Καινοτόμα εργαλεία ταχείας και βιώσιμης ανάπτυξης

Στόχος της βιώσιμης ανάπτυξης είναι να καλύπτονται οι ανάγκες των σημερινών γενεών χωρίς όμως να τίθεται σε κίνδυνο η δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύπτουν τις δικές τους ανάγκες. Η βιώσιμη ανάπτυξη συνιστά μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που περιλαμβάνει οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές οι οποίες αλληλοενισχύονται.

Η Ατζέντα 2030 των Ηνωμένων Εθνών, η οποία εγκρίθηκε από τους παγκόσμιους ηγέτες το 2015, αποτελεί το νέο παγκόσμιο πλαίσιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη και θέτει 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Σκοπός της είναι η εξάλειψη της φτώχειας και η επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης σε παγκόσμια κλίμακα έως το 2030, χωρίς κανένας να μένει στο περιθώριο.

Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης αποτελούν συγκερασμό των τριών διαστάσεων της βιώσιμης ανάπτυξης: της οικονομικής, της κοινωνικής και της περιβαλλοντικής διάστασης. Πρόκειται για συγκεκριμένους στόχους με ορίζοντα τα επόμενα 15 χρόνια, οι οποίοι μεταξύ άλλων εστιάζουν στα εξής:

α) Ανθρώπινη αξιοπρέπεια

β) Περιφερειακή και παγκόσμια σταθερότητα

γ) Διασφάλιση της «υγείας» του πλανήτη μας

δ) Δίκαιες και ανθεκτικές κοινωνίες

ε) Ευημερούσες οικονομίες.

Οι στόχοι αυτοί προωθούν τη σύγκλιση των χωρών της ΕΕ, τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο. Η ΕΕ διαθέτει στέρεες βάσεις όσον αφορά στη βιώσιμη ανάπτυξη και έχει επίσης δεσμευτεί πλήρως να πρωτοστατήσει, μαζί με τα κράτη-μέλη της, στην υλοποίηση της Ατζέντας 2030 των Ηνωμένων Εθνών.

Το δυναμικό και ευέλικτο εργαλείο που παρουσιάζεται επιγραμματικά στο παρόν άρθρο μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Σε εθνικό επίπεδο οι επιδόσεις ενός σύγχρονου Συστήματος για Έρευνα & Καινοτομία είναι συνάρτηση πολλών αλληλεξαρτώμενων παραγόντων που περιλαμβάνουν κάθε διάσταση ενός γόνιμου οικοσυστήματος:

  1. Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση – Ψηφιοποίηση – Έξυπνοι Οικισμοί. Κρίσιμη μάζα συντελεστών και υποδομών, επαρκή κονδύλια για επένδυση στην Έρευνα & Ανάπτυξη, παροχή κινήτρων. Κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο. Οι υποδομές της άυλης οικονομίας –νόμοι και κανονισμοί, πρότυπα, εμπιστοσύνη, κοινωνικό κεφάλαιο, πλαίσιο λειτουργίας και συναντίληψης, προστασία πνευματικής ιδιοκτησίας– ενθαρρύνουν τις επενδύσεις. Πολιτική κοινωνικής συνοχής, έξυπνης εξειδίκευσης και κυκλικής οικονομίας.
  2. Καινοτόμος Διακυβέρνηση, αποδοτικότητα, μείωση της γραφειοκρατίας, διευκόλυνση του επιχειρείν. Συνεργατικότητα, δικτύωση, διασυνδεσιμότητα, συν-δημιουργία. Συνέργειες μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Μακροχρόνιος σχεδιασμός – η βραχυπρόθεσμη εστίαση αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην καινοτομία. Επιτάχυνση απονομής της δικαιοσύνης. Συνεργασίες ανάμεσα στα διεθνή σύνορα.
  3. Κουλτούρα δημιουργικότητας και ανοιχτών οριζόντων. Ποικιλομορφία και ανεκτικότητα / δεκτικότητα. Ενθάρρυνση για ανάληψη καινοτόμων πρωτοβουλιών ώστε τυχόν αποτυχία να μην οδηγεί σε στιγματισμό. Κουλτούρα έρευνας και καινοτομίας στον δημόσιο τομέα και στους διαμορφωτές πολιτικής. Ανοικτά δημόσια δεδομένα, επιστημονική τεκμηρίωση.
  4. Στρατηγική επικοινωνίας και branding. Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση όλων των ενδιαφερόμενων μερών για τα οφέλη που προκύπτουν από ένα σύγχρονο Εθνικό Σύστημα Έρευνας & Καινοτομίας. Ενδυνάμωση της διεθνούς διάστασης και της εξωστρέφειας. Ανάπτυξη της οικονομικής και επιστημονικής διπλωματίας.

Το νέο Μοντέλο Καινοτομίας που έχω αναπτύξει συνδυάζει δημιουργικά τα πιο πάνω στοιχεία, χαρακτηριστικά, παράγοντες και διακριτές ικανότητες, ώστε να μεγιστοποιείται η προστιθέμενη αξία και οι επιδόσεις ενός Εθνικού Συστήματος Έρευνας & Καινοτομίας.

Το πρότυπο «διεπιστημονικό» αυτό εργαλείο: α) Ακολουθεί μια ολιστική προσέγγιση χρησιμοποιώντας περισσότερα από 100 κριτήρια αξιολόγησης και παράγοντες επιτυχίας που καλύπτουν όλες τις παραμέτρους σε κάθε στάδιο της καινοτομικής διαδικασίας: δημιουργικότητα, διαφοροποίηση, ευελιξία, προσαρμοστικότητα, αριστεία, προστιθέμενη αξία / όφελος, μεταφορά / διάχυση των καινοτομικών αποτελεσμάτων, στρατηγικός σχεδιασμός, διαχείριση ρίσκου, βιωσιμότητα, υλοποίηση, εμπορευματοποίηση, δυνατότητες ταχείας ανάπτυξης και προοπτικές διείσδυσης στη διεθνή αγορά κ.ά., β) μεγιστοποιεί τον αντίκτυπο της καινοτομίας, γ) εφαρμόζεται σε όλους τους τομείς –δημόσια διοίκηση, επιχειρήσεις, κοινωνική καινοτομία– και σε όλα τα μεγέθη και κλίμακες (startups, μεγάλες εταιρείες) και δ) μπορεί να βοηθήσει στη μετατροπή της Κύπρου σε Περιφερειακό Κέντρο Καινοτομίας και Εκπαίδευσης και στον καλύτερο σχεδιασμό και υλοποίηση του Προγράμματος Ορίζοντας Ευρώπη 2021–2027.

*Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας & Καινοτομίας