Έμπρακτη εξυγίανση

Η υπόθεση των «χρυσών διαβατηρίων» υπήρξε η αφορμή, για μια ακόμα φορά, να επανέλθει στον δημόσιο διάλογο η ανάγκη λήψης μέτρων κατά των φαινομένων διαφθοράς. Πέραν ωστόσο της πλειοδοσίας σε λόγια καταδίκης, αυτό που επιβάλλεται είναι συγκεκριμένες πολιτικές πρωτοβουλίες, που θα πείθουν τους πολίτες ότι διαμορφώνεται ένα απροσπέλαστο τείχος απέναντι στη διαφθορά που κατατρώει τα σωθικά της κυπριακής κοινωνίας. Γιατί είναι γεγονός αναντίλεκτο ότι στην Κύπρο η αποδοκιμασία και απαξίωση φθοροποιών φαινομένων στη δημόσια ζωή γίνεται κατά κανόνα με κηρύγματα ηθικολογίας και γενικόλογες ρητορείες, που συνήθως συνιστούν υποκριτικές υπεκφυγές.

Ωστόσο αυτό που χρειάζεται είναι θεσμικές μεταρρυθμίσεις, δημοκρατικός έλεγχος και κοινωνική λογοδοσία. Αναμόρφωση του κράτους για να είναι υπηρέτης του πολίτη. Σύγκρουση ολομέτωπη με τη διαπλοκή, τη διαφθορά και τη σήψη στη δημόσια ζωή.

Ας μιλήσουμε καθαρά, καθώς ο κίνδυνος πλήρους κατάρρευσης του πολιτικού συστήματος επέρχεται σαν καταιγίδα. Ας σπάσουμε τη σιωπή μας, καθώς η βαθμιαία φθορά της πολιτικής είναι φυσιολογική συνέπεια της φθοράς πολιτικών σχηματισμών και προσώπων που μοιάζουν ανίκανοι να αντισταθούν στον πειρασμό μιας λογικής, όπου τις ιδέες και τα οράματα αντικαθιστούν οι διαπλεκόμενες σχέσεις πολιτικής και χρήματος.

Η δυσχέρεια όχι μόνο συγκεκριμένων πολιτικών φορέων και προσώπων, αλλά και των ιδίων των δημοκρατικών θεσμών να καθορίσουν κανόνες και να εμποδίσουν τη βιαιότητα της εισβολής της διαφθοράς στο πολιτικό σύστημα, αποτελεί σήμερα ένα κεφαλαιώδες ζήτημα για τη δημοκρατία. Σε αυτή, τη φθοροποιό διαδικασία όπου αρχές και αξίες γκρεμίζονται κατά τις επιθυμίες διαπλεκομένων συμφερόντων και υπόγειας διαδρομής κυκλωμάτων, η Πολιτεία και οι θεσμοί παρουσιάζονται ανήμποροι να αντιδράσουν.

Η διαπίστωση της κρίσης και η συνεχής επανάληψη αυτής της διαπίστωσης δεν θα φέρουν την κάθαρση και την αποκατάσταση της πολιτικής ηθικής. Αυτό θα γίνει, πρώτον μέσα από μια ολομέτωπη ρήξη με τα φαινόμενα της παρακμής και, δεύτερον, με τη διατύπωση προτάσεων για θεσμικές μεταρρυθμίσεις που θα υψώνουν απροσπέλαστο τείχος σε αυτά τα φαινόμενα.

Για να βρει η πολιτική τη χαμένη της αυτοπεποίθηση, αξιοπιστία, αυτονομία και προπάντων τη χαμένη της τιμή και ηθική, θα πρέπει χωρίς υποκριτικές κρισιολογίες να αγωνιστούμε περνώντας από τους λόγους στις πράξεις.

Να αγωνιστούμε έμπρακτα για μεταρρυθμίσεις που θα θωρακίζουν τους θεσμούς και θα επαναφέρουν τα οράματα, τις αξίες και τις αρχές ως μέτρα και στόχους μιας άλλης πολιτικής.

Μια πρώτη και θεμελιακή μεταρρύθμιση είναι η δημιουργία ενός Συντονιστικού Συμβουλίου κατά της διαφθοράς, του οποίου Πρόεδρος και μέλη να διορίζονται πρώην ανώτατοι δικαστικοί υψηλού κύρους και ηθικής ακεραιότητας. Ο διορισμός τους να εγκρίνεται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Σκοπός αυτού του Συμβουλίου θα είναι η μελέτη του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου και η διατύπωση προτάσεων εισαγωγής νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων για πρόληψη, καταστολή και ποινικό κολασμό πράξεων διαφθοράς και διαπλοκής. Στόχος η υλοποίηση των προνοιών του Νόμου 23 (ΙΙΙ) του 2000, που κύρωσε τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ποινικοποίηση της διαφθοράς.

Οι αλλαγές είναι τώρα αναγκαίες όσο ποτέ άλλοτε. Σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται ραγδαία και γίνεται όλο και περισσότερο ανταγωνιστικός, η Κύπρος χρειάζεται τομές που θα σαρώσουν τις αγκυλώσεις τού χθες και τα κατεστημένα τού σήμερα. Χρειάζεται να δώσουμε πειστικές απαντήσεις για την ανάκτηση της αυτοδυναμίας του πολιτικού συστήματος, για ένα μοντέλο διακυβέρνησης που θα ρυθμίζει έναν σύγχρονο, αποκεντρωμένο, φιλικό και αποτελεσματικό δημόσιο τομέα μακριά από διαμεσολαβήσεις, συναλλαγές και διαπλοκές και με κυρίαρχο στοιχείο τη διαφάνεια.

Η δημοκρατία, πολιτική και οικονομική, αποκτά νόημα και περιεχόμενο, μόνο όταν οδηγεί σε μια κοινωνία ελευθερίας, αλληλεγγύης και συνοχής. Σήμερα, η δημοκρατία χρειάζεται έναν καινούργιο ζωογόνο άνεμο αξιοκρατίας, αξιοπρέπειας και εμπιστοσύνης, έναν άνεμο που θα σαρώσει τις στρεβλώσεις των πελατειακών σχέσεων και τις κάθε είδους διαμεσολαβήσεις στο Κράτος και για την προάσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Οι πολίτες αναμένουν και απαιτούν κατεδάφιση ενός κράτους ανήμπορου, μίζερου και αναποτελεσματικού και ενός οικονομικού συστήματος παρασιτικού.

Οι πολίτες αναμένουν και απαιτούν αποκατάσταση της πολιτικής αξιοπιστίας, της εντιμότητας και της ηθικής στην πολιτική. Απαιτούν ακόμα καινούργιες πολιτικές πρακτικές, ένα νέο ήθος και ύφος εξουσίας. Με απόρριψη της δημαγωγίας, του αγοραίου λαϊκισμού της διαφθοράς και της διαπλοκής.

Απαιτούν πρωτοβουλίες για μια συνολική αναγέννηση της κοινωνίας, των θεσμών και των εθνικών προοπτικών. Απαιτούν από το Κράτος να ξεφύγει από τον παραδοσιακό του χαρακτήρα και να αναδειχθεί μοχλός προοδευτικής κίνησης της κοινωνίας. Προ πάντων, όμως, οι πολίτες ζητούν τον λόγο. Απαιτούν τον συνταγματικό τους ρόλο. Θέλουν να ακούγεται η φωνή τους. Όχι σαν απόμακρη ηχώ προς τα κέντρα εξουσίας. Αλλά ως η δημιουργός και καθοριστική δύναμη διαμόρφωσης των μεγάλων αποφάσεων για το μέλλον του τόπου. Με έλεγχο και κοινωνική λογοδοσία.

Μόνον έτσι θα «ξαναβρούμε την ψυχή μας» και την αυθεντικότητά μας και θα ανακαλύψουμε εκ νέου την ζωογόνο δύναμη της πολιτικής.

Σημ: Το Σύνταγμα είναι ο υπέρτατος Νόμος του κράτους. Η αμφισβήτηση των συνταγματικών αρμοδιοτήτων του Γενικού Ελεγκτή οδηγεί σε πολιτειακή ανωμαλία.

*Πρώην Πρόεδρος Βουλής των Αντιπροσώπων