Έρχεται μπόρα ή είναι απλώς συννεφιά;

Η οικονομική θεωρία αναφέρεται στην κυκλικότητα που παρουσιάζουν οι οικονομίες με περιόδους ανάπτυξης, διόρθωσης και ύφεσης. Η διόρθωση σε μια οικονομία αποτελεί υγιές φαινόμενο, εφόσον δημιουργεί τη βάση για μια νέα περίοδο ανάπτυξης. Το ζητούμενο είναι, σε περίπτωση ύφεσης, πόσο θα είναι το μέγεθός της και η περίοδος που θα διατηρηθεί.

Για να μπορέσει κάποιος να αναλύσει τα πιο πάνω θα πρέπει να αξιολογήσει πολλούς παράγοντες, όπως αν μια οικονομία είναι ευάλωτη σε αλλαγές στο διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, αν η ανάπτυξη των προηγούμενων ετών υποστηριζόταν από σωστά μακροοικονομικά στοιχεία, αν υπάρχουν οι υποδομές να απορροφηθούν τυχόν αρνητικά γεγονότα και κραδασμοί, αν υπάρχουν σωστά αντανακλαστικά κ.ά.

Διεθνές πολιτικό περιβάλλον

Οι πολιτικές προστατευτισμού των ΗΠΑ προκαλούν τριγμούς με άλλες οικονομικές δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ευρώπη, ενώ την ίδια στιγμή υπάρχουν ανοιχτά μέτωπα σε Ουκρανία, Συρία και άλλες περιοχές. Από τη μια η μεταβλητότητα προκαλεί προβλήματα στις διεθνείς αγορές, από την άλλη η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει τον πυλώνα σταθερότητας με τη γεωγραφική της θέση να καταγράφεται στα σημαντικά της πλεονεκτήματα.

Η έξοδος της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ο τρόπος που τελικά θα γίνει αυτό, αναμένεται να επηρεάσει την ευρωπαϊκή και ενδεχομένως την παγκόσμια οικονομία. Το Brexit, αν τελικά προχωρήσει χωρίς συμφωνία των δύο μερών, αναμένεται να προκαλέσει οικονομικές και πολιτικές αναταράξεις, ειδικά στην ευρωπαϊκή οικονομία, από την οποία εκτιμάται ότι θα προέλθει η επόμενη οικονομική κρίση.

Η ανομοιόμορφη πορεία που παρουσιάζουν οι οικονομίες των χωρών της Ευρωζώνης καταδεικνύει την ανομοιογένεια που υπάρχει, εφόσον ακόμη βρισκόμαστε πολύ μακριά από τη δημοσιονομική ενοποίηση και τη λήψη τέτοιων μέτρων που θα ενισχύουν τόσο την οικονομίας της Ευρωζώνης αλλά και των κρατών μελών. Αυτό καταδεικνύει ότι υπάρχει πρόβλημα με το μοντέλο ανάπτυξης ορισμένων χωρών σε σχέση με το σύνολο, εφόσον διατηρούνται οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης.

Το μοντέλο ανάπτυξης της Γερμανίας, με την ανάπτυξη της βιομηχανίας και την ενίσχυση των εξαγωγών, αντιμετωπίζει σημαντική δοκιμασία, καθώς αποκαλύπτεται πόσο ευάλωτο είναι στις προοπτικές του παγκόσμιου εμπορίου, με τις τάσεις προστατευτισμού, και στις οικονομικές συνθήκες μεγάλων οικονομιών, όπως αυτή της Κίνας. Την ίδια στιγμή οι γερμανικές τράπεζες φαίνεται να αντιμετωπίζουν προκλήσεις.

Η Ιταλία συνεχίζει να ταλανίζεται από το υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να αποτελούν γάγγραινα, ενώ όλοι θα θυμάστε τις παραλίγο κυρώσεις που θα επέβαλλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη μη συμμόρφωση του ιταλικού κρατικού προϋπολογισμού με τις ευρωπαϊκές οδηγίες.

Η κυπριακή οικονομία

Η κυπριακή οικονομία αναπτύχθηκε το 2019 με ποσοστό πέραν του 3% του ΑΕΠ, η ανεργία συνέχισε την καθοδική της πορεία και τα πλεονάσματα της Κεντρικής Κυβέρνησης αυξήθηκαν. Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης η αξιοπρόσεκτη μείωση στις αποδόσεις του δεκαετούς κυπριακού ομολόγου που βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά.

Πολλές είναι οι συζητήσεις που αναπτύσσονται σε σχέση με την πορεία του τουρισμού φέτος, εφόσον διαφαίνεται ότι θα υπάρχει μείωση στις κρατήσεις και τις αφίξεις τουριστών. Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως η μείωση των αεροπορικών εταιρειών που εκτελούν πτήσεις προς την Κύπρο, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας άλλων τουριστικών προορισμών, το Brexit και τα οικονομικά προβλήματα χωρών από τις οποίες η Κύπρος παραδοσιακά αντλούσε τουρισμό.

Την ίδια στιγμή οι εγγραφές εταιρειών συνεχίζουν την πτωτική τους πορεία, πάντα σε σύγκριση με τον περσινό αριθμό νέων εγγραφών, παρά τη βελτίωση του οικονομικού κλίματος. Ο αριθμός των νέων εταιρειών που ενεγράφησαν πέρσι ήταν αυξημένος, τροφοδοτούμενος από τις αναδιαρθρώσεις δανείων και τις ανακτήσεις ακινήτων από τα τραπεζικά ιδρύματα (κάθε μεγάλο ακίνητο εγγραφόταν σε ξεχωριστή εταιρεία για φορολογικούς κυρίως σκοπούς και για την πιο γρήγορη διαδικασία πώλησής του) και από ενίσχυση του κλάδου της ναυτιλίας.

Επιπλέον αρνητικά φαίνεται να επιδρά η εγκύκλιος της Κεντρικής Τράπεζας για τις εταιρείες-κέλυφος και η αναζήτηση άλλων χρηματοπιστωτικών κέντρων από επενδυτές λόγω της χρονοβόρας και μεγάλης σε διοικητικό κόστος διαδικασίας για άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών.

Οι πωλήσεις ακινήτων παρουσιάζουν από την άλλη αύξηση, κυρίως λόγω της απομόχλευσης στην οποία προχωρούν πολλές επιχειρήσεις και του ενδιαφέροντος που επιδεικνύουν κάτοικοι τρίτων χωρών για το σχέδιο πολιτογράφησης επενδυτών. Όμως ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση η αγορά έδειξε μουδιασμένη τον Ιούνιο, κάτι το οποίο αναμενόταν μετά τις πολλές πωλήσεις που υπήρξαν για να προλάβουν οι επενδυτές τις αλλαγές στο πρόγραμμα πολιτογράφησης.

Το ζητούμενο

Το ζητούμενο αυτήν τη στιγμή είναι αν η κυπριακή οικονομία είναι επαρκώς θωρακισμένη σε περίπτωση μιας νέας ύφεσης. Σε περιόδους ύφεσης, δυστυχώς, αναβιώνουν οι συζητήσεις για αλλαγή του οικονομικού μοντέλου της χώρας, για ενίσχυση της έρευνας και καινοτομίας κ.λπ.

Υπάρχουν ενέργειες οι οποίες θα μπορούσαν να γίνουν. Παράδειγμα, θα μπορούσαν να δοθούν κίνητρα σε συγκεκριμένες ελαφριάς μορφής βιομηχανίες του εξωτερικού, ειδικά από τρίτες χώρες, για να εγκατασταθούν στην Κύπρο. Θα γίνεται εισαγωγή πρώτων υλών και η κατασκευή των προϊόντων στην Κύπρο. Η επιπρόσθετη αξία των προϊόντων θα φορολογείται με τον κυπριακό εταιρικό φόρο, που είναι από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη, ενώ αυτά θα μπορούν να διακινηθούν ελεύθερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Υπάρχουν ενδεδειγμένες βιομηχανικές περιοχές, που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τέτοιες βιομηχανίες, ενώ με τη μείωση των τιμών του πετρελαίου διεθνώς, ειδικά μετά την αρχική συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αναμένεται να μειωθεί και το κόστος παραγωγής.

Η πτώση της ισοτιμίας του ευρώ έναντι των άλλων νομισμάτων, ειδικά μετά την απόφαση της ΕΚΤ για το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, δίνει τη δυνατότητα ενίσχυσης των εξαγωγών σε τρίτες χώρες, εφόσον τα προϊόντα γίνονται φθηνότερα. Τομείς όπως η φαρμακοβιομηχανία, η γεωργία, η κτηνοτροφία είναι ικανοί να αυξήσουν την εξαγωγική δραστηριότητα.

Η Κύπρος, επιπλέον, μπορεί να αποτελέσει, λόγω γεωγραφικής θέσης, κόμβο διαμετακομιστικού εμπορίου, κάτι που θα ενισχύσει τα δημόσια οικονομικά.

Βιώσιμη ανάπτυξη

Μόνο μέσα από τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας θα δοθεί η δυνατότητα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και ενίσχυσης των οικογενειακών εισοδημάτων.

Οι επιδόσεις της κυπριακής οικονομίας τα τελευταία χρόνια είναι αξιοσημείωτες, ειδικά για μια χώρα που αναγκάστηκε να υιοθετήσει το «κούρεμα» καταθέσεων. Το ζητούμενο αυτήν τη στιγμή είναι αν, ως εξωγενής οικονομία έχουμε δημιουργήσει εκείνες τις άμυνες και τις υποδομές που θα δώσουν τη δυνατότητα στη χώρα να απορροφήσει οποιουσδήποτε κραδασμούς θα μπορούσε να φέρει μαζί της μια ευρωπαϊκή ή μια παγκόσμια οικονομική κρίση.

Όταν αρχίζει να συννεφιάζει και ο αέρας σηκώνεται δημιουργώντας σκόνη (αν και καλοκαιριάτικα) θα πρέπει να είσαι προετοιμασμένος για τα χειρότερα, αλλιώς το νερό θα γίνει χείμαρρος.