Ώρα καθορισμού πορείας

Οι εκδηλώσεις καταδίκης του δίδυμου εγκλήματος σηματοδότησαν τη συμπλήρωση 46 χρόνων στρατιωτικής κατοχής του 37% των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία.

Καθώς πλησιάζουμε τον μισό αιώνα εδαφικού ακρωτηριασμού της Κύπρου και παραβίασης της ανεξαρτησίας και της κυριαρχίας της, η ανάγκη περισυλλογής και προβληματισμού για την αναγκαία πορεία καθίσταται επιτακτική.

Πρώτα η ιστορία.

Σ’ έναν τόπο μικρό, που βρίσκεται εγκλωβισμένος σε μια τόσο κρίσιμη γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά περιοχή, με τα συμφέροντα τρίτων να επηρεάζουν καταλυτικά τη μοίρα του, η ιστορική αναδρομή είναι επιτακτική ανάγκη. Ως μέθοδος αυτογνωσίας αλλά και άντλησης διδαγμάτων για καθορισμό μελλοντικής πορείας για να μπει η Κύπρος σε έναν νέο ιστορικό κύκλο, αφήνοντας οριστικά πίσω ένα επώδυνο και πολυαίμακτο παρελθόν.

«Η ιστορία της Κύπρου είναι όμηρος της γεωγραφίας της». Αυτή η ρήση, η οποία αποτελεί συνήθη κοινή αναφορά πολιτικών και ιστορικών αναλυτών που ασχολήθηκαν και ασχολούνται με την Κύπρο είναι ίσως η πιο λακωνική αλλά και αληθής αποτύπωση της γεωπολιτικής σημασίας της Κύπρου.

Η εγγύτητα στη γη των πετρελαίων της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου, η εγγύτητα του δρόμου προς την Ινδία και την Άπω Ανατολή μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, η εγγύτητα στους δρόμους των πετρελαίων και η εγγύτητα στην Τουρκία, τη Συρία, τον Λίβανο, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ελλάδα είναι μια γεωγραφική εικόνα που ομιλεί αφ’ εαυτής.

Πρόσφατα προστέθηκε ακόμα ένα στοιχείο: Η ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Κύπρος διεκδίκησε και κατοχύρωσε τα συγκεκριμένα κυριαρχικά της δικαιώματα, με βάση τη σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Παρά τις έκνομες αντιδράσεις και θρασείες απειλές της Τουρκίας, η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε σε συμφωνίες οριοθέτησης των ΑΟΖ με την Αίγυπτο, τον Λίβανο και το Ισραήλ και σε διεθνείς προσφοροδοτήσεις δικαιωμάτων διερεύνησης και εκμετάλλευσης.

Για πρώτη φορά στη μακραίωνη ιστορία της, η γεωγραφική θέση της Κύπρου από επαχθές βάρος μπορεί να μετατραπεί σε συγκριτικό πλεονέκτημα.

Αντιλαμβανόμενη η Τουρκία πόσο μπορεί αυτό το πλεονέκτημα να ανατρέψει τις υπάρχουσες ισορροπίες, επενέβη πειρατικά στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, επιχειρώντας να ματαιώσει το ενεργειακό της πρόγραμμα. Ταυτόχρονα, η Τουρκία αναβαθμίζει τον γεωστρατηγικό της ρόλο με επιχειρήσεις στη Συρία και τη Λιβύη, με απόπειρα εισβολής στον Έβρο και με τον ύψιστο συμβολισμό αναβίωσης της οθωμανικής αυτοκρατορίας με τη βεβήλωση της Αγίας Σοφίας και την αναθεώρηση της Λωζάννης.

Αποτέλεσμα εξωτερικών συνωμοσιών και των αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων για τον στρατηγικό έλεγχο της Κύπρου είναι η σημερινή ντε φάκτο διαίρεση με τη συνεχιζόμενη τουρκική στρατιωτική κατοχή.

Το Κυπριακό, εξήντα χρόνια μετά τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, παραμένει ζήτημα άρσης του αποικισμού και 46 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή παραμένει ζήτημα τερματισμού της στρατιωτικής κατοχής.

Η προσπάθεια του Μακαρίου να μετατρέψει το Σύνταγμα σε λειτουργικό προσέκρουσε στην άρνηση της Τουρκίας και την απόπειρα κατάλυσης του κυπριακού κράτους.

Τελικά ζήσαμε την υλοποίηση του σχεδίου Κίσινγκερ. Πραξικόπημα, απόπειρα δολοφονίας του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, εισβολή.

Για 46 χρόνια χειρισμοί ατελέσφοροι και αναποτελεσματικοί.

Βρισκόμαστε ενώπιον μιας οδυνηρής πραγματικότητας. Η αυταπάτη της πολιτικής της λεγόμενης ευελιξίας, που δήθεν θα μας έβγαζε από το αδιέξοδο, έχει αποδειχθεί ουτοπία.

Οι θέσεις της τ/κ ηγεσίας, απολύτως ελεγχόμενες και καθοδηγούμενες από την Άγκυρα, ανελαστικές, άπληστες και διαχωριστικές.

Η άρνηση της τουρκικής πλευράς να αποδεχθεί σαφή διαπραγματευτική βάση αποκρυσταλλωμένη και μη επιδεχόμενη οιαδήποτε αμφισβήτηση και που οφείλεται στην αδιαλλαξία και στρεψοδικία της τουρκικής πλευράς είναι ένα σοβαρό ζήτημα. Ωστόσο δεν είναι το κύριο και το πρωταρχικό. Το μέγιστο ζήτημα αλλά και ερώτημα στο οποίο καλούμαστε να απαντήσουμε είναι άλλο. Κατά πόσον θα ακολουθηθεί και πάλι η πεπατημένη. Είναι πραγματικά ακατανόητο και αδιανόητο ύστερα από 46 χρόνια διαφόρων μορφών διακοινοτικών συνομιλιών, άκαρπων, στείρων και αναποτελεσματικών, να επιμείνουμε στην ίδια στρατηγική και στην ίδια τακτική.

Ο κόσμος ολόκληρος αλλάζει, τα γεωστρατηγικά, γεωπολιτικά και γεωοικονομικά δεδομένα στην περιοχή μας έχουν ανατρέψει παγιωμένες ισορροπίες δεκαετιών και εμείς παραμένουμε προσκολλημένοι σε μια χρεοκοπημένη διαδικασία, που οδηγεί σε σιγουριά στο αδιέξοδο και επιτρέπει στην Τουρκία να εμφανίζεται ως ο ουδέτερος τρίτος και καλόπιστος παρατηρητής, ο οποίος μάλιστα παρουσιάζεται ως επειγόμενος για τη λύση.

Επιτέλους! Θ’ αντιληφθούμε ότι ήλθε η ώρα για επανεκτίμηση των δεδομένων και για αναδιαμόρφωση της τακτικής μας και της συνολικής στρατηγικής διαχείρισης του Κυπριακού;

Πέραν της ανάγκης να επιμείνουμε ανυποχώρητα στη διαμόρφωση κοινής διαπραγματευτικής βάσης με βασικά στοιχεία τις αρχές του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου, απαιτείται πρώτον, η διαμόρφωση περιγράμματος λύσης με βάση το ομόφωνο ανακοινωθέν του Εθνικού Συμβουλίου του Σεπτεμβρίου του 2009, το οποίο να οριοθετεί τα όρια φυσικής και εθνικής επιβίωσης του Κυπριακού Ελληνισμού και της Κυπριακής Δημοκρατίας και δεύτερον, η προβολή της απαίτησης η διεθνής πτυχή του Κυπριακού -αποχώρηση στρατευμάτων, απομάκρυνση εποίκων και κατάργηση των εγγυήσεων- να συζητηθεί και να αποφασιστεί στο πλαίσιο διεθνούς διάσκεψης με συμμετοχή του ΟΗΕ, της Ε.Ε., των τριών εγγυητριών δυνάμεων και της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια αναμονής. Εδώ και τώρα επιβάλλεται καθορισμός πορείας. Και δεν είναι θέμα επιλογής ανάμεσα σε προσφερόμενες υπαλλακτικές πορείες η ανάγκη αντιμετώπισης του τουρκικού επεκτατισμού. Είναι ιστορική εθνική επιταγή και αδήριτη ανάγκη. Είναι θέμα επιβίωσης του λαού και της πατρίδας μας απέναντι σε έναν αδίστακτο κατακτητή, που απειλεί το εθνικό μας μέλλον.

*Τέως Πρόεδρος Βουλής των Αντιπροσώπων