρεσίες όπως το QuickPay της Τράπεζας Κύπρου να γίνεται συνήθης πρακτική ακόμα και σε ηλικίες πέρα των 40 ετών. Η ίδια Τράπεζα σχολιάζει πως οι αιτήσεις δανείων μέσα από την 1Bank, χωρίς επίσκεψη στο κατάστημα, τείνει να απορροφήσει διψήφιο ποσοστό των συνολικών αιτήσεων που λαμβάνει.

Στην περίπτωση της Τράπεζας Κύπρου, μάλιστα, η ίδια η Τράπεζα δεν κρύβει την προτίμησή της για τα ψηφιακά κανάλια. Πέρα από τη μεγάλη επένδυση, που γίνεται με σκοπό τη συνεχή αναβάθμιση και επέκταση των ψηφιακών υπηρεσιών, η Τράπεζα έχει επίσης επιβάλει αυξημένα τέλη για την εξυπηρέτηση μέσα από το «πραγματικό» ταμείο, σε αντίθεση με τις ψηφιακές υπηρεσίες που είναι φθηνότερες ή και δωρεάν.
Παγκόσμιο φαινόμενο
Η βιομηχανία της ψηφιακής τραπεζικής έχει αναγκάσει τις τράπεζες να επενδύουν στα ψηφιακά τους κανάλια
Η ανάπτυξη των ψηφιακών υπηρεσιών και η μείωση της εξάρτησης από τα «πραγματικά» καταστήματα, όμως, είναι παγκόσμιο φαινόμενο και η αντίδραση των κυπριακών τραπεζών είναι μάλλον φυσιολογική, αν όχι και καθυστερημένη. Η βιομηχανία της ψηφιακής τραπεζικής έχει αναγκάσει τις τράπεζες να επενδύουν στα ψηφιακά τους κανάλια, σε βάρος της ανάπτυξης του δικτύου «πραγματικών» καταστημάτων. Η μεγαλύτερη ταχύτητα και ασφάλεια, αλλά και η ραγδαία επέκταση της ψηφιακής κατάρτισης ανάμεσα στους πελάτες των τραπεζών, όλων των ηλικιών, έχουν μειώσει τα βασικότερα από τα εμπόδια σε αυτήν τη στροφή.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το κλείσιμο τραπεζικών καταστημάτων γινόταν με ρυθμό 60 κάθε μήνα το 2018, ενώ 4.500 καταστήματα έκλεισαν συνολικά από το 2014 μέχρι σήμερα. Μεγάλες τράπεζες κλείνουν μαζικά καταστήματα από το 2007, με την HSBC (440), την Lloyds (360) και την Barclays (243) να δείχνουν την τάση. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, κατά την περίοδο 2008-2018, έκλεισαν 18.000 καταστήματα, μειώνοντας το δίκτυο καταστημάτων κατά 21%.

Η ίδια εικόνα επικρατεί και στην πιο συγκρίσιμη ελλαδική αγορά, όπου μέσα στο 2019 αναμένεται πως θα κλείνουν περισσότερα και 10 καταστήματα την εβδομάδα, μειώνοντας έτσι το συνολικό δίκτυο από 2080 σε 1400 σε ολόκληρη την επικράτεια. Τραπεζικές πηγές σχολιάζουν πως το συνολικό δίκτυο των εν Ελλάδι τραπεζών θα μειωθεί κατά 50% μέχρι το 2021.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, είναι φυσιολογικό να υποθέσει κανείς πως η σημερινή εικόνα σταδιακής σμίκρυνσης του δικτύου καταστημάτων των κυπριακών τραπεζών θα πρέπει να συνεχιστεί και κατά τη διάρκεια του 2019, με νέες ανακοινώσεις για κλείσιμο καταστημάτων να είναι μάλλον φυσιολογικές, αν όχι και αναπόφευκτες.