Η Κατοχή και το χρέος μας

Συμπληρώνονται αυτές τις μέρες 45 χρόνια από την αποφράδα μέρα της τουρκικής εισβολής. Η πραξικοπηματική ανατροπή του Προέδρου Μακαρίου από τη Χούντα των Αθηνών και τους συνεργάτες της στην Κύπρο έδωσε μοναδική ευκαιρία στην Τουρκία να εισβάλει με το πρόσχημα της αποκατάστασης της συνταγματικής τάξης και την προστασία της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Εάν δεν επέρχετο και πάλιν η κατάρα της διχόνοιας, του εθνικού διχασμού και της προδοσίας, η Κύπρος σήμερα θα ήταν ένα δεύτερο ελληνικό κράτος σε όλη την επικράτειά της.

Στόχος της Άγκυρας είναι μια λύση του Κυπριακού που να υποκαθιστά την Κυπριακή Δημοκρατία με ένα τρικέφαλο κρατικό μόρφωμα το οποίο κατ’ ουσίαν θα καταστεί τουρκικό προτεκτοράτο. Γι’ αυτό ατέρμονοι κύκλοι διακοινοτικών συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΟΗΕ μετά το 1974 δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Και, παρά τη συνεχή μετατόπιση των ελληνοκυπριακών θέσεων προς τις τουρκικές, το χάσμα εξακολουθεί να υφίσταται. Τυχόν υλοποίηση του διαπραγματευτικού κεκτημένου θα οδηγήσει σε σαφή επιδείνωση του status quo ή στην κατάρρευση του νέου κρατικού μορφώματος. Εν ολίγοις η πολιτική αυτή, η οποία έχει κριθεί εκ του αποτελέσματος, θα πρέπει να επαναξιολογηθεί.

Άλλο είναι η συμφιλίωση και ο έντιμος συμβιβασμός και άλλο η συνθηκολόγηση και η παράδοση. Η Κύπρος είναι μια μικρή χώρα και οι αντιξοότητες τεράστιες. Δεν έχουμε όμως το δικαίωμα να υποκύψουμε. Για την εθνική και φυσική επιβίωση του Κυπριακού Ελληνισμού, ως ελάχιστος φόρος τιμής στους ηρωικούς νεκρούς που έπεσαν υπέρ Ελευθερίας αλλά και ως ύψιστο χρέος για τις γενιές που έρχονται, θα πρέπει να προασπίσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία. Και να αγωνισθούμε για την ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας της.

Σαράντα πέντε χρόνια μετά ο Κυπριακός Ελληνισμός εξακολουθεί να βιώνει τις τραγικές συνέπειες του εγκλήματος του 1974. Και το μέλλον παραμένει αβέβαιο. Πέραν τούτου, στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής υφίσταται σήμερα ένα τρικυμιώδες τοπίο. Η ΕΕ, στην οποία είχαμε εναποθέσει πολλές ελπίδες, αντιμετωπίζει πολυδιάστατες προκλήσεις, ενώ παράλληλα δεν είναι ακόμα μια ολοκληρωμένη γεωπολιτική οντότητα. H Τουρκία συνεχίζει απροκάλυπτα όχι μόνο να κατέχει το βόρειο τμήμα της Κύπρου αλλά ταυτόχρονα και να μην αναγνωρίζει δικαίωμα ύπαρξης στην Κυπριακή Δημοκρατία. Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί επίσης ότι η Τουρκία διεξάγει έναν υβριδικό πόλεμο εις βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στη σημερινή συγκυρία συνεχίζει τον εποικισμό, την ισλαμοποίηση των κατεχόμενων εδαφών και διοχετεύει προς τις ελεύθερες περιοχές παράνομους μετανάστες από τρίτες χώρες. Ταυτόχρονα αμφισβητεί έμπρακτα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη.

Σε σχέση με την πρόταση του Τουρκοκύπριου ηγέτη Μ. Ακιντζί για συνδιαχείριση των ενεργειακών πόρων υπογραμμίζω ότι η δική μας πλευρά θα πρέπει να τοποθετηθεί ολοκληρωμένα και τεκμηριωμένα. Μπορούμε να υποδείξουμε ότι το δικαίωμα της τουρκοκυπριακής κοινότητας να έχει λόγο στο ζήτημα αυτό απορρέει από το Σύνταγμα του 1960. Όμως αυτό δεν μπορεί να εφαρμόζεται αποσπασματικά. Τα δικαιώματα συνοδεύονται και από υποχρεώσεις. Στο ίδιο πλαίσιο είναι σημαντικό να συζητηθεί η οριοθέτηση της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας με αυτήν της Τουρκίας.

Πέραν του εθνικού ζητήματος, η Κύπρος βρίσκεται στη δίνη μιας πολιτικο-κοινωνικο-οικονομικής κρίσης αλλά και βαθιάς αξιακής κρίσης - μια κρίση η οποία, μεταξύ άλλων, οδηγεί τους ανθρώπους στον άκρατο ατομικισμό και στην έλλειψη διάθεσης κοινών αγώνων για την επίτευξη συλλογικών στόχων. Έτσι δεν πρέπει να μας εκπλήττει το γεγονός ότι οι πολίτες αυτής της χώρας αισθάνονται απαξίωση για την πολιτική ενώ έχει μειωθεί και η εμπιστοσύνη προς το κράτος.

Τα δεδομένα είναι δύσκολα και το ανισοζύγιο δυνάμεων παραμένει και σήμερα τεράστιο. Οι κίνδυνοι δεν προέρχονται μόνο από τις δυνάμεις που απειλούν την ανεξαρτησία, κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και από τον κακό μας εαυτό. Υπάρχουν όμως τα εργαλεία πολιτικής για να εξέλθουμε από τα αδιέξοδα. Είναι καθοριστικής σημασίας η επιστράτευση του ψυχικού σθένους αλλά και της γνώσης στην προσπάθεια προώθησης αποτελεσματικής και αξιοπρεπούς διακυβέρνησης. Με αυτό το σκεπτικό θεωρώ ότι αποτελεί υπέρτατο καθήκον μας να πορευτούμε με εντιμότητα, συλλογικότητα, σεμνότητα, υπομονή, αποφασιστικότητα, αλληλοσεβασμό, αξιοπρέπεια, αυτοπεποίθηση, αλληλεγγύη, δικαιοσύνη και με πίστη στην τελική δικαίωση. Μόνο έτσι είναι δυνατό να έλθουν καλύτερες μέρες και να εορτάσουμε την ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Απαραίτητη, αν και όχι επαρκής, προϋπόθεση για την ευόδωση των στόχων μας είναι η διαφύλαξη της ελεύθερης Κύπρου ως κόρη οφθαλμού.

*Καθηγητής, Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας