Διεθνή

Μονομαχία για τη διαδοχή με έπαθλο το αδιέξοδο στο Brexit

Ο «σαρωτικός» τέως Υπουργός Εξωτερικών, Μπόρις Τζόνσον, επιβεβαίωσε πανηγυρικά τις προβλέψεις, κερδίζοντας 160 ψήφους, αφήνοντας κατά πολύ πίσω του τον δεύτερο «μνηστήρα» για τη διαδοχή, Τζέρεμι Χαντ

Μετά από πέντε ψηφοφορίες οι Συντηρητικοί βουλευτές ανέδειξαν τους δύο υποψήφιους για τη διαδοχή στην ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος και κατ’ επέκτασιν στην πρωθυπουργία του Ηνωμένου Βασιλείου. Από τη μια ο «σαρωτικός» τέως Υπουργός Εξωτερικών, Μπόρις Τζόνσον, επιβεβαίωσε πανηγυρικά τις προβλέψεις, κερδίζοντας 160 ψήφους, αφήνοντας κατά πολύ πίσω του τον δεύτερο «μνηστήρα» για τη διαδοχή, Τζέρεμι Χαντ, ο οποίος πέρασε τη γραμμή του τερματισμού με μόλις δύο ψήφους διαφορά από τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Μάικλ Γκόουβ. Πλέον το μέλλον της χώρας, το οποίο είναι άμεσα συνυφασμένο με το Brexit, αφήνεται στα χέρια των 160.000 περίπου μελών των Συντηρητικών, οι οποίοι θα αρχίσουν από την επόμενη εβδομάδα και για περίπου ένα μήνα να ψηφίζουν για τον υποψήφιο της προτίμησής τους. Οποιοσδήποτε όμως αναδειχθεί νικητής από τη σύνθετη αυτή διαδικασία θα έχει να αντιμετωπίσει την ανυπέρβλητη μέχρι σήμερα ευθύνη της οριστικοποίησης της συμφωνίας για το Brexit.

Οι δύο άξονες της

στρατηγικής του Τζόνσον

Λιγότερο από τρία χρόνια πριν ο Μπόρις Τζόνσον είχε προσπαθήσει να κερδίσει την πρωθυπουργική θέση, όταν παραιτήθηκε ο Ντέιβιντ Κάμερον, αλλά «κάηκε» στα πρώτα στάδια της διαδικασίας, όταν ο βασικός σύμμαχός του, Μάικλ Γκόουβ, στράφηκε εναντίον του για να γίνει εκείνος υποψήφιος. Τώρα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει άρδην. Από τις αρχές της κούρσας διαδοχής ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών κατάφερε να διαλύσει κάθε αμφιβολία για το εάν κατέχει αυτήν τη βουλευτική στήριξη, η οποία θα του επέτρεπε να ξεχωρίσει στη διαδικασία εκλογής. Πίσω από αυτήν την επιτυχία όμως στήθηκε ένας καλοκουρδισμένος μηχανισμός υποστήριξης της προεκλογικής του καμπάνιας, ο οποίος σπρώχνει τον «εκκεντρικό» αυτόν πολιτικό προς μια σαρωτική νίκη με την οικοδόμηση μιας στρατηγικής σε δύο άξονες. Αρχικά, η γλώσσα του σώματός του, η συμπεριφορά και ο τρόπος εμφάνισής του έχουν μελετηθεί και έχουν διαμορφωθεί σε τέτοιο βαθμό, που λίγο θυμίζουν τον παρορμητικό Μπόρις Τζόνσον. Παραμένοντας «περιορισμένος» με στόχο να διαφυλάξει τη δημόσιά του εικόνα μέχρι όλα να είναι έτοιμα για την κούρσα διαδοχής, απέφυγε σίγουρες «παγίδες» με άστοχες δηλώσεις προς τους δημοσιογράφους. Μάλιστα, ο Τζόνσον είχε κατηγορηθεί έντονα ότι απέφευγε την έκθεση κατά την περίοδο αυτή, ενώ αρνήθηκε να συμμετάσχει στην πρώτη τηλεμαχία και έχει κάνει λιγοστές μόνο τηλεοπτικές εμφανίσεις. Ο δεύτερος άξονας της καλά μελετημένης στρατηγικής του ήταν ο έλεγχος της διαδικασίας με τη σκόπιμη πριμοδότηση ανθυποψηφίων του. Αναλυτές επισημαίνουν ότι οι άνθρωποι πίσω από την καμπάνια του Τζόνσον στοχευμένα έδωσαν ψήφους σε συγκεκριμένους υποψηφίους, ώστε να αποκλείσουν αντιπάλους από το να φτάσουν στον επόμενο γύρο. Με το μεγάλο στοίχημα να είναι το Brexit, o Μπόρις Τζόνσον κατηγορήθηκε ότι πριμοδότησε πιο μετριοπαθείς υποψηφίους, αποκλείοντας τον άμεσο ανταγωνισμό από τους ομοϊδεάτες του, τους σκληροπυρηνικούς brexiteers.

Η μετακίνηση των Συντηρητικών

ψηφοφόρων ανατρέπει τα δεδομένα

Της ψηφοφορίας προηγήθηκε η τηλεμαχία των πέντε τελευταίων υποψηφίων, η οποία κατέδειξε ότι ο διάδοχος της Τερέζα Μέι δεν έχει ξεκάθαρες απαντήσεις σε δύο βασικά ζητήματα. Πώς θα λύσει τον γρίφο του Brexit και πού θα οδηγήσει το κόμμα των Συντηρητικών; Οι πέντε υποψήφιοι, μέσα στους οποίους οι Μπόρις Τζόνσον και Τζέρεμι Χαντ, έδωσαν μια χειροπιαστή απόδειξη γιατί το κόμμα τους βρίσκεται στα όρια της κατάρρευσης, αφού οι απαντήσεις τους στερούνταν τόσο σαφήνειας, όσο και ξεκάθαρου προσανατολισμού. Πάντως, οι «κριτές» τους δεν είναι άλλοι από τους ψηφοφόρους των Τόρις, οι οποίοι, όπως κατέδειξε δημοσκόπηση της YouGov, κάθε άλλο παρά «Συντηρητικοί» είναι. Ο διάδοχος της Μέι θα πρέπει να πείσει τους ψηφοφόρους αυτούς, οι οποίοι, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, θα ήταν ευχαριστημένοι με ένα Brexit ακόμα και εάν αποχωρήσει η Σκωτία από το Ηνωμένο Βασίλειο ή ακόμα και εάν αυτό προκαλούσε σοβαρή ζημιά στην οικονομία της χώρας. Παράλληλα, το 40% των Συντηρητικών θέλει να πραγματοποιηθεί το Brexit ακόμα και με κόστος την ανάληψη της εξουσίας από τον ηγέτη των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν. Έχοντας υπόψη αυτά τα δεδομένα, το μόνο στο οποίο συμφώνησαν τελικά οι «μνηστήρες» της Μέι είναι ότι πρέπει πάση θυσία να αποφύγουν μια εκλογική αναμέτρηση. «Η χώρα είχε αρκετές εκλογικές αναμετρήσεις, δεν θα πάμε σε εθνικές εκλογές εάν δεν αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη του κόσμου», δήλωσε ο Μπόρις Τζόνσον, παραδεχόμενος έμμεσα τουλάχιστον ότι μια εκλογική αναμέτρηση σε αυτήν τη χρονική συγκυρία θα αποτελούσε ταφόπλακα για το κόμμα των Τόρις.

Οι θέσεις των δύο μονομάχων

για το αδιέξοδο του Brexit

Δίχως αμφιβολία το τι θα πράξουν για το Brexit οι δύο μονομάχοι για τη διαδοχή της Τερέζα Μέι κρίνεται καθοριστικό για το μέλλον της Βρετανίας αλλά και της ΕΕ. Κάνοντας αρχή με τον Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος και ηγήθηκε της καμπάνιας του 2016 για το Brexit, σε τοποθετήσεις του επί του ζητήματος έχει υποσχεθεί ότι θα βγάλει τη Βρετανία από την ΕΕ στις 31 Οκτωβρίου με ή χωρίς συμφωνία, αν και προτιμά με συμφωνία. Μάλιστα, δεν έκρυψε την αγανάκτησή του με τη συμφωνία της Μέι, την οποία χαρακτήρισε «ουσιαστικά νεκρή» αν και εξέφρασε πρόθεση να κρατήσει ορισμένα τμήματα σε μια ενδεχόμενη επαναδιαπραγμάτευση ή να ξεφορτωθεί κάποια άλλα. Παραδέχεται ότι βασικό «αγκάθι» είναι το ιρλανδικό backstop, το οποίο πρέπει να επιλυθεί. Μάλιστα θεωρεί άσο στο μανίκι τους νεοεκλεγέντες ευρωβουλευτές του κόμματος του Brexit του Νάιτζελ Φάρατζ. Σύμφωνα με τους «υπολογισμούς» του Τζόνσον, οι ευρωβουλευτές αυτοί, αναλαμβάνοντας τις θέσεις τους, θα «ενοχλήσουν» τόσο πολύ τους συναδέλφους τους, που η ίδια η ΕΕ θα θέλει απεγνωσμένα να αποχωρήσει η Βρετανία. Ποντάρει παράλληλα στον εκβιασμό, αφού θεωρεί ότι η ΕΕ μπορεί να επαναδιαπραγμευτεί τη συμφωνία, εάν η Βρετανία δείξει ότι είναι έτοιμη για μία έξοδο χωρίς συμφωνία, ενώ δεν δίστασε να απειλήσει με μη καταβολή στις Βρυξέλλες των 39 δισεκατομμυρίων του λογαριασμού του διαζυγίου στην περίπτωση που δεν συμφωνήσουν μαζί του. Από την άλλη ο αντικαταστάτης του Τζόνσον στο Υπουργείο Εξωτερικών και αντίπαλός του για τη διαδοχή, Τζέρεμι Χαντ, το 2016 υποστήριξε την παραμονή στην ΕΕ. Πλέον τάσσεται κατά του Brexit χωρίς συμφωνία, αλλά κάτω και από τις εσωκομματικές πιέσεις δεν το αποκλείει, προτιμώντας το Brexit χωρίς συμφωνία από το μη-Brexit. Ακολουθώντας τη γραμμή του αντιπάλου του επιδιώκει επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας, έχοντας στη φαρέτρα του την εμπειρία του στις επιχειρήσεις, η οποία θεωρεί ότι θα του δώσει μεγαλύτερες δυνατότητες διαπραγματευτικής τακτικής, κυρίως στο θέμα του ιρλανδικού backstop.

Ένας όχι και τόσο κακός Βρετανός

πρωθυπουργός για την ΕΕ

Στο «άκουσμα» της συμμετοχής του Μπόρις Τζόνσον στην κούρσα διαδοχής για το Νούμερο 10 της Ντάουνινγκ Στριτ τα αντανακλαστικά του ευρωπαϊκού Τύπου ήταν άμεσα. Λίγο πολύ θα μπορούσαν να συνοψισθούν σε αναφορές για πιθανότητα ανάληψης της πρωθυπουργίας της Βρετανίας από έναν «μίνι Τραμπ» λόγω της κυριαρχίας του λαϊκισμού στην πολιτική ζωή της χώρας. Πάντως ο ίδιος ο Τζόνσον ελάχιστα έπραξε για να μην ανταποκρίνεται σε αυτούς τους χαρακτηρισμούς, τόσο ως δημοσιογράφος όσο και ως Υπουργός Εξωτερικών. Αναλυτές επισημαίνουν μάλιστα ότι δεν αποκλείεται σε ένα ενδεχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον προσεχή Οκτώβριο να υπάρξουν φωνές που να υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να αποφευχθεί η οποιαδήποτε παραχώρηση στον Τζόνσον, εάν διαδεχθεί τελικά τη Μέι, αφού θα θεωρηθεί ως μια «παραχώρηση» στον λαϊκισμό. Πάντως, παρά το πολεμικό ύφος που υιοθέτησε στην αρχή της εκστρατείας του ο τέως Υπουργός Εξωτερικών, στην πορεία κατέβασε τους τόνους, ενώ μια ρεαλιστική προσέγγιση του ζητήματος δείχνει ότι δύσκολα χαρακτηρίζεται ως η χείριστη επιλογή για την ΕΕ. Ειδικότερα, στις Βρυξέλλες ξέρουν καλά ότι σε αντίθεση με τη Μέι, ο Τζόνσον έχει τα εχέγγυα για να περάσει τη συμφωνία από τη Βουλή των Κοινοτήτων. Μετά από τρεις αποτυχημένες προσπάθειες έγινε κατανοητό στους Ευρωπαίους αξιωματούχους ότι ένας διάδοχος με πολιτική προσέγγιση παρόμοια με της πρώην πρωθυπουργού δύσκολα θα μπορούσε να ολοκληρώσει την αποστολή του. Έτσι, θεωρείται βέβαιο ότι η ΕΕ θα προσπαθήσει να δώσει έναν αέρα ανανέωσης στη συμφωνία, κυρίως στο κομμάτι των μελλοντικών σχέσεων αλλά και τη χρονική διάρκεια του backstop των ιρλανδικών συνόρων για να ενισχύσει αυτήν την προσπάθεια. Το ερώτημα, όμως, είναι κατά πόσον θα καταφέρει ο Τζόνσον ή ο Χαντ να μεταπείσουν τους αμετακίνητους brexiteers, ώστε να περάσει η συμφωνία τελικά από το Κοινοβούλιο.