Υπάρχουν, όμως, ποινικές, πειθαρχικές, αστικές και ηθικές ευθύνες για τα πρόσωπα που διοίκησαν τον Συνεργατισμό. Τις ηθικές ευθύνες πρέπει να τις αναλάβουν εκείνοι που με τις ενέργειες, τις παραλείψεις ή την ανοχή και την κάλυψή τους οδήγησαν τον Συνεργατισμό στην καταστροφή. Χρειάζεται, όμως, ευθιξία και ηθικόν ανάστημα για να αναλάβει κάποιος τέτοιες ευθύνες Το πόρισμα της Επιτροπής ήταν ένας πλήρης επιμνημόσυνος λόγος για τον αδικοχαμένο Συνεργατισμό. Κι εμείς πάντα θα τον μνημονεύουμε. Προσωπικά, μπορώ να πω ότι «στους γονείς μου χρωστώ το ζην, στους δασκάλους μου το ευ ζην και στον Συνεργατισμό το ευ ζην στην οικονομική ζωή». Στον Συνεργατισμό οφείλω το πρώτο αυτοκίνητο που απέκτησα, οφείλω το σπίτι μου, τις σπουδές και την αποκατάσταση των παιδιών μου. Για μένα, η αγαθή μνήμη του θα είναι παντοτινή.
Το δικό μου απόφθεγμα είναι «ας όψονται εκείνοι που τον διέλυσαν». Όμως, ως απλός συνεργατιστής, νιώθω την ανάγκη να αναφερθώ στο πόρισμα, που το θεωρώ ωραίο επιμνημόσυνο λόγο. Οι πολιτικοί προσπαθούν να αποτάξουν από πάνω τους την ενοχή για την κατάρρευση του Συνεργατισμού και διαλέγουν μιαν από τις περιόδους στις οποίες αναφέρεται το πόρισμα, για να στοιχειοθετήσουν την αθωότητά τους και την ενοχή των άλλων. Εγώ θα μιλήσω και για τις δύο περιόδους.
Είναι γεγονός ότι πριν από το 2013 οι Επιτροπές των συνεργατικών ιδρυμάτων εκλέγονταν με κομματική παρέμβαση. Όλοι ξέρουμε ότι τα κόμματα είναι αναμειγμένα σε κάθε Επιτροπή και στην εκλογή της. Έτσι, τα κόμματα, ανάλογα με τη δύναμή τους, ελέγχουν όλες τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, όλα τα δημοτικά συμβούλια, όλα τα συμβούλια σωματείων και οργανώσεων, όλες τις επιτροπές των συνδέσμων γονέων και γενικά όλες τις επιτροπές και όλα τα συμβούλια.
Αυτό είναι ένα μειονέκτημα της κομματικής δημοκρατίας, που διακηρύσσει ότι τα κόμματα είναι τα κύτταρα της δημοκρατίας. Αυτήν την προσπάθεια των κομμάτων την επιδοκιμάζουμε όλοι εμείς, ψηφίζοντας τους συνδυασμούς των κομμάτων που μας εκφράζουν και αποθαρρύνοντας κάθε ανεξάρτητο υποψήφιο. Όμως και τα κόμματα επιδιώκουν να έχουν κομματικούς παράγοντες στις Επιτροπές και όχι κομματικούς κλέφτες και απατεώνες. Τώρα, αν κάποιοι κομματικοί παράγοντες ενεργούν ως κοινοί κλέφτες και διαπλεκόμενοι της διαφθοράς, δεν σημαίνει ότι η ευθύνη ανήκει στα κόμματα.
Η ευθύνη ανήκει στα πρόσωπα και οι διωκτικές Αρχές πρέπει να κυνηγήσουν και να βάλουν στη φυλακή τους κλέφτες και τους απατεώνες, όπως συνέβη με δημάρχους και δημοτικούς συμβούλους που ήταν δόκτορες της διαφθοράς. Έτσι πρέπει να αντιμετωπισθούν οι ένοχοι για τις ατασθαλίες στον Συνεργατισμό, πριν από το 2013, και όχι να ζητούμε από τα κόμματα να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Ποιες ευθύνες να αναλάβουν; Από πού να παραιτηθούν; Αν υπάρχει κομματική κάλυψη της παρανομίας και της διαφθοράς, πρέπει να την καταγγείλουν εκείνοι που το διακηρύσσουν, για να αποδοθούν οι ποινικές ευθύνες σε ένοχα κομματικά στελέχη.
Μετά το 2013, όταν ο Συνεργατισμός ήταν κρατική τράπεζα, υπάρχουν πολιτικές ευθύνες. Δεν υπάρχουν, όμως, εύθικτοι πολιτικοί για να τις αναλάβουν, παραιτούμενοι από το πολιτικό αξίωμα που κατέχουν. Υπάρχουν, όμως, ποινικές, πειθαρχικές, αστικές και ηθικές ευθύνες για τα πρόσωπα που διοίκησαν τον Συνεργατισμό. Τις ηθικές ευθύνες πρέπει να τις αναλάβουν εκείνοι που με τις ενέργειες, τις παραλείψεις ή την ανοχή και την κάλυψή τους οδήγησαν τον Συνεργατισμό στην καταστροφή. Χρειάζεται, όμως, ευθιξία και ηθικόν ανάστημα για να αναλάβει κάποιος τέτοιες ευθύνες. Και οι άριστοι των αρίστων, συνήθως δεν έχουν τέτοιο ανάστημα. Μερικοί δεν έχουν ούτε την ικανότητα να κατανοήσουν αυτές τις ευθύνες.
Τις ποινικές ευθύνες, όμως, πρέπει να τις διερευνήσει ο Γενικός Εισαγγελέας και η Αστυνομία και να προσαγάγουν τους υπόπτους στο δικαστήριο. Μόνον αν τερματιστεί το καθεστώς της ατιμωρησίας θα μπορούμε να ελπίζουμε σε υπεύθυνη διοίκηση και, κυρίως, σε χρηστή διοίκηση δημόσιων και ημιδημόσιων οργανισμών.
Οι πολιτικοί λένε στα μνημόσυνα των ηρώων ότι το καλύτερο μνημόσυνο είναι ο αγώνας για δικαίωση της θυσίας τους, έτσι και εμείς λέμε ότι το καλύτερο μνημόσυνο για τον Συνεργατισμό θα είναι να μπουν στη φυλακή τα λαμόγια που τον κατασπάραξαν ή, με τις ενέργειες και τις παραλείψεις των, συνέβαλαν στη διάλυσή του. Ο Γενικός Εισαγγελέας και οι διωκτικές Αρχές ελπίζουμε να τα καταφέρουν. Γιατί οι κυβερνώντες ούτε την ευθιξία της παραίτησης έχουν. Αυτοί μόνον τον έπαινον επιζητούν και αποδέχονται. Οι ευθύνες, πιστεύουν ότι δεν τους αφορούν.
