Αναλύσεις

Η Λουτ κατάπιε τη λογική των δύο κρατών και οι Τούρκοι τρίβουν τα χέρια τους

Οι Τούρκοι παίζουν με ανοικτά διχοτομικά χαρτιά και η Λευκωσία θέλει να τα δει στην Πενταμερή - Τι επιλογές έχει ο Πρόεδρος πριν από και κατά την Πενταμερή και πώς οι Τούρκοι στήνουν νέα τετελεσμένα και δίκτυο ασφάλειας με κατασκευή θαλάσσιων drones

Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου έσβησε κάθε ίχνος θετικής προοπτικής δημοκρατικής και βιώσιμης λύσης στην περίπτωση σύγκλησης Πενταμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό, με τις συνομοσπονδιακές θέσεις τις οποίες έθεσε την περασμένη εβδομάδα προς την Τζέιν Χολ Λουτ. Ενώ η τουρκική πλευρά είναι ξεκάθαρη, η κυπριακή Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι μεταβαίνει στην Πενταμερή, περί τα τέλη, όπως εκτιμάται, Ιανουαρίου, για να διαπιστώσει εκεί τι συμβαίνει.

Πώς οι Τούρκοι χρησιμοποιούν τον Πρόεδρο και θέσεις των κομμάτων ενώπιον της Λουτ
Η στρατηγική συμφωνία και η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου
Κάτω από ποιες συνθήκες μπορούν οι Τ/κ να εμπλακούν στο φυσικό αέριο

Τετελεσμένα στη θάλασσα και ασφάλεια

Την ίδια στιγμή κατά την οποία η Λευκωσία αναμένει να αγγίξει εις τον τύπον των ήλων στην Πενταμερή, η Άγκυρα όχι μόνο με σταυρωμένα τα χέρια δεν κάθεται, αλλά επιδιώκει διπλωματικά, νομικά και στρατιωτικά τετελεσμένα. Το θέμα της ασφάλειας είναι συναφές με την κατασκευή νέων drones, που έχουν τη δική τους στρατηγική σημασία. Μετά τα εναέρια έχει βάλει πλώρη για την κατασκευή των θαλάσσιων drones στη βάση ενός δικτύου με τα υπόλοιπα συμβατικά οπλικά συστήματα, για να έχει πλήρη έλεγχο του γεωπολιτικού σκηνικού της περιοχής μας και δη στη λογική της Γαλάζιας Πατρίδας και του Νεο-Οθωμανισμού. Τμήμα αυτού του σχεδιασμού είναι και η Κύπρος. Ακόμη και εν επιλυθεί το Κυπριακό, το νησί θα βρίσκεται υπό τον στρατιωτικό έλεγχο της Άγκυρας. Όπως δηλώνουν διπλωματικές πηγές, είναι σαφές ότι η τουρκική πλευρά υιοθετεί τους κανόνες του κλασικού ρεαλισμού. «Όποιος διαθέτει ισχύ μπορεί να ελέγχει μια περιοχή, ανεξαρτήτως σε ποιο κράτος η εν λόγω περιοχή ανήκει». Πόσω μάλλον στην περίπτωση της Κύπρου, όπου έποικοι και Τουρκοκύπριοι συνιστούν ήδη στρατηγικά εργαλεία για την επίτευξη των εθνικών στόχων της Άγκυρας.

Το ζητούμενο για τον Γ.Γ. του ΟΗΕ

Κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με την ειδική αντιπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στο Κυπριακό, Τζέιν Χολ Λουτ, την περασμένη εβδομάδα, ο Τούρκος ΥπΕξ Μεβλούτ Τσαβούσογλου ξεκαθάρισε ότι η τουρκική πλευρά θα καταθέσει στην τράπεζα των συνομιλιών ιδέες άλλες πέραν της Ομοσπονδίας στη λογική των δύο κρατών. Παρά το γεγονός ότι η τουρκική θέση είναι αντίθετη με τις εντολές του Συμβουλίου Ασφαλείας προς τον Γενικό γραμματέα του ΟΗΕ και την κυρία Λουτ, αμφότεροι καταπίνουν τις τουρκικές θέσεις περί συνομοσπονδίας, δημιουργώντας έτσι την εντύπωση ότι μπορούν να γίνουν αποδέκτες. Από την πλευρά της, η Λευκωσία ισχυρίζεται ότι το πρόβλημα της Πενταμερούς και του ίδιου του κ. Γκουτέρες δεν είναι η σύγκληση, αλλά κατά πόσον θα υπάρξει θετικό αποτέλεσμα. Τονίζεται, δε, ότι η κυπριακή Κυβέρνηση μεταβαίνει στην Πενταμερή για να ξεκαθαρίσουν εκεί τα πράγματα. Αληθές είναι ότι μεταβαίνει εκεί υπό το βάρος των πιέσεων του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ. Έχει, μάλιστα, αποσύρει όλα τα κριτήρια που έθετε για τη σύγκληση της Πενταμερούς. Η κυρία κόκκινη γραμμή ήταν η απόσυρση του «Μπαρμπαρός» και του τουρκικού στόλου από την κυπριακή ΑΟΖ. Προσδοκάται ότι το θέμα αυτό θα επιλυθεί στην εξής βάση: Η τουρκική navtex για τις έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ περατώνεται αρχές Φεβρουαρίου. Εάν συνεπώς δεν υπάρξει ανανέωση και η Πενταμερής συγκληθεί περί τα τέλη Ιανουαρίου και η Τουρκία αποσύρει τα πλοία της λίγες ημέρες πριν από τις αρχές Φεβρουαρίου, η Κυβέρνηση θα μπορεί να προβάλλει τον ισχυρισμό ότι εκ των πραγμάτων πέτυχε την απομάκρυνση του τουρκικού στόλου από την κυπριακή ΑΟΖ. Εάν, βεβαίως, η Άγκυρα μάς κάνει τέτοιο χατίρι…

Οι θέσεις του Προέδρου και η στρατηγική συμφωνία

Βεβαίως το κυρίως πρόβλημα, που είναι συναφές με τη συνομοσπονδία την οποία θέτουν επί τάπητος οι Τούρκοι, δεν επιλύεται. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η Άγκυρα είναι ήδη ικανοποιημένη, αφού δεν υπάρχει αντίδραση περί των θέσεων που εξέφρασε προς την κ. Λουτ. Ταυτοχρόνως η τουρκική πλευρά ισχυρίζεται ότι: α) Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν είναι αρνητικός ως προς την λύση των δύο κρατών. β) Υπάρχει πρότασή του για χαλαρή Ομοσπονδία, δηλαδή για ένα πολιτειακό σύστημα, στο πλαίσιο του οποίου τα κρατίδια θα έχουν περισσότερες εξουσίες από την Κεντρική Κυβέρνηση. Και, μάλιστα, αυτές οι αντιλήψεις στηρίζονται στην ήδη αποδεχθείσα αντίληψη περί του κατάλοιπου εξουσίας, που σημαίνει ότι: Όσες εξουσίες δεν ανήκουν στην Κεντρική Κυβέρνηση, θα ανήκουν στα κρατίδια με τη δυνατότητα παραγωγής Πρωτογενούς Δικαίου, όπως θέλει η τουρκική πλευρά.

Ο Πρόεδρος και το ΑΚΕΛ

Οι ίδιες διπλωματικές πηγές τονίζουν ότι η Άγκυρα χρησιμοποιεί τον Πρόεδρο, καθώς και τοποθέτηση της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας, για να τεκμηριώσει τις θέσεις της ενώπιον των Ηνωμένων Εθνών. Επί τη βάσει αυτής της λογικής, επικαλείται και τη θέση του ΑΚΕΛ περί στρατηγικής συμφωνίας, με την εμπλοκή των Τουρκοκυπρίων στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου. Μια τέτοια εξέλιξη είναι ενταγμένη στη νομική αρχή του acknowledgment, δηλαδή της αποδοχής της υφιστάμενης κατάστασης, της ύπαρξης δυο οντοτήτων, και της αναγνώρισής της πριν από την τελική λύση. Το ερώτημα είναι κάτω από ποιο νομικό καθεστώς θα ήταν δυνατή η εμπλοκή των Τουρκοκυπρίων πριν από την τελική λύση. Επί τη βάσει του Διεθνούς Δικαίου και του κοινοτικού κεκτημένου το μοναδικό κράτος που αναγνωρίζεται διεθνώς είναι αυτό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έτσι καθορίζουν τα ψηφίσματα 541, 550 και 186 του Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς και το πρωτόκολλο 10 για την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ. Όπως επίσης και η αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, που καθορίζει ρητώς ότι στη νήσο Κύπρο η ΕΕ αναγνωρίζει μόνο ένα κράτος, αυτό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και ότι η θέση αυτή είναι προϋπόθεση για την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας.

Εάν οι Τουρκοκύπριοι επιθυμούν εμπλοκή στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, θα πρέπει η εμπλοκή αυτή να λάβει χώραν εντός του νόμιμου συνταγματικού πλαισίου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έτσι, επιλύεται και το θέμα της αναγνώρισης από την Τουρκία και τους Τουρκοκυπρίους της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και της συνέχειάς της σε περίπτωση λύσης. Τα περί αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως έχει ήδη λεχθεί, συνιστούν τμήμα του κοινοτικού κεκτημένου. Συνεπώς δεν υπάρχει λόγος να παροπλίζονται από την κυπριακή Κυβέρνηση το ΑΚΕΛ και ο ΔΗΣΥ.

Οι επιλογές

Υπό το φως των ανωτέρω, η κυπριακή Κυβέρνηση θα ήταν δυνατό να θέσει ενώπιον της κυρίας Λουτ, ενόψει της Πενταμερούς, τα ακόλουθα: 1. Εάν ο ΟΗΕ αποδέχεται -η ίδια και ο ΓΓ του ΟΗΕ- ή όχι τις τουρκικές θέσεις περί συνομοσπονδίας και αν θα επιτρέψει να τεθούν αυτές στο τραπέζι των συνομιλιών.

  1. Εάν τυχόν από τουρκικής πλευράς τεθούν οι συνομοσπονδιακές θέσεις πώς θα αντιδράσει ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών; Θα κάθεται να τις ακούει αποδεχόμενος ότι είναι τμήμα της διαπραγμάτευσης; Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, σημαίνει ότι υπερβαίνει το πλαίσιο των όρων εντολής του. Αλλιώς, ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών θα πρέπει να καταγγείλει την Τουρκία στο Συμβούλιο Ασφαλείας για αντιπαραγωγική συμπεριφορά και για παραβίαση σχετικών ψηφισμάτων. Εάν δεν το πράξει, τότε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα αναγκαστεί να καλέσει σε τάξη όχι μόνο την Τουρκία αλλά και τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, διευκρινίζοντας ταυτοχρόνως ότι θα αποταθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας για να εξηγήσει τα ευτράπελα μιας τέτοιας Πενταμερούς. Κατ’ ανάλογον τρόπο οφείλει να ενεργήσει και στο πλαίσιο της ΕΕ, αξιώνοντας ταυτοχρόνως την επιβολή κυρώσεων προς την Άγκυρα με ταυτόχρονη διακοπή της Τελωνειακής Ένωσης μεταξύ των δύο πλευρών. Διότι, εκτός των άλλων, η τουρκική πλευρά διενεργεί αθέμιτο ανταγωνισμό, παραβιάζοντας θεμελιώδεις κανόνες της ενιαίας αγοράς. Ενώ δηλαδή γίνεται εισαγωγή τουρκικών προϊόντων εντός του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω χωρών της ΕΕ, κυπριακά προϊόντα δεν μπορούν να εισαχθούν στην Τουρκία, η οποία προβάλλει τον ισχυρισμό ότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, κράτος μέλος της ΕΕ.

Η δράση της κυπριακής Κυβέρνησης θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι θα ήταν πιο εύκολη στην ΕΕ απ’ ό,τι στον ΟΗΕ και στο Συμβούλιο Ασφαλείας, όπου κράτη μέλη του, όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία, ακόμη και η Ρωσία διάκεινται φιλικά προς την Τουρκία. Ή κατ’ ελάχιστον λόγω της διακύβευσης δικών τους συμφερόντων δεν θα έρθουν σε σύγκρουση με την Άγκυρα για το χατίρι της Κύπρου.

Για ν’ αποφύγει τους μπελάδες

Βεβαίως, η κυπριακή Κυβέρνηση για ν’ αποφύγει τους επιπρόσθετους μπελάδες εντός Πενταμερούς, το πιο φρόνιμο θα ήταν να ξεκαθαρίσει το σκηνικό εκ των προτέρων. Συνεπώς, κατά την επόμενη άφιξη της κυρίας Λουτ στην Κύπρο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να της ζητήσει να ξεκαθαρίσει τη θέση των Ην. Εθνών και αν είναι δυνατόν να την διατυπώσει δημόσια, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, για να ξέρουμε πού στεκόμαστε. Επί τούτου, ο Πρόεδρος έχει δύο βασικά επιχειρήματα: Το πρώτο είναι οι όροι εντολής του Συμβουλίου Ασφαλείας προς τον κύριο Γκουτέρες. Το δεύτερο αφορά στα τελευταία συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου υπάρχει παράγραφος που καθορίζει ότι η επανέναρξη των συνομιλιών θα πρέπει να γίνει εντός των όρων εντολής και με στόχο την επίλυση του Κυπριακού στη βάση των αρχών και αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι τουρκικές θέσεις δεν εμπίπτουν ούτε στον έναν νομικό όρο ούτε στον άλλο.

Το ναρκοπέδιο και τα drones

Εάν κάτι τέτοιο δεν συμβεί, τότε ο Πρόεδρος θα υπεισέλθει σε ένα ναρκοπέδιο, από το οποίο πώς μπορεί να βγει αλώβητος; Το Κυπριακό και η Κυπριακή Δημοκρατία είναι που θα βγουν ακρωτηριασμένες. Άλλωστε, η τουρκική πολιτική είναι ξεκάθαρη σε ό,τι αφορά την αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Βρίσκεται ήδη σε διαδικασία υλοποίησής της, αρχής γενομένης από την Κύπρο και τη Γαλάζια Πατρίδα. Απόδειξη τούτου είναι ότι η Άγκυρα εμπεδώνει στρατιωτικά την κυριαρχία της στις κυπριακές θάλασσες χρησιμοποιώντας την εξευμενιστική πολιτική και την ατιμωρησία. Αθήνα και Λευκωσία υπέκυψαν στους εκβιασμούς της Άγκυρας και στην πραγματικότητα συνηγόρησαν ώστε να μην επιβληθούν κυρώσεις επί της Τουρκίας παρότι ο στόλος της βρισκόταν εντός της κυπριακής ΑΟΖ και παρότι η κατοχή του νησιού συνεχίζεται. Εφόσον δεν υπάρχει τιμωρία και κόστος, η Άγκυρα, πέραν των εναέριων drones, έχει βάλει πλώρη και για τα θαλάσσια, σε μια προσπάθεια πλήρους ανατροπής των ισοζυγίων δυνάμεων μεταξύ της ίδιας και του Ελληνισμού, που θα μεταφερθούν σε επίπεδο συνομιλιών είτε αυτές αφορούν στο Αιγαίο είτε στην Κύπρο. Επί των νέων θαλάσσιων τουρκικών drones (ULAQ) θα γίνουν δοκιμές και βολές για την επιχειρησιακή τους κατάσταση το πρώτο τετράμηνο του 2021. Την ίδια δηλαδή περίοδο που προσδοκάται να συγκληθεί η Πενταμερής. Τα θαλάσσια drones θα ανήκουν στο ίδιο δίκτυο με τα εναέρια, όπως είναι τα Μπαϊρακτάρ, που δύνανται να πετούν σε ύψος 24.000 ποδών και έχουν μεγαλουργήσει στον τελευταίο πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Προδικάζοντας τη λύση

Ο στόχος της Τουρκίας είναι να δημιουργήσει ένα θαλάσσιο και εναέριο δίκτυο drones σε συνδυασμό με άλλα συμβατικά όπλα σε όλη την περιοχή όπου εκτείνεται η Γαλάζια Πατρίδα, δημιουργώντας τετελεσμένα τα οποία θα χρησιμοποιήσει σε ό,τι αφορά τη λύση του Κυπριακού και δη στα ζητήματα της ενέργειας και της ασφάλειας. Προδικάζοντας έτσι διά της ισχύος της το όποιο αποτέλεσμα της Πενταμερούς και της όποιας λύση του Κυπριακού.

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων