Εκλογές Ισραήλ: Μεγάλος «νικητής» το πολιτικό αδιέξοδο

Μπορεί το κόμμα Λικούντ του Πρωθυπουργού του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, να τερμάτισε στην πρώτη θέση κατά την τέταρτη εκλογική αναμέτρηση της χώρας, ωστόσο, όπως αναμενόταν, δεν κατόρθωσε να συγκεντρώσει την πλειοψηφία των εδρών για να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση. Το αποτέλεσμα αυτό τον καταδικάζει σε μια αναζήτηση συμμαχιών, ώστε να σχηματιστεί ο πολυπόθητος κυβερνητικός συνασπισμός που έχει τόση μεγάλη ανάγκη η χώρα. Από την άλλη, όμως, ο «οποιοσδήποτε» συνασπισμός δεν αρκεί για να αρθεί το πολιτικό αδιέξοδο των τελευταίων χρόνων, μιας και η «συνταγή» αυτή αποτέλεσε την αφορμή για τις νέες αυτές εκλογές. Σε ένα εξαιρετικά πολωμένο πολιτικό σκηνικό, το οποίο απέχει από τις συμβατικές εκλογικές τομές, ο Μπίμπι καλείται να κάνει ξανά σοβαρές υποχωρήσεις για να παραμείνει στο πρωθυπουργικό αξίωμα, σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία βρίσκεται σε εξέλιξη η δίκη του για διαφθορά. Έτσι, μια ακόμα θητεία ενδεχομένως θ’ αποτελέσει το καλύτερό του χαρτί για να βγει αλώβητος από αυτήν τη δικαστική διαδικασία.

Το νέο πολιτικό αδιέξοδο

Το αποτέλεσμα της κάλπης ουσιαστικά επιβεβαίωσε τους φόβους που εξέφραζαν αναλυτές για παράταση του πολιτικού αδιεξόδου που προκαλεί παράλυση στη χώρα τα τελευταία δύο χρόνια.

Η διαφαινόμενη από τις δημοσκοπήσεις αυτή προοπτική γι’ ακόμα μια φορά εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το εκλογικό σύστημα του Ισραήλ, τη λειτουργικότητα της διακυβέρνησης και τις βαθιές τομές που διέπουν τον πολιτική ζωή της χώρας. Έτσι, η κάλπη για τέταρτη φορά απέτυχε να δώσει τη λύση στους υποψηφίους, διανοίγοντας τον δρόμο για τον σχηματισμό μίας ακόμη κυβέρνησης συνασπισμού.

Πλέον η διαδικασία είναι γνώριμη. Αφού ολοκληρωθεί η καταμέτρηση των ψήφων, ο Πρόεδρος Ρεουβέν Ριβλίν θα δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στους αρχηγούς των κομμάτων με την προοπτική να συγκεντρώσουν τουλάχιστον 61 ψήφους στην 120μελή Κνεσέτ. Το ναυάγιο της διαδικασίας αυτής, το οποίο με βάση τα αποτελέσματα είναι ορατό, θα μπορούσε να οδηγήσει το Ισραήλ σε μια πέμπτη εκλογική αναμέτρηση.

Ο Νετανιάχου στις πρώτες του δηλώσεις, θέλοντας να προετοιμάσει το έδαφος, κάλεσε τους πιθανούς εταίρους να ενωθούν για τον σχηματισμό κυβέρνησης, με τα λόγια του να έχουν συγκεκριμένους αποδέκτες: Τους πρώην δεξιούς συμμάχους που τον εγκατέλειψαν για να δημιουργήσουν δικά τους κινήματα και τώρα ευθυγραμμίζονται με την αντιπολίτευση.

Έθεσε μάλιστα το δίλημμα συμμαχία ή πέμπτες εκλογές, σημειώνοντας την αναγκαιότητα για την άμεση οικοδόμηση μιας σταθερής κυβέρνησης.

Φιλο-Νετανιάχου Vs αντι-Νετανιάχου

Δίχως αμφιβολία οι εκλογές της Τρίτης ήταν ακόμα ένα δημοψήφισμα κατά πόσον θα μείνει ή όχι ο Νετανιάχου στην εξουσία, σε μια εκλογική αναμέτρηση απαλλαγμένη σε μεγάλο βαθμό από τις παραδοσιακές τομές της Δεξιάς και της Αριστεράς.

Έτσι, στις εκλογές αυτές κονταροχτυπήθηκε το στρατόπεδο των φιλο-Νετανιάχου με αυτό των αντι-Νετανιάχου. Στο πολωμένο αυτό σκηνικό προστίθεται το αναλογικό εκλογικό σύστημα, το οποίο ευνοεί μεν την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση πολύ μικρών πολιτικών σχηματισμών, εντούτοις ενισχύει τη διαίρεση των δύο αυτών στρατοπέδων σε μικρότερα μέρη.

Παρά το γεγονός ότι το κόμμα Λικούντ του Νετανιάχου βρέθηκε στην πρώτη θέση, ακόμα και με τη στήριξη των σίγουρων συμμάχων του δεν καταφέρνει να συγκεντρώσει τις απαραίτητες έδρες για να έχει την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο.

Σύμφωνα με ειδικούς, το ενδιαφέρον στρέφεται στον ηγέτη της ριζοσπαστικής Δεξιάς, Ναφτάλι Μπένετ, ο οποίος δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη αν θα συμμετάσχει σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό με το Λικούντ.

Από την έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας ο Μπένετ ακολουθούσε μια «ενδιάμεση» τακτική, επικρίνοντας τη διακυβέρνηση Νετανιάχου, αλλά παραμένοντας ιδεολογικά προσκείμενος σε αυτόν.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εμφάνισή του το βράδυ της Κυριακής σε πλατό μεγάλου τηλεοπτικού δικτύου για να υπογράψει έγγραφο με το οποίο δεσμεύεται ότι δεν θα στηρίξει κυβέρνηση υπό τον Γιαΐρ Λαπίντ, χωρίς ωστόσο να κάνει την ίδια δέσμευση για τον Νετανιάχου.

Πάντως, εάν δεν καταφέρει καμία πολιτική δύναμη να σχηματίσει κυβέρνηση, ο Νετανιάχου παραμένει ντε φάκτο πρωθυπουργός αλλά τίθεται το ερώτημα κατά πόσον είναι έτοιμος για μια πέμπτη ή και έκτη εκλογική αναμέτρηση.

Τα σενάρια της επόμενης ημέρας

Ήδη οι παρασκηνιακές πολιτικές διεργασίες για τη δημιουργία συμμαχιών έχουν αρχίσει. Σύμφωνα με αναλυτές, ο δρόμος για να φτάσει στον στόχο του ο «Βασιλιάς Μπίμπι» περνάει μέσα από τις συμμαχίες με τα υπερορθόδοξα κόμματα, τους ακροδεξιούς και τα αραβικά κόμματα.

Παίκτες κλειδιά αναδείχθηκαν οι «Θρησκευόμενοι Σιωνιστές» και το Raam. Το τελευταίο είχε αποσχιστεί από την Ενωμένη Αραβική Λίστα κυρίως επειδή ο ηγέτης του, Mansour Abbas, εμφανίστηκε θετικός σε μια συνεργασία με τον Νετανιάχου, βάζοντας μπροστά τις ανάγκες των Αράβων στο Ισραήλ, οι οποίοι αποτελούν το 20% του πληθυσμού της χώρας.

Οι έδρες που πήρε το κόμμα ουσιαστικά το καθιστούν ρυθμιστή μεταξύ των συμμάχων του Νετανιάχου και του συνασπισμού των κομμάτων που επιδιώκουν να τον απομακρύνουν από τη 12χρονη παραμονή του στην εξουσία.

Πάντως, και μόνο η προοπτική το Raam να ενταχθεί σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό δημιουργεί αίσθηση στο Ισραήλ, αφού ποτέ στην ιστορία της χώρας ένα αραβικό κόμμα δεν συμμετείχε στην κυβέρνηση, πόσω μάλλον μαζί με κόμματα με ακροδεξιά ιδεολογία.

Ειδικότερα, εάν το Raam συμπαραταχθεί με τον Νετανιάχου, θα κληθεί να δουλέψει με πολιτικούς, οι οποίοι θέλουν να εκδιώξουν τους Άραβες από τη χώρα με την κατηγορία ότι δεν είναι πιστοί στο Ισραήλ. Ένας από αυτούς, ο Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ, των Θρησκευόμενων Σιωνιστών, είχε κρεμασμένη στο σπίτι του την εικόνα ενός Ισραηλινού εξτρεμιστή, ο οποίος σκότωσε 29 Παλαιστίνιους σε ένα τζαμί της Δυτικής Όχθης το 1994.

Πάντως, ο Νετανιάχου οσμίστηκε από νωρίς το βάρος των αραβικών ψήφων και κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας διαφοροποίησε σε κάποιο βαθμό τη ρητορική του. Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν δεν αποκλείεται να δημιουργηθεί άλλος ένας βραχύβιος κυβερνητικός συνασπισμός, ο οποίος, σύμφωνα με ειδικούς, αργά ή γρήγορα θα οδηγήσει τους Ισραηλινούς σε μια νέα εκλογική αναμέτρηση.

Πώς επηρεάζεται η καταδίκη του Νετανιάχου;

Κεντρικό ζήτημα για την πολιτική ζωή της χώρας παραμένει το τι μέλλει γενέσθαι με τις κατηγορίες για διαφθορά που βαραίνουν τον Νετανιάχου και τη δίκη του, που είναι προγραμματισμένη να αρχίσει στις 5 Απριλίου.

Σύμφωνα με αναλυτές, υπάρχουν διάφορα σενάρια για την εξέλιξη αυτής της διαδικασίας. Αρχικά, ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ θα μπορούσε να εξασφαλίσει μια μόνιμη ασυλία, με την ψήφιση σχετικού νόμου στην Κνεσέτ, ο οποίος θα του παρέχει αναδρομική ασυλία για τις κατηγορίες για τις οποίες παραπέμπεται σε δίκη.

Εάν δεν καταφέρει να πετύχει μια μόνιμη ασυλία, δεν αποκλείεται να επιδιώξει έστω ένα προσωρινό πάγωμα της διαδικασίας. Αυτό προϋποθέτει και πάλι ψήφιση νόμου από τη Βουλή, ο οποίος θα τον καλύπτει όσο βρίσκεται στο πρωθυπουργικό αξίωμα. Και οι δύο αυτές περιπτώσεις πρέπει να περάσουν ως νόμοι από την Κνεσέτ, ώστε να αποφύγουν τον σκόπελο του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ισραήλ.

Εναλλακτικά, ενδέχεται να χρειαστεί ένας νέος νόμος που θα επιτρέψει στη Βουλή να παρακάμψει τα βέτο του Ανώτατου Δικαστηρίου, τα οποία ίσως μπλοκάρουν τις νομοθεσίες για προσωρινή ή μόνιμη ασυλία.

Αναλυτές θεωρούν ότι θα μπορούσε να «καθαιρέσει» τον Γενικό Εισαγγελέα, Αβιχάι Μάντελμπλιτ, αλλά η κίνηση αυτή και θα είχε πολιτικό κόστος και θα ήταν αχρείαστη τη δεδομένη στιγμή, μιας και η θητεία του λήγει τον Φεβρουάριο. Έτσι, εάν ληφθεί υπόψη ότι η δίκη του θα διαρκέσει από ένα μέχρι τρία χρόνια, το μόνο που χρειάζεται είναι να επιλέξει τον «σωστό» διάδοχο του Μάντελμπλιτ πριν από την ανακοίνωση της απόφασης του δικαστηρίου.

Τέλος, θα μπορούσε να ροκανίσει τον χρόνο και να καταφέρει να κερδίσει μια προεδρική χάρη από τον Ριβλίν ή από τον επόμενο Πρόεδρο, ο οποίος θα αναλάβει τον επόμενο Ιούλιο. Μάλιστα, δεν αποκλείεται να ανταλλάξει την υποστήριξή του προς τον επόμενο Πρόεδρο με μια προεδρική χάρη.