Παρηγοριά στη μικρή Αντιγόνη

Όσο τα πράγματα της Παιδείας του Ελληνισμού δεν τα κατευθύνουν φωτισμένοι δάσκαλοι και άνθρωποι με όραμα, αλλά ιδεοληπτικοί τεχνοκράτες ή κομματικοί εγκάθετοι, τόσο η αγλωσσία, η απαιδευσία και η ιταμή ημιμάθεια - αλλιώς και δημοσιογραφική "αυθεντία" - θα αποτελούν τον κανόνα κι όχι την εξαίρεση. Επειδή αυτό καταντήσαμε, Ελλαδίτες και Κύπριοι:

Κουβαλάμε την αρχαία κληρονομιά, τα κλασικά κείμενα, τους μεγάλους ποιητές από τον Όμηρο στον Πίνδαρο, τους μεγάλους τραγικούς από τον Αισχύλο στον Θουκυδίδη (ξέρω τι λέω!) ως περιττό, εγκεφαλικό βάρος κι όχι σαν τα φτερά που θα μπορούσαν να μας απογειώσουν. Επειδή μελετάμε τους αρχαίους συγγραφείς όχι για να πάρουμε απλώς θέση ως προς το ιστορικό παρελθόν τους, να τους τοποθετήσουμε κριτικά, όπως έχει υποστηριχθεί, αλλά για να κατανοήσουμε εμείς οι ίδιοι το, μάλλον ανιστόρητο όσο και εγωπαθές, παρόν μας. Εμπλουτίζοντάς το και με άλλες αξίες ή αισθητικές πέραν της πανάκειας που λέγεται τεχνολογία, εργαλειακή σκέψη ή μεταμοντέρνα αποδόμηση. Όχι με προγονοπληκτική υστερία ούτε με γεροντοκορίστικο μοραλισμό, αλλά με σύγχρονη, απορηματική ματιά. Αλλά και με υστεροβουλία.

Είμαστε, όσο κι αν υποκρινόμαστε ότι δεν το συνειδητοποιούμε, και γλωσσικά και ιστορικά οι πιο κοντινοί τους αναγνώστες... Οι ανάξιοι, έστω, ή ανάπηροι κληρονόμοι τους. Οι ταλαίπωροι χρήστες των λόγων τους. Των κείνων ρήμασι. Μέγιστο, πολιτικό πλεονέκτημα που προφανώς αδυνατούμε να υποστηρίξουμε μέσα στην οντολογική ακηδία και την ιδεολογική περιδίνηση που βρισκόμαστε. Επαρχιώτες μαζί και ιδεολογικά νεόπλουτοι. Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται η παρακμή μας. Όσο για τους "προοδευτικούς" και "αριστερούς" λόγους που επικαλούνται διάφοροι ως αιτία για την αφαίρεση του τρυφερού Κρίτωνα ή της μονολιθικής Αντιγόνης, του Επιταφίου του Περικλή και των Νεκρικών Διαλόγων του Λουκιανού από τη διδακτέα ύλη, ότι δηλαδή πρόκειται για κείμενα που υπερασπίζονται τη δουλοκτημοσύνη, την ολιγαρχία, τον σεξισμό ή την υπακοή σε άδικους νόμους χωρίς να προτείνεται η ατομική αντίδραση, προσωπικά διαφωνώ.

Οι λόγοι είναι σαφώς και ξεκάθαρα "χρησιμοθηρικοί", δηλαδή η ήσσων προσπάθεια και η, με κάθε τίμημα, ευκολία. Επειδή αυτό καταντήσαμε. Η κοινωνία της ήσσονος προσπάθειας. Και μια τέτοια κατάσταση δεν αποτελεί ευθύνη αποκλειστικά μιας και μόνο παράταξης. Η γλωσσική μεταρρύθμιση Ράλλη χαιρετίστηκε ως το άκρον άωτον της προοδευτικότητας, αν και προήλθε από έναν σκληροπυρηνικό εκπρόσωπο της Δεξιάς. Όμοια και ο καταστροφικός Νόμος - πλαίσιο του ΠΑΣΟΚ (Σήμερα και στην Κύπρο, δυστυχώς, μιλιούνται τα ελληνικά της Αθήνας).

Αποκτήσαμε, διερωτώμαι, καλύτερη, ουσιαστικότερη παιδεία, αξιολογότερους επιστήμονες ή δασκάλους, μιλάμε καλύτερα ελληνικά στα ΜΜΕ ή το Κοινοβούλιο μετά από τόσες "επαναστάσεις"; Βελτιώθηκε, έστω κατ’ ελάχιστον, η εκφραστική ή αντιληπτική ικανότητα του συλλογικού σώματος ευρύτερα; Των νέων μας; Απαντήστε μόνοι σας.

Ή, μήπως, απλώς καταντήσαμε μια κοινωνία της ραστώνης, των πενηντάρηδων συνταξιούχων, των δικαιωμάτων, αλλά όχι των υποχρεώσεων, των συνδικαλιστικών "κατακτήσεων" κι όχι του πνεύματος της μαθητείας και της πειθαρχίας; Επειδή αυτός είναι ο καρκίνος μας και τα Εξάρχεια, συμβολικά, δηλαδή η απόγνωση της υποκουλτούρας των καταστροφών, είναι η δικαίωση της εκπαιδευτικής μας μεταρρύθμισης. Τι πρέπει να κάνουμε; Μα είναι προφανές! Να φτιάξουμε μερικά ακόμη πανεπιστήμια στην ενδοχώρα - κατά προτίμηση πρώην ΤΕΙ -, να μοιράσουμε μερικές χιλιάδες πτυχία και μεταπτυχιακά σε μελλοντικούς ανεπάγγελτους, να αποκαταστήσουμε θεσμικά τον καρκίνο των φροντιστηρίων και να "ανωτατοποιήσουμε" τα ιδιωτικά κολέγια. Τόσο απλά!

Στην Ελλάδα ζηλεύουν την εκπαιδευτική επιτυχία της Κύπρου. Είναι, όμως, το κέρδος η απόδειξη επιτυχίας της αληθινής παιδείας;

Πριν μυήσουμε στα νάματα της κλασικής κουλτούρας τους Κινέζους ή τους Ρώσους, ας κάνουμε την αρχή από τα Ελληνάκια.

ΥΓ 1. Στο τμήμα θεατρικών σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου υπηρετώ, το αρχαίο δράμα διδάσκεται από μετάφραση και τα αρχαία ελληνικά έχουν περιοριστεί σε ένα (1) μόνον εξάμηνο. Όσες φορές έχω φέρει το θέμα στην συνέλευση του τμήματος, οι συνάδελφοι, φιλόλογοι οι περισσότεροι, με κοιτούν συγκαταβατικά και αποφασίζουν να μην φορτώσουν κι άλλο τα παιδιά. Κι αν θέλουν καλά και σώνει τα κείμενα στο πρωτότυπο, ας πάνε στην Οξφόρδη. Τουλάχιστον, αγγλικά ξέρουν...

ΥΓ 2. Χιονίζει φέτος στην Επίδαυρο, μικρή Αντιγόνη. Να ντύνεσαι ζεστά.

*Ιστορικός Τέχνης, πρώην επιμελητής της Εθνικής Πινακοθήκης, διδάσκει Ιστορία της Τέχνης στη Φιλοσοφική Αθηνών, Tμήμα Θεατρικών Σπουδών