Κυπριακή εφεύρεση ταράζει τα νερά της παγκόσμιας καινοτομίας

Η καινοτομία δεν είναι προνόμιο γιγάντων. Υπάρχουν πολλές μικρές χώρες, οι οποίες έχουν αναπτύξει την άυλη καινοτομία και οικονομία: το Ισραήλ, η Ελβετία, η Σουηδία, η Δανία, η Φινλανδία, η Ταϊβάν, η Κορέα, η Εσθονία, η Μάλτα. Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση είναι μια ευκαιρία ακόμη και για μικρές χώρες, διότι δεν πρέπει να είσαι οικονομικός γίγαντας για να είσαι καινοτόμος

Στη δίνη των πολλαπλών προκλήσεων, των ραγδαίων αλλαγών, του έντονου ανταγωνισμού και των χιλιάδων προβλέψιμων και τυχαίων εμποδίων που πρέπει να ξεπεραστούν, ποσοστό πέραν του 98% startups -σε παγκόσμιο επίπεδο- αποτυγχάνουν να γίνουν βιώσιμες. Η «Κοιλάδα του Θανάτου» επεκτείνεται από το λανσάρισμα του νέου προϊόντος μέχρι το στάδιο της ανάπτυξης και καθιέρωσής του στην αγορά. Όχι μόνον οι καινοτομίες παρουσιάζουν μεγάλο ποσοστό αποτυχίας, αλλά και ένα πολύ μικρό ποσοστό των ιδεών -περίπου 1 με 2%- φτάνει να χρηματοδοτηθεί ακόμα και στο αρχικό στάδιο.

Είναι πολύ σημαντικό, ένας λαός να αναγνωρίσει ότι η ευημερία του εξαρτάται από το εύρος και το βάθος της καινοτομικής δραστηριότητάς του. Ο δυναμισμός μιας οικονομίας είναι ο συνδυασμός των εδραιωμένων δυνάμεων και δυνατοτήτων πίσω από την καινοτομία: η δύναμη που υποκινεί την αλλαγή, το ταλέντο για την υλοποίησή της και η δεκτικότητα σε νέα πράγματα, καθώς και οι διευκολυντικοί θεσμοί που τα καθιστούν δυνατά. Νέες γνώσεις, νέες επινοήσεις και νέοι τρόποι να κάνουμε διαφορετικά πράγματα είναι τα βασικά μέσα για την πρόοδο. Περίπου τα δύο τρίτα της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης κατά τις τελευταίες δεκαετίες είχαν ως κινητήρια δύναμη την καινοτομία.

Οι βασικοί συντελεστές ενός αποτελεσματικού Εθνικού Συστήματος Έρευνας & Καινοτομίας μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: Γόνιμο οικοσύστημα καινοτομίας, κουλτούρα δημιουργικότητας και καινοτομίας, κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, συνέργεια μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, κρίσιμη μάζα συντελεστών και υποδομών, επαρκής χρηματοδότηση, παροχή κινήτρων, ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, ερευνητική αριστεία, μεταφορά γνώσης και εμπορική αξιοποίηση, ενδυνάμωση της διεθνούς διάστασης και της εξωστρέφειας, στρατηγική επικοινωνίας / branding και ανάπτυξη της οικονομικής και επιστημονικής διπλωματίας.

Πέραν των πιο πάνω κρίσιμων παραγόντων, απαιτούνται τα κατάλληλα εργαλεία, μέθοδοι και τεχνικές που ενισχύουν την ικανότητα για καινοτομία και γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ στρατηγικής και εκτέλεσης. Μετά από πολύχρονη έρευνα έχω αναπτύξει ένα νέο Μοντέλο Καινοτομίας, το οποίο:

  1. Διευρύνει τη δημιουργικότητα και εμβαθύνει τη στρατηγική στη διαδικασία καινοτομίας, πολλαπλασιάζοντας τις πιθανότητες επίτευξης καινοτομικών αποτελεσμάτων. Ακολουθεί μια πιο ολιστική προσέγγιση, η οποία: α) Φέρνει μαζί όλους τους βασικούς εταίρους της καινοτομίας, και β) καλύπτει όλα τα στάδια του κύκλου καινοτομίας: από την ανάπτυξη της δημιουργικής ιδέας και μετασχηματισμό της σε καινοτομία μέχρι τη μεταφορά / διάχυση των αποτελεσμάτων σε διαφορετικούς τομείς και πεδία.
  2. Βοηθά στον εντοπισμό και στη διόρθωση λαθών που αφορούν τη διαισθητική κρίση και τη λήψη αποφάσεων, ώστε να αποφεύγονται λανθασμένες εκτιμήσεις τόσο από τους startupers, όσο και από τους υποψήφιους επενδυτές.
  3. Γεφυρώνει την «Κοιλάδα του Θανάτου» -το πιο κρίσιμο στάδιο στην εδραίωση μιας νέας καινοτομίας- εστιάζοντας στους ακόλουθους παράγοντες «κλειδιά»: α) Διαφοροποίηση, μοναδικότητα, β) branding γ) στρατηγική τοποθέτηση, δ) ταίριασμα προϊόντος και αγοράς και ε) αποτελεσματική διαφήμιση τόσο στο λανσάρισμα, όσο και στο στάδιο της ανάπτυξης.
  4. Εφαρμόζεται σε όλους τους τομείς (δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, κυκλική οικονομία, έξυπνες πόλεις, διαχείριση ρίσκου) και σε όλες τις κλίμακες (προϊόντα / υπηρεσίες, startups - spinoffs, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μεγάλες εταιρείες).

Το νέο Υπόδειγμα Καινοτομίας -παρουσιάζεται σε ένα αναλυτικό Εγχειρίδιο Καινοτομίας που έχω ετοιμάσει- μπορεί να: α) Βελτιώσει την αποδοτικότητα της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων, β) βοηθήσει τα στελέχη των Οργανισμών να παράγουν περισσότερες και καλύτερες καινοτομίες, γ) συμβάλει στην ετοιμασία πετυχημένων προτάσεων / εφαρμογών στο πλαίσιο του Προγράμματος Ορίζοντας Ευρώπη, δ) δώσει στην Ευρώπη το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και των χωρών της Ασίας.

Ένα σύγχρονο εθνικό σύστημα

Οι επιδόσεις ενός σύγχρονου Εθνικού Συστήματος για Έρευνα & Καινοτομία είναι συνάρτηση πολλών αλληλεξαρτώμενων παραγόντων / παραμέτρων που μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως ακολούθως:

  1. Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, Ψηφιοποίηση, Έξυπνοι Οικισμοί. Γόνιμο οικοσύστημα, κρίσιμη μάζα συντελεστών και υποδομών, επαρκή κονδύλια για επένδυση στην Έρευνα & Ανάπτυξη, παροχή κινήτρων. Κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο. Πολιτική Έξυπνης Εξειδίκευσης. Οι υποδομές της άυλης οικονομίας (soft infrastructure) - νόμοι και κανονισμοί, πρότυπα, εμπιστοσύνη, κοινωνικό κεφάλαιο, πλαίσιο λειτουργίας και συναντίληψης- ενθαρρύνουν τις επενδύσεις.
  2. Ανάπτυξη καινοτομικών δεξιοτήτων, καλλιέργεια ταλέντου. Επιτάχυνση της διαδρομής από την ιδέα στην αγορά. Καινοτόμος Διακυβέρνηση - αποδοτικότητα, διευκόλυνση του επιχειρείν, μείωση της γραφειοκρατίας και του διοικητικού φόρτου. Τακτική ανατροφοδότηση και παρακολούθηση. Μετρήσιμα αποτελέσματα και λογοδοσία. Συνεργασία του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Δικτύωση, διασυνδεσιμότητα και συντονισμός όλων των εταίρων. Επιτάχυνση απονομής της δικαιοσύνης. Διάχυση της καινοτομίας, συνέργειες. Χρειάζεται μακροχρόνιος σχεδιασμός - η βραχυπρόθεσμη εστίαση αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην καινοτομία.
  3. Καλλιέργεια μιας ανοιχτής, δημιουργικής κουλτούρας. Ενθάρρυνση της ποικιλομορφίας «diversity» και της ανεκτικότητας/δεκτικότητας. Ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Διάχυση των καινοτομικών αποτελεσμάτων και της νέας αξίας με τρόπο που να μειώνονται οι ανισότητες. Εξωστρέφεια, κινητικότητα. Καλλιέργεια ευνοϊκού κλίματος για την επιχειρηματικότητα. Ενθάρρυνση για ανάληψη πρωτοβουλιών, ώστε τυχόν αποτυχία να μην οδηγεί σε στιγματισμό. Δεν μπορείς να δοκιμάσεις κάτι που δεν ξανάγινε και να είσαι βέβαιος για το αποτέλεσμα - η καινοτομία εμπεριέχει ρίσκο. Τα δημιουργικά αποτελέσματα συνήθως χρειάζονται πολλές αποτυχημένες προσπάθειες. Κάθε αποτυχία μάς φέρνει πιο κοντά στην επίλυση του προβλήματος.
  4. Δημιουργικό και αποτελεσματικό Branding. Στρατηγική επικοινωνία. Ενίσχυση του βαθμού ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης όλων των ενδιαφερόμενων μερών για τα οφέλη που προκύπτουν από ένα σύγχρονο Εθνικό Σύστημα Έρευνας & Καινοτομίας. Προβολή των ειδικών χαρακτηριστικών και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων με στόχο την προσέλκυση ταλέντων και επενδύσεων. Διαφοροποίηση, ανάδειξη της μοναδικότητας και της αυθεντικότητας.

Η πρωτοποριακή μέθοδος που έχω αναπτύξει συνδυάζει δημιουργικά τα πιο πάνω στοιχεία, χαρακτηριστικά, παράγοντες και διακριτές ικανότητες (distinctive capabilities), που περιλαμβάνουν κάθε διάσταση ενός γόνιμου οικοσυστήματος με τρόπο που να μεγιστοποιείται ο αντίκτυπος, η προστιθέμενη αξία και οι επιδόσεις ενός Εθνικού Συστήματος Έρευνας & Καινοτομίας.

Το νέο, δυναμικό «διεπιστημονικό» αυτό εργαλείο (cross-cutting tool): α) Στηρίζεται στη συν-δημιουργία (co-creation) και την ανοικτή καινοτομία, και β) μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην οικοδόμηση ενός νέου επιχειρηματικού μοντέλου για την Κύπρο και την Ελλάδα.

Η καινοτομία δεν είναι προνόμιο γιγάντων. Υπάρχουν πολλές μικρές χώρες, οι οποίες έχουν αναπτύξει την άυλη καινοτομία και οικονομία: το Ισραήλ, η Ελβετία, η Σουηδία, η Δανία, η Φινλανδία, η Ταϊβάν, η Κορέα, η Εσθονία, η Μάλτα. Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση είναι μια ευκαιρία ακόμη και για μικρές χώρες, διότι δεν πρέπει να είσαι οικονομικός γίγαντας για να είσαι καινοτόμος.

*Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας & Καινοτομίας