Μαθήματα που δεν πήραμε

Απαιτείται η εξασφάλιση της ενεργού συμμετοχής όλων των πολιτών στον αγώνα επιβίωσης, η πιο ενεργός κινητοποίηση της Δημόσιας Υπηρεσίας, η επικράτηση σε όλες τις περιπτώσεις ανεξαίρετα της αξιοκρατίας και η πάταξη της ευνοιοκρατίας
Αναφέρθηκα κι άλλοτε σε διάφορα θέματα που απασχολούν τον τόπο, χωρίς δυστυχώς να φαίνεται να επιδεικνύεται συστηματικό ενδιαφέρον από μέρους της Πολιτείας για αντιμετώπισή τους. Επειδή οι περιπτώσεις είναι πάρα πολλές, θα αναφερθώ σε ορισμένες απ’ αυτές στη σειρά αυτή. Με όλα τα κακά που συμβαίνουν στην κοινωνία μας διερωτάται κανείς αν έχουμε συνειδητοποιήσει την τραγικότητα της κατάστασης, πού βρίσκεται εδώ και αρκετές δεκαετίες ο τόπος. Ενώ μοναδική έγνοια μας έπρεπε να είναι το πώς θα σώσουμε την πατρίδα μας από τη βουλιμία του Τούρκου κατακτητή εμείς «περί άλλων τυρβάζουμε».
Στην πρώτη έκθεση προς την Κεντρική Επιτροπή Προγραμματισμού για την οικονομία την Άνοιξη του 1975 προχωρήσαμε και σ' ένα βήμα περισσότερο πολιτικό, μια και μετά την εισβολή το κάθε τι συνυφαίνετο με την επίλυση του Κυπριακού. Δεν είχε νόημα να κερδηθεί απλά η μάχη της οικονομίας. Τόσο ο αγώνας για οικονομική ανάκαμψη όσο και τα αποτελέσματά της έπρεπε να εξυπηρετούν τον αγώνα της Κύπρου και να συνάδουν με τις ανάγκες της επιβίωσης του λαού μας στον τόπο αυτό. Η εισήγησή μας ήταν να επεξεργαστούμε ένα σχέδιο που από τη μια να προλαβαίνει τυχόν αρνητικές επιπτώσεις από την εισβολή κι από την άλλη να ωθεί τον λαό σε ενεργητική κινητοποίηση. Επειδή πιο πιθανό ήταν τα πράγματα να οδηγηθούν σε βάθος χρόνου, όπως κι έγινε, θεωρήσαμε ότι, πέραν των μέτρων οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, έπρεπε να αναληφθούν πρόσθετες συντονισμένες ενέργειες για να οπλιστεί ο λαός μας με όλες εκείνες τις αρετές που χρειάζεται ένας αγωνιζόμενος λαός.
Η Τεχνική Επιτροπή, που διορίστηκε υπό την προεδρία μου για να επεξεργαστεί συγκεκριμένες προτάσεις κι αποτελείτο από ειδικούς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, συνήλθε σε πολύωρες συνεδρίες εκτός ωρών εργασίας και υπέβαλε την Έκθεσή της στον Πρόεδρο Μακάριο και την αρμόδια Υπουργική Επιτροπή. Οι όροι εντολής της ήταν «η μελέτη και υποβολή εισηγήσεων για συγκεκριμένους τρόπους και μέσα συνεχούς τόνωσης του ηθικού κι εμψύχωσης του λαού προς δημιουργική κινητοποίηση». Δυστυχώς ο χειρισμός της Έκθεσης από την Υπουργική Επιτροπή ήταν το ελάχιστον απαξιωτικός. Από δικής μας πλευράς, εκτός των προσπαθειών για προώθηση κάποιων από τις εισηγήσεις της, εκεί κι όπου μπορούσαμε (παιδεία, δημόσια μέσα μαζικής επικοινωνίας), εντάξαμε τα ευρήματά της στο Δεύτερο Έκτακτο Σχέδιο, 1977-1978 και τα επόμενα, ώστε να γίνoυν κυβερνητική πολιτική.
Η Έκθεση θεωρούσε αναγκαία προϋπόθεση και απαραίτητο μέσο την οικονομική ανάκαμψη για την επιτυχή έκβαση του αγώνα της Κύπρου. Όμως προχώρησε σε πιο συγκεκριμένες εισηγήσεις για την αντιμετώπιση των αρνητικών συναισθημάτων ανασφάλειας, ηττοπάθειας, αδικίας, αδιαφορίας, μη συμμετοχής και απαισιοδοξίας, που παρατηρούνταν μεταξύ του λαού, καθώς και τη διαφαινόμενη κοινωνική αποδιοργάνωση με κίνδυνο τη διάβρωση των θεσμών υγιούς λειτουργίας της κοινωνίας, ανάπτυξη τάσεων ατομικιστικών συμπεριφορών, σύγκρουσης διαφόρων κοινωνικών ομάδων, δημαγωγικής συνθηματολογίας και ανευθυνότητας.
Με στόχο τα πιο πάνω αρνητικά συναισθήματα να μετατραπούν σε θετικά και τα συναισθήματα απάθειας κι αδιαφορίας σε ενεργητικά, η Επιτροπή εισηγήθηκε,
μεταξύ άλλων, την ενίσχυση της διεθνούς σημασίας της Κύπρου στην περιοχή (σύναψη συμφωνιών φιλίας με ορισμένες χώρες και στενότερη συνάρτηση της Κύπρου με Διεθνείς Οργανισμούς). Η Κύπρος πρέπει να παύσει να είναι ή να θεωρείται μόνη. Στο εσωτερικό θα πρέπει να καλλιεργηθεί μεταξύ του λαού η θετική στάση μας έναντι των Τ/κ, που είναι εκείνη του συμπατριώτη προς συμπατριώτη. Η καλλιέργεια της αγάπης κι αδελφοσύνης μεταξύ Ε/κ και Τ/κ αποτελεί ενέργεια που δύναται μακροπρόθεσμα να αποφέρει πολλούς καρπούς. Από την άλλη, η ανάλυση και γνώση των τεράστιων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Τουρκία θα μπορούσε να μας οδηγήσει στις σωστές στάσεις κι ενέργειες στο μέλλον.
Επιπλέον, η Επιτροπή εισηγήθηκε τη σφυρηλάτηση κοινών σκοπών και στόχων, που να επιδιώκονται από την εκλελεγμένη ηγεσία του τόπου (π.χ. χάραξη κοινής γραμμής στο πολιτικό θέμα μέσω του Εθνικού Συμβουλίου). Τα άτομα και οι ομάδες να δέχονται να κάνουν τις αναγκαίες υποχωρήσεις και θυσίες χάριν των αναγκών του συνόλου. Απαιτείται η εμπέδωση αισθήματος δικαιοσύνης με την ύπαρξη κράτους δικαίου και την προστασία του πολίτη από τους παρανομούντες χωρίς εξαίρεση, την αυστηρή τιμωρία όλων των παρανομούντων κ.λπ.

Απαιτείται η εξασφάλιση της ενεργού συμμετοχής όλων των πολιτών στον αγώνα επιβίωσης, η πιο ενεργός κινητοποίηση της Δημόσιας Υπηρεσίας, η επικράτηση σε όλες τις περιπτώσεις ανεξαίρετα της αξιοκρατίας και η πάταξη της ευνοιοκρατίας. Για τη δημιουργία αισθήματος αισιοδοξίας κι ενθουσιασμού απαιτείται πρώτιστα ορθή ενημέρωση του λαού, καταδίκη της πολιτικής δημαγωγίας κι εκμετάλλευσης του πόνου και της δυστυχίας του λαού, καταστολή της εσωτερικής πολιτικής διαμάχης κι οξύτητας και συνεχής υπενθύμιση ότι ο λαός ενωμένος δύναται να ελπίζει σε καλύτερες μέρες.
Πιστεύω ότι οι πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις έκτοτε δικαίωσαν τη σκοπιμότητα των πιο πάνω ενεργειών. Παρά την οικονομική ανάκαμψη, καθημερινά βιώνουμε σωρεία κοινωνικών προβλημάτων. Οραματιστήκαμε μια κοινωνία που να υποτάσσει εθελοντικά το ατομικό συμφέρον στο κοινωνικό. Η επίπλαστη ομαλότητα, που σιωπηρώς αφήσαμε να δημιουργηθεί με το πέρασμα του χρόνου, δεν συνάδει με το μέγεθος του ενδεχόμενου κινδύνου που επικρέμαται πάνω στο μέλλον του τόπου. Εκτός πια κι αν από την απραξία αυτή οδηγηθήκαμε σε χειρότερες επιλογές, να αδιαφορήσουμε για χαμένες πατρίδες.
ΔΡ ΙΑΚΩΒΟΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ
Πρώην Υπουργός,
πρώην Γενικός Διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού
www.iacovosaristidou.com