Η ταυτότητα στο παράδειγμα της σημαίας

Παρακολουθώντας αθλητικά γεγονότα παρατηρεί κανείς πως οι αθλητές, όταν αγωνίζονται στρέφονται προς τη σημαία και δι’ αυτής της κίνησής τους στρέφονται επί της ουσίας προς το έθνος, αποζητώντας τη στήριξη, τον θαυμασμό και την αγάπη του. Ο αθλητής που βρίσκεται στο βάθρο νικητής απολαμβάνει δάφνες, ταυτόχρονα με την ανάκρουση του Εθνικού του Ύμνου. Αισθάνεται εθνική υπερηφάνεια γι’ αυτό που είναι, δηλαδή την πολιτιστική και ευρύτερα εθνικοπολιτική παρουσία του στον κόσμο ως διάσταση συμμετοχής σε μία παγκόσμια διεργασία ανταγωνιστικού πολιτισμού.

Η εικόνα Ελλήνων αθλητών, που όχι μόνο αγωνίζονται νικηφόρα, αλλά και υπερασπίζονται το εθνόσημό τους κατά τρόπο συγκινητικό και με μία άκρως συμβολική κίνηση, δηλαδή φιλώντας το, είναι αυτόδηλα εμφαντική. Σε κάθε συμμετοχή στα αθλητικά δρώμενα, εκφράζεται η υπέρ της πατρίδας ανταγωνιστική παρουσία και διά της εκπροσώπησης δεν αποτυπώνεται απλώς μια τυχαιότητα, αλλά εν τοις πράγμασι ιστορικότητα, δηλαδή συμπυκνώνεται η έννοια ταυτότητα.

Ιδιαιτέρως, όμως, ο Έλλην που απολαμβάνει τούτες τις στιγμές της νίκης, κατακλύζεται από ισχυρότερα και περισσότερα συναισθήματα, πέραν της ίδιας της διαδραματιζόμενης αγωνιστικής παρουσίας, γιατί ακριβώς εκπροσωπεί και το ιδεώδες του Ολυμπισμού, που εμπνέει την υφήλιο, καταγεγραμμένο ήδη από το 776 π.Χ., όπως γεννήθηκε στην πατρίδα του και ανδρώθηκε στη νεότερη Ελλάδα.

Μετουσιώνει, δηλαδή, την ιστορία, τον πολιτισμό, τους αγώνες και τη διαδρομή του τόπου, που έδωσε στην ανθρωπότητα το πολιτιστικό ιδεώδες ενός ευγενούς πανανθρώπινου ανταγωνισμού και μιας χώρας από τον Φειδιππίδη και τη μαραθώνια κληρονομιά του κατά τον 6ον αιώνα π.Χ. μέχρι τη μορφή του Σπύρου Λούη, του Μαραθωνιονίκη στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1896 στην Αθήνα, αλλά και τους νεότερους συναθλητές του, δηλαδή μια εικόνα και μια διαδρομή που θαυμάζεται απ’ όλους τους λαούς.

Μια συμπληρωματική διάσταση του ως άνω συλλογισμού περί ταυτότητας και σημαίας καταγράφεται και στο πεδίο της διπλωματίας, όπου αυτή η διαλεκτική προσέγγιση συνεισφέρει, πέραν των άλλων, και στην οικοδόμηση θετικής παράστασης για μια χώρα, που μπορεί να μην είναι ισχυρή ως οικονομία ή ιδιαιτέρως ανταγωνιστική ως ευρύτερη παρουσία στον σύγχρονο κόσμο των κρατών, είναι όμως υποδειγματικά προσηλωμένη σε ένα ιδεώδες, του οποίου η δύναμη εμπνέει διαχρονικά, τότε και σήμερα, όλον τον κόσμο.

Διά του παραδείγματός τους οι ίδιοι οι αθλητές ως σεμνότητα, ως αξιοπρέπεια, ως αλληλεγγύη, και τούτο ανεξαρτήτως της νικηφόρου πορείας τους, προβάλλουν αβίαστα μιαν άξια μίμησης εικόνα της χώρας, η οποία διαχέεται μέσα από τις συνθήκες της σημερινής επικοινωνιακής διάρθρωσης του κόσμου σε όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου, από το Τόκιο και το Μιλγουόκι μέχρι το πιο απομακρυσμένο και δυσπρόσιτο μέρος του πλανήτη. Ενίοτε αυτός ο θαυμασμός μετουσιώνεται και σε πολιτικό όφελος, που εκφεύγει όμως από τα υλικά και οικονομικίστικα δεδομένα της πολιτικής.

Επανερχόμενοι στον εγγενή, συμβολικό χαρακτήρα της σημαίας ως συμπαγούς διάστασης του έθνους, σημειώνουμε πως από μόνη της συσπειρώνει με την ανύψωσή της, λαούς, έθνη και μαχόμενες εθνότητες, προβάλλοντας το αίτημα της ελευθερίας, της ισχύος και της υπερηφάνειας. Είναι η πρώτη διάσταση αποτύπωσης νικηφόρας πορείας. Στη δε απευχόμενη ήττα, η υποστολή της είναι η τελευταία μηνυματική κίνηση, που επισφραγίζει ένα τέλος.

Πρακτικές διαθλάσεις με θετικό και αρνητικό πρόσημο της σημειολογίας της σημαίας καταγράφονται ως καταληκτικές σκέψεις. Ανακαλείται σε αυτό το πλαίσιο ο Αύγουστος του 1996 στην Κύπρο, όπερ παραπέμπει στην ηρωική πράξη του Σολωμού Σολωμού, που οφείλουμε να τιμούμε, ο οποίος έπεσε μαχόμενος, υπερασπιζόμενος το δικαίωμά του να υποστείλει τη σημαία της τουρκικής κατοχικής δύναμης και να στιγματίσει την εκδήλωση μιας έμπρακτης και κατ’ εξακολούθησιν υφιστάμενης βαρβαρότητας. Αυτό σημαίνει μια ψυχή, που περπατά τους δρόμους της Ιστορίας και δυναμώνει την παρουσία του κάθε Έλληνα σε κάθε στιγμή της ανθρώπινης δράσης και παρουσίας του στον κόσμο.

Στον αντίποδα, η μηνυματική προπαγανδιστική δράση των κατοχικών δυνάμεων στην Κύπρο, διά των οποίων επιδιώκεται η εδραίωση της παρουσίας τους στο νησί, εκφράζεται και διά της δημιουργίας από την Άγκυρα μιας από τις μεγαλύτερες σημαίες στον κόσμο, στα βουνά της Κερύνειας, στον Πενταδάκτυλο της Κύπρου, ένα τιμημένο σημείο κυπριακής ελληνικότητας. Διαδηλώνεται δι’ αυτού παντού η στρατηγική αποτύπωση του τουρκικού επεκτατισμού και η ιμπεριαλιστική βούληση της Άγκυρας να παραμείνει στο νησί ως δύναμη κυρίαρχη, εικονοποιώντας το σχήμα «Η Κύπρος είναι τουρκική».