Οι παραλίες της Κύπρου μας: Πόλη Χρυσοχούς

Αναφέρθηκα κι άλλοτε σε έργα και προγράμματα ανάπτυξης που δεν έγιναν ή καθυστέρησαν πάρα πολύ να γίνουν. Περιέγραψα τις αναποτελεσματικές προσπάθειες που καταβάλαμε για την ανάπτυξη/διατήρηση της Χερσονήσου του Ακάμα και της άγριας χλωρίδας, πανίδας και των χελωνών της περιοχής. Φαίνεται ότι δεν είναι μόνο στον Ακάμα που αποτύχαμε να προστατεύσουμε τις παραλίες μας. Σ’ όλες, μέχρι τον Πρωταρά, θα βρει κανένας μελανά σημεία. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε ότι η Κύπρος είναι η μόνη Χώρα της Μεσογείου και το μόνο Κράτος της ΕΕ που δεν υπέγραψε/επικύρωσε/εφάρμοσε το Έβδομο Πρωτόκολλο της Σύμβασης της Βαρκελώνης για Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών της Μεσογείου. Ο λόγος είναι η ένσταση του Υπουργείου Εσωτερικών σε σχέση με το άρθρο 8 του Πρωτοκόλλου, σύμφωνα με το οποίο δεν επιτρέπεται η δόμηση σε απόσταση τουλάχιστον 100 μέτρων από την υψηλότερη χειμερινή ίσαλη γραμμή.

Κατά τις επισκέψεις μου στην Πόλη δεν παρέλειπα να συζητώ με τους Πολίτες τα προβλήματα της περιοχής. Μια μέρα που καθόμουνα στο ειδυλλιακό περιβάλλον του Λατσιού, ο καπετάν Παναής, ένας ωραίος τύπος της θάλασσας, μου λέγει: «Στα παλιά χρόνια ο δρόμος που διασχίζει το Λατσί περνούσε μπροστά από τα κτήρια της παραλίας κι όχι από πίσω, όπως σήμερα. Σιγά-σιγά τον έφαγε η θάλασσα και χρειάστηκε να γίνει ο σημερινός». Η αντίδρασή μου ήρθε αυθόρμητα: «Καπετάνιε, μην ανησυχείς, σήμερα είμαστε σε θέση να της τον πάρουμε πίσω». Την άλλη μέρα έστειλα επιστολή στους Διευθυντές των Τμημάτων Δημοσίων Έργων/Πολεοδομίας/Αλιείας παρακαλώντας τους να ετοιμάσουν από κοινού σχέδιο ανάκτησης του διαβρωθέντος παραλιακού μετώπου του Λατσιού, δημιουργίας προκυμαίας κατά μήκος της παραλίας, καθώς και επέκτασης του υφιστάμενου αλιευτικού καταφυγίου. Αφού έγιναν τα σχέδια και συμφωνήσαμε με τον Δήμο να προχωρήσουμε το έργο ως πολεοδομικό (80% Κυβέρνηση/Δήμος 20%-δάνειο) έγινε η βασική εργασία του έργου. Ο Δήμαρχος της Πόλης Χρυσόστομος Κυριάκου αντιμετώπισε αντίδραση από τα κέντρα για την τελική διαμόρφωση του χώρου και το ενοίκιο που θα πλήρωναν. Ο επόμενος Δήμαρχος, Αβέρωφ Νεοφύτου, κατάφερε να δώσει λύση στη διαμάχη και να ολοκληρωθεί το έργο. Στη συνέχεια έγινε δημόσια Πλαζ στην περιοχή κι επέκταση του αλιευτικού καταφυγίου και της προκυμαίας καθώς και έργα προστασίας της παραλίας από διάβρωση.

Δεν είμαι βέβαιος ότι αξιοποιήθηκε κατά τον καλύτερο τρόπο το έργο της επίχωσης, όμως εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι έργα σαν αυτό που θεμελιώνουν και δίδουν χαρακτήρα στην ανάπτυξη μιας παραλιακής περιοχής. Στους Ροταριανούς ανέφερα τότε: «Κάθεστε πάνω σε ένα χρυσωρυχείο, μην το καταστρέψετε όπως άλλες περιοχές».

Προσπαθήσαμε μέσω του νέου Τοπικού Σχεδίου να δώσουμε το πλαίσιο για μια όμορφη χωροταξική ανάπτυξη. Ακόμη και στο πλαίσιο της συνεργασίας που προωθήσαμε μεταξύ Τμήματος Πολεοδομίας και Πανεπιστημίου Μασσαλίας έγινε δεκτό να ετοιμάσουν πρόπλασμα (μακέτα) και να εισηγηθούν μέτρα για την ορθή ανάπτυξη στον χώρο της όλης περιοχής. Τις προδιαγραφές τους τις ακολούθησαν τότε οι τουριστικές αναπτύξεις στις παρυφές του Λατσιού. Αυτή ήταν η ορθή χωροταξική ανάπτυξη στους λόφους και τις ρεματιές κατά μήκος του κόλπου της Πόλης Χρυσοχούς. Όσον αφορά τις αναπτύξεις απ' εκεί μέχρι την παραλία, η εισήγησή τους ήταν για ελαφριά ανάπτυξη, κάτι που έπραξαν οι ιδιοκτήτες του ξενοδοχειακού συγκροτήματος Νατούρα κ.ά.

Ειδικά για το Λατσί, η ιδέα όλων μας ήταν για την αναβίωσή του ως χωριού, ενός σύγχρονου χωριού, με σοκάκια και κληματαριές, ενός γραφικού νησιώτικου χωριού. Δυστυχώς η ανάπτυξη που έγινε έκτοτε δεν ακολούθησε τις προδιαγραφές αυτές. Η ιδέα ήταν από τότε να επικεντρωθεί η ανάπτυξη μέσα στην Πόλη και τους γύρω λόφους, να υπάρχει «ελαφριά» ανάπτυξη στην παραλία, η οποία να συνδεθεί με την ενδοχώρα με δρόμους που να εξυπηρετούν όλους τους χρήστες (πεζούς, ποδηλατιστές, αυτοκίνητα). Στο πλαίσιο αυτό προωθήθηκε η δημιουργία του Κατασκηνωτικού Χώρου Πόλης και βελτιώθηκαν οι δρόμοι Πόλης - Λατσί -Λουτρά, η πρόσβαση προς την κατασκήνωση και την παραλία ανατολικά της Πόλης, δημιουργία ποδηλατόδρομων κ.ά.

Στους χωροταξικούς προγραμματισμούς μας, η Πόλη θα λειτουργούσε ως Κέντρο Ανάπτυξης ολόκληρου του Βορειο-Δυτικού Διαμερίσματος της Κύπρου, που περιελάμβανε τα χωριά μέχρι τον Παχύαμμο στα ανατολικά (προσωρινά μέχρι τον Πύργο Τηλλυρίας) και τα χωριά των τριών «λαόνων» που την περιβάλλουν, δηλαδή της Λυσού, της Σίμου/Φοίτης και της Δρούσιας/Κάθηκα μέχρι το Στρουμπί. Η Πόλη θα αποτελούσε το Κεφαλοχώρι με όλες τις Υπηρεσίες που προβλέπεται για το μέγεθος του πληθυσμού, που θα εξυπηρετεί και την οικονομική δραστηριότητα που μπορεί να συντηρήσει. Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών θα κατέβαιναν στην Πόλη για να εξυπηρετηθούν από τις Κρατικές κι άλλες υπηρεσίες ή για να εργαστούν και θα ανέβαιναν στα χωριά τους, όπου θα είχαν τη μόνιμη διαμονή τους και τις τοπικές τους ασχολίες. Στο πλαίσιο αυτό αναβαθμίστηκαν/συμπληρώθηκαν οι οδικές προσβάσεις που συγκλίνουν προς το κέντρο, αναβαθμίστηκαν οι παρεχόμενες υπηρεσίες και εμπλουτίστηκε η μορφή οικονομικής ανάπτυξης του κεντρικού πυρήνα. Πέραν της τουριστικής ανάπτυξης, προωθήθηκε η βιομηχανική και βιοτεχνική ανάπτυξη καθώς κι η εντατική γεωργική ανάπτυξη (φράγματα, συστήματα διανομής νερού σε μεγάλη έκταση, αναδασμός). Παρά τις προσπάθειές μας δεν καταφέραμε μέχρι σήμερα να συνδέσουμε την Πόλη με την Πάφο με δρόμο τετραπλής κυκλοφορίας.

*Πρώην Υπουργός, πρώην Γενικός Διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού