Η επενδυτική πολιτική του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων

Το θέμα της εξασφάλισης επαρκούς και οικονομικής στέγης το θεωρούσα σαν μιαν από τις πιο βασικές πτυχές της κοινωνικής ανάπτυξης με οικονομικό περιεχόμενο. Ενώ η δημιουργία των Οργανισμών αυτών βοήθησε στην άμβλυνση του μόνιμου προβλήματος των Κυπρίων για την απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας, το πρόβλημα προέκυψε και πάλι υπό άλλη μορφή σήμερα

Κύριο θέμα στον Τύπο πρόσφατα ήταν η συνεδρία της Επιτροπής Νομικών, που συζήτησε την επενδυτική πολιτική του αποθεματικού του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία, που αναφέρθηκαν, το αποθεματικό του Ταμείου ανέρχεται στα €7,6 δισ. Απ’ αυτά, τα €7,3 δισ. τα έχει δανειστεί η Κυβέρνηση με επιτόκιο 0%.

Δυστυχώς στην Κύπρο δεν είναι μόνο τα άτομα που εκμεταλλεύονται ευκαιρίες, που τους παρουσιάζονται, αλλά και το ίδιο το Κράτος. Με τη δικαιολογία ότι συνεισφέρει και το ίδιο για κάθε ασφαλισμένο, μέχρι σήμερα ‘εκμεταλλεύεται’ τα αποθεματικά του ΤΚΑ απαιτώντας την κατάθεσή τους στο Δημόσιο Ταμείο και μάλιστα χωρίς τόκο. Επειδή φροντίζαμε πάντοτε να μην επηρεαστεί η βιωσιμότητα του ΤΚΑ σε ό,τι κάναμε (εισαγωγή αναλογικού συστήματος, νέα σχέδια, αυξήσεις παροχών), αυτό εσήμαινε ότι για πολλές δεκαετίες τώρα η Κυβέρνηση χρησιμοποιεί το Ταμείο με το αζημίωτο.

Ως Υπουργός Εργασίας συζήτησα το θέμα με τον τότε Υπουργό Οικονομικών, από τον οποίο ζήτησα, τουλάχιστον, την καταβολή ενός λογικού επιτοκίου για τα χρήματα του ίδιου του Ταμείου. Πέραν τούτου, προσπάθησα να βρω τρόπους τα χρήματά του να χρησιμοποιούνται για κάλυψη κάποιων αναγκών των ασφαλισμένων. Μια προσπάθειά μου να καλύψω και τη στέγαση μέσα στους σκοπούς των Κοινωνικών Ασφαλίσεων δεν έτυχε του προσήκοντος ενδιαφέροντος από μέρους των κοινωνικών εταίρων. Το σχέδιο που υπέβαλα στο Συμβούλιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων προέβλεπε την κάλυψη από το Ταμείο του μέρους των αποταμιεύσεων των ασφαλιζομένων για να δικαιούνται δάνειο από τον Οργανισμό Χρηματοδότησης Στέγης. Όπως ανέφερα ξανά, η ιδέα ήταν να ‘ασφαλίσουμε’ στεγαστικά τους εργαζομένους με την εισαγωγή ενός σχεδίου υποβοήθησής τους να καταστούν δικαιούχοι δανειοδότησης από τους Οργανισμούς Ανάπτυξης Γης/Χρηματοδότησης Στέγης. Δεν το καταφέραμε τότε. Ήταν προς το τέλος της θητείας του Προέδρου Βασιλείου κι ορισμένοι από τους κοινωνικούς εταίρους φόρεσαν το καπέλο του κομματικού παράγοντα μιας και άρχισε η παρατεταμένη προεκλογική περίοδος. Αρνήθηκαν με διάφορες προφάσεις ακόμη και να παραστούν σε συνεδρία του Συμβουλίου.

Το θέμα της εξασφάλισης επαρκούς και οικονομικής στέγης το θεωρούσα σαν μιαν από τις πιο βασικές πτυχές της κοινωνικής ανάπτυξης με οικονομικό περιεχόμενο. Ενώ η δημιουργία των Οργανισμών αυτών βοήθησε στην άμβλυνση του μόνιμου προβλήματος των Κυπρίων για την απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας, το πρόβλημα προέκυψε και πάλι υπό άλλη μορφή σήμερα. Οι τιμές της γης και τα κόστη κατασκευών αυξήθηκαν υπέρμετρα, ώστε το όνειρο ιδιόκτητης στέγης να καθίσταται και πάλι άπιαστο για πλείστα νεαρά ζευγάρια. Το ΤΚΑ θα μπορούσε να βοηθήσει.

Πέραν της στέγασης υπάρχουν κι άλλα αγαθά που το ΤΚΑ θα μπορούσε να βοηθήσει να απολαύσουν οι ασφαλισμένοι του και να συμβάλει στην κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη του Τόπου. Ξεκινώντας από την κοινωνική σύνταξη, πέραν της ανθρωπιστικής της φύσης, η παραχώρησή της είχε έναν ευρύτερο στόχο, τη συνεχή βελτίωση της θέσης της οικοκυράς στην κοινωνία και την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας και του δημογραφικού προβλήματος. Ως γνωστόν, η γήρανση του πληθυσμού κι η μείωση της γεννητικότητας αποτελούν βασικά προβλήματα της κυπριακής κοινωνίας. Το ΤΚΑ δεν μπορούσε να μείνει αδιάφορο στα θέματα αυτά, που επηρεάζουν άμεσα και τη βιωσιμότητά του. Για τους ίδιους σκοπούς προωθήθηκαν κι άλλα μέτρα (εκσυγχρονισμός οικογενειακού δικαίου, δημιουργία βρεφοπαιδοκομικών σταθμών και κέντρων φροντίδας ατόμων με ειδικές ανάγκες, προστασία της μητρότητας, εκπαίδευση κι επανεκπαίδευση της γυναίκας για διευκόλυνση της ένταξης κι επανένταξής της στην αγορά εργασίας).

Άλλα κοινωνικά προγράμματα, που το ΤΚΑ θα μπορούσε να συνδράμει για τους ίδιους λόγους, είναι το πρόγραμμα δημοσίων βοηθημάτων και τα προγράμματα κοινοτικής ανάπτυξης. Ως γνωστόν το πρόγραμμα δημοσίων βοηθημάτων καθιερώθηκε ως επίσημος θεσμός μετά την εισβολή για να καλύψει τις ανάγκες των εκτοπισμένων. Μέχρι τότε ο φόβος μας ήταν μήπως με την παραχώρηση τέτοιου δικαιώματος σε κάθε άτομο ανοίγαμε τους ασκούς του Αιόλου κι ωθούσαμε πολλούς στο περιθώριο, όπως έγινε σε αναπτυγμένες Χώρες. Με την καταστροφή που επισώρευσε η τουρκική εισβολή σχεδόν ο μισός πληθυσμός κατέστη εξαρτημένος από το κυβερνητικό πρόγραμμα περίθαλψης και αποκατάστασης εκτοπισθέντων και παθόντων. Παρά το εξαίρετο έργο που επιτελέστηκε, παρατηρήθηκαν τότε περίεργες συμπεριφορές σε κυβερνητικούς καταυλισμούς, που κατά καιρούς επανέρχονται. Αλλά κι οι αλλαγές που συντελέστηκαν στον κοινωνικό ιστό της Κύπρου, λόγω της εισβολής και του ξεριζωμού, θα πρέπει να παρακολουθούνται και να αντιμετωπίζονται.

Θα κλείσω με τα Προγράμματα Κοινοτικής Ανάπτυξης. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 συμφωνήσαμε με το Τμήμα Ευημερίας τη συμπερίληψη στον Προϋπολογισμό Ανάπτυξης ενός μικρού ποσού για ενίσχυση εθελοντικών οργανισμών για προώθηση διαφόρων προγραμμάτων στις Kοινότητές τους. Σιγά-σιγά το σχέδιο αυτό μεγάλωσε και καθιερώθηκε αφού έγιναν οι απαραίτητες διοικητικές διευθετήσεις (Συμβούλια Κοινοτικής Ευημερίας/ΣΚΕ). Τελικά η επένδυση αυτή της Κυβέρνησης ήταν η πιο αποδοτική απ’ όλες: Για κάθε μία λίρα που έβαζε, η ιδιωτική πρωτοβουλία κατάφερνε να μαζεύει άλλες πέντε από εθελοντικές συνεισφορές. Μάλιστα το όφελος ήταν ακόμη πιο μεγάλο, αν ελάμβανε κανένας υπόψη ότι πολλά απ' αυτά τα προγράμματα, αν δεν υπήρχαν τα ΣΚΕ, θα έπρεπε να τα αναλάβει εξολοκλήρου η Κυβέρνηση και/ή το ΤΚΑ. Μ’ άλλα λόγια το ΤΚΑ θα πρέπει να ενεργεί προληπτικά για να προστατεύει τα αποθεματικά και την ευρωστία του.

*Πρώην Υπουργός, πρώην Γενικός Διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού