Τα μόνα όπλα που έχουμε στο Κυπριακό

Δυστυχώς, θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι στο Κυπριακό έχουμε να κάμουμε με μια υπερδύναμη της περιοχής, την Τουρκία, που ανά πάσα στιγμή μπορεί να καταλάβει ολόκληρη την Κύπρο. Χαρακτηριστικές ήταν οι δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου με την ευκαιρία της 45ης επετείου της εισβολής: Ο τουρκικός στρατός δεν θα διστάσει ποτέ να κάνει το ίδιο βήμα που έκανε πριν από 45 χρόνια, δήλωσε ο Ερντογάν. Αν και ο νέος Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Δένδιας καλά δηλώνει ότι «ο τερματισμός της κατοχής και των συνεπειών της και η εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτής, συνολικής, δίκαιης, βιώσιμης και λειτουργικής λύσης του Κυπριακού στο πλαίσιο των σχετικών Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και του ευρωπαϊκού κεκτημένου συνιστούν κορυφαία προτεραιότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής».

Ανεξάρτητα από τις πιο πάνω ευκαιριακές δηλώσεις, θα πρέπει να ετοιμάσουμε το δικό μας πρόγραμμα επίλυσης του Κυπριακού. Σκοπός μας δεν είναι να εμπλακούμε σε πόλεμο. Ας μην επαίρεται ο Ερντογάν. Είδαμε με πόση δυσκολία μπήκε στην Κύπρο η Τουρκία. Κι ας μη δίδει υποσχέσεις ο Δένδιας. Είδαμε πόσο ο ελληνικός στρατός στην Κύπρο το 1974 βοήθησε στην αποτροπή της εισβολής. Με λίγη αντίσταση, τα τουρκικά πλοία δεν θα άραζαν στις ακτές της Κερύνειας κι ούτε οι Τούρκοι αλεξιπτωτιστές θα προσγειώνονταν σώοι στο κυπριακό έδαφος.

Ταυτόχρονα, θα πρέπει να απαλλαγούμε από διάφορους ευσεβοποθισμούς, που διάφορες κομματικές πλευρές καλλιεργούν. Πολλοί πιστεύουν ότι κάποια Μεγάλη Δύναμη με κάποια ευκαιρία θα αποφασίσει να παρέμβει για δίκαιη επίλυση του Κυπριακού. Η χώρα μας είναι τόσο μικρή, που καμιά δεν θα θυσιάσει την Τουρκία για χάρη μας. Ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η ΕΣΣΔ παρενέβησαν να αποτρέψουν την εισβολή. Όταν προσωπικά πήγα στην Ουάσιγκτον λίγο μετά την εισβολή και παρακάλεσα να εγκρίνουν την παραχώρηση πιστώσεων για την αγορά ενός αμερικάνικου αεροπλάνου Boing για αντικατάσταση εκείνου που εγκλωβίστηκε στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, η απάντηση ήταν αρνητική. Κάπου, μάλιστα, άφησαν να νοηθεί ότι θεωρούσαν χαμένη υπόθεση την Κύπρο.

Είναι τότε που ζητήσαμε από τον Μακάριο να εγκρίνει την υπογραφή Συμφωνίας Οικονομικής Συνεργασίας με τη Σοβιετική Ένωση. Παρόμοιες Συμφωνίες έγιναν στη συνέχεια με όλες τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Παρόλο που σημειώθηκε πρόοδος στις οικονομικές σχέσεις σε κάποιους τομείς, χρειάστηκε να πέσει ο υπαρκτός σοσιαλισμός προς το τέλος της δεκαετίας του 1980 για να παρουσιαστεί το φαινόμενο της εισροής στην Κύπρο μεγάλων κεφαλαίων και Ρώσων επιχειρηματιών, λόγω της ύπαρξης της Συμφωνίας.

Στο μεταξύ και οι ΗΠΑ άλλαξαν τη στάση τους κι άρχισαν να βοηθούν την προσπάθειά μας για να σταθούμε στα πόδια μας μετά την εισβολή. Είχαμε ήδη δημιουργήσει ένα ταμείο για χρηματοδότηση έργων αναπτύξεως από την παραχώρηση σιταριού εκ μέρους τους. Όταν εργαζόμασταν για να συνδέσουμε την Επαρχία Πάφου με το Τρόοδος μέσω της πεδιάδας Δυαρίζου και Πλατρών θυμήθηκα ότι υπήρχε ένα υπόλοιπο από το Ταμείο αυτό, με το οποίο και χρηματοδοτήσαμε το έργο.

Αναπτύξαμε, επίσης, τις σχέσεις μας στη Μέση Ανατολή. Μετά τις Συμφωνίες Οικονομικής Συνεργασίας που κάναμε με όλες σχεδόν τις χώρες της περιοχής μετά την εισβολή, τόσο η Κύπρος όσο κι η Ελλάδα ως Μέλη της ΕΕ ανέπτυξαν και την πολιτική συνεργασία με τις χώρες αυτές. Η περαιτέρω καλλιέργεια των σχέσεων αυτών αποτελεί μιαν ακόμη ασπίδα προστασίας για τη μικρή μας πατρίδα, που μετά την εισβολή εμφανίζετο σαν ένα πουλάκι γαντζωμένο στο αγκίστρι της Τουρκίας.

Για να προστατευθούμε από τη βουλιμία της Τουρκίας, πέραν της δημιουργίας καλών σχέσεων με τις δύο υπερδυνάμεις, εργαστήκαμε σκληρά και συστηματικά για την ένταξη της Κύπρου στην ΕΟΚ/ΕΕ (1988/2004). Η τελευταία απόφαση της ΕΕ να επιβάλει κάποιες κυρώσεις στην Τουρκία, λόγω της επέμβασής της στην κυπριακή ΑΟΖ, αποτελεί την πιο μεγάλη στήριξή της προς το μέλος Κύπρο. Τα μέτρα αυτά μπορεί να μας βοηθήσουν να χειριστούμε καλύτερα την υπόθεσή μας στις επόμενες διαπραγματεύσεις για επίλυση του Κυπριακού.

Όμως, τίποτε απ’ αυτά δεν θα μας σώσει, εάν η Τουρκία βρει την κατάλληλη ευκαιρία να καταλάβει ολόκληρο το νησί. Πέραν της συνέχισης της πιο πάνω τακτικής αμυντικής θωράκισης πολιτικά, ταυτόχρονα θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το μοναδικό όπλο που έχουμε, το φυσικό αέριο, για τη λύση του Κυπριακού. Το θείο αυτό δώρο θα πρέπει να αξιοποιήσουμε για έξοδο από τα σημερινά αδιέξοδα. Έχω ήδη εισηγηθεί τη μελέτη της μεταφοράς του στην ΕΕ μέσω Τουρκίας/Ελλάδας, νοουμένου ότι η Τουρκία θα συγκατατεθεί σε μια δίκαιη και λειτουργική επίλυση του Κυπριακού. Πέραν του τεράστιου οφέλους που θα προσπορίσει η Τουρκία από μια τέτοια διευθέτηση, η λύση αυτή μπορεί να διαλαμβάνει την επίλυση όλων των προβλημάτων της περιοχής (Συριακό, Παλαιστινιακό). Οι Μεγάλες Δυνάμεις/ΟΗΕ θα καλωσόριζαν μια τέτοια διευθέτηση, μια και μια τεράστια περιοχή θα ειρήνευε, ενώ η Τουρκία θα επωφελείτο παντοιοτρόπως ως μια μεγάλη χώρα της περιοχής.

Όμως, για να μη χάσουμε κι αυτήν την προοπτική ορθής και δίκαιης επίλυσης του Κυπριακού, θα πρέπει να κινηθούμε προσεκτικά και μελετημένα. Η εισήγησή μου είναι να σχηματιστεί μια Υπουργική Επιτροπή υπό τον Υπουργό Εξωτερικών και μια Τεχνική Επιτροπή υπό τον Διαπραγματευτή μας στις Συνομιλίες για να επεξεργαστούν ένα πρόγραμμα αμέσου δράσεως.

*Πρώην Υπουργός, πρώην Γενικός Διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού