Το πάθημα και το μάθημα από την πανδημία

Με την πανδημία του COVID-19 βιώνουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις σε όλα τα επίπεδα, με ανυπολόγιστες συνέπειες για την κοινωνία και την οικονομία. Η καθημερινότητά μας άλλαξε σημαντικά, οι ελευθερίες στα δικαιώματά μας περιορίστηκαν, οι υπηρεσίες υγείας «αγκομαχούν» από το υπερβολικό φορτίο των ασθενών, σε κάποιες μάλιστα χώρες τα συστήματα υγείας έχουν καταρρεύσει ή βρίσκονται υπό κατάρρευση, η οικονομική δραστηριότητα έχει συρρικνωθεί ή ανασταλεί και πολλά άλλα. Στον αντίποδα, υπάρχει η λιγότερο ή περισσότερο αποτελεσματική αντίδραση των κυβερνήσεων για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του καινούργιου ιού και η αντίδραση των διεθνών οργανισμών και ενώσεων, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο ΟΗΕ και ο ΠΟΥ, και σε κάποιες περιπτώσεις οι αντιδράσεις των πολιτών στα περιοριστικά μέτρα. Μέσα σε αυτό το αναπάντεχο αναδεικνύεται στον υπέρτατο βαθμό η σημασία και προσφορά της ιατρικής κοινότητας, της βιοϊτρικής και φαρμακευτικής έρευνας και η μεγάλη προσφορά των επαγγελματιών υγείας, που τα τελευταία χρόνια είχαν απαξιωθεί σε κάποιο βαθμό στη χώρα μας. Αναμένεται ότι, με την επιστροφή στην «κανονικότητα», που φαίνεται ότι θα καθυστερήσει, κάποια πράγματα θα αλλάξουν, θα επαναπροσδιοριστούν. Όταν με το καλό θα επανέλθουμε, θα κάνουμε ταμείο και θα δούμε τι μας άφησε και κυρίως τι μας πήρε η πανδημία. Τι μας άφησε ως παρακαταθήκη στους τομείς της υγείας, της οικονομίας, των ελευθεριών και των δικαιωμάτων του πολίτη, και πόσο μας άλλαξε ως ανθρώπους.

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η πανδημία ανέδειξε τη σημασία του οργανωμένου κράτους, ως θεσμού που κεντρικά, μπορεί να μεριμνά και να αποφασίζει για τέτοιου είδους σοβαρά θέματα όπως η πανδημία. Οι πολίτες εν μέσω πανδημίας αναμένουν από το κράτος να λάβει μέτρα για τον έλεγχο της εξάπλωσης του κορωνοϊού, να βελτιώσει τις υποδομές, τη στελέχωση και τον εξοπλισμό των δημόσιων νοσοκομείων, να αυξήσει τις μονάδες εντατικής θεραπείας και τους αναπνευστήρες. Και αυτό το αναμένει και το ζητάει από το κράτος και όχι από τους μετόχους των νοσηλευτηρίων του ιδιωτικού τομέα. Είναι προφανές ότι ο κόσμος «ακουμπάει» σήμερα στο κράτος και το εμπιστεύεται, εφόσον βέβαια αυτό στέκεται στο ύψος των περιστάσεων και ανταποκρίνεται επαρκώς στις ανάγκες του. Αυτό φάνηκε στην Κύπρο όχι μόνο από την σχεδόν καθολική αποδοχή των αυστηρών μέτρων που λήφθηκαν από την Κυβέρνηση για τον έλεγχο της πανδημίας, αλλά και από το γεγονός ότι από την πρώτη στιγμή και πριν ακόμη εμφανιστεί ο θανατηφόρος ιός, ενστερνίστηκαν και αγκάλιασαν τη εν εξελίξει μεγάλη προσπάθεια μεταρρύθμισης του τομέα της υγείας με την εισαγωγή του ΓεΣΥ. Από την άλλη πλευρά μέσα στις παρούσες συνθήκες αναμένεται από το κράτος πρωτίστως αλλά και την τοπική αυτοδιοίκηση δευτερευόντως να αλλάξουν, να έρθουν πιο κοντά στους πολίτες και στις ανάγκες τους.

Υπό τις παρούσες δύσκολες περιστάσεις ίσως χρειαστεί να ανακαθορίσουμε κάποιες προτεραιότητες, πρωτίστως στο ΓεΣΥ, που βρίσκεται σε πορεία υλοποίησης. Γιατί η πανδημία έδειξε ανάγλυφα τις σοβαρές αδυναμίες των δημόσιων νοσοκομείων, τα οποία τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια αφέθηκαν στην τύχη τους να «μαραζώνουν» και να οδηγούνται στην απαξίωση και τη μιζέρια. Αναφέρω μόνο τούτο. Τα δημόσια νοσοκομεία, που καλύπτουν περίπου το 75% του πληθυσμού, έχουν ένα μόνο μαγνητικό τομογράφο και τα ιδιωτικά είκοσι, οι δε λίστες αναμονής για κάποιες υπηρεσίες και χειρουργικές επεμβάσεις υπερέβαιναν τους 24 μήνες. Χρειάζεται να στηρίξουμε τα δημόσια νοσοκομεία για να μπορέσουν να σταθούν δίπλα στα ιδιωτικά και να τα ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις. Πρέπει να βρεθούν εκείνες οι λύσεις, ώστε το εργασιακό περιβάλλον εντός των δημόσιων νοσοκομείων να γίνει ξανά ελκυστικό και τα κίνητρα προς τους γιατρούς να είναι τέτοια, ώστε να κρατήσουν τους γιατρούς και να προσελκύσουν ακόμη περισσότερους. Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος να απαξιωθούν πλήρως εντός ΓεΣΥ. Αν η ένταξη και αποτελεσματική λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων αποτελούσε μέχρι πολύ πρόσφατα τη μεγάλη πρόκληση για την επιτυχή εφαρμογή του ΓεΣΥ, σήμερα με την πανδημία αποτελεί επιτακτική αναγκαιότητα.

*Τέως Πρόεδρος Βουλής των Αντιπροσώπων