Η λύση των έξυπνων χωριών με τις νεοφυείς αγροτικές επιχειρήσεις

Παρά τις πολύχρονες δημόσιες πολιτικές που ασκήθηκαν για τη στήριξη της αγροτικής παραγωγής και των αγροτικών επιχειρήσεων και παρά τις μεγάλες χρηματοδοτήσεις που διατέθηκαν σ΄ αυτή την κατεύθυνση, δεν επιλύθηκε το πρόβλημα της συρρίκνωσης της αγροτικής παραγωγής και της εγκατάλειψης της υπαίθρου από μέρος του πληθυσμού της. Αντίθετα, το πρόβλημα της αγροτικής παραγωγής και των αγροτικών επιχειρήσεων έγινε πιο πολύπλοκο και πιο δυσεπίλυτο με την ενεργειακή και επισιτιστική κρίση που ξέσπασε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αυτό οδήγησε τους φορείς χάραξης της πολιτικής της ΕΕ μαζί με τις εθνικές και περιφερειακές αρχές και τους κοινωνικούς εταίρους, το καλοκαίρι του 2022, να αναζητήσουν ένα καινούριο όραμα για την αγροτική παραγωγή και τις αγροτικές επιχειρήσεις, καθιστώντας ανταγωνιστικές και ανθεκτικές τις αγροτικές περιοχές. Να δημιουργήσουν βιώσιμη κινητικότητα στην ύπαιθρο και να αναπτύξουν μια αγροτική επιχειρηματική δυναμική.

Στις αγροτικές περιοχές της ΕΕ κατοικούν πάνω από 93,1 εκατομμύρια πολίτες που αντιστοιχούν στο 20,8% του πληθυσμού και αυτός ο πληθυσμός για να συνεχίσει να κατοικεί στις περιοχές αυτές χρειάζεται στοχευμένες πολιτικές στήριξης. Πολιτικές που θα εξασφαλίζουν υποδομές, αγροτικά εφόδια, ευρυζωνικότητα, συνδεσιμότητα και κινητικότητα στην ενέργεια, στην κυκλική οικονομία, στη φροντίδα των ηλικιωμένων. Απαιτείται η ύπαρξη στις περιοχές αυτές συστημάτων υγείας και παιδείας με απρόσκοπτη πρόσβαση των κατοίκων σε αυτά και αντιμετώπιση του ψηφιακού χάσματος που υπάρχει ανάμεσα στις αγροτικές και στις αστικές περιοχές. Χρειάζεται στήριξη της ευφυούς γεωργίας και των βιώσιμων αγροτικών επιχειρήσεων. Απαιτείται η λειτουργία νεοφυών αγροτικών επιχειρήσεων που θα είναι ανθεκτικές και ανταγωνιστικές.

Η ανάλυση της σημερινής κατάστασης των αγροτικών επιχειρήσεων δείχνει ότι τα τρέχοντα προβλήματα των αγροτικών επιχειρήσεων δεν μπορούν να επιλυθούν χωρίς τη διαμόρφωση ενός ολιστικού μηχανισμού που να διασφαλίζει τη βιώσιμη ανάπτυξή τους, την ανταγωνιστικότητά τους και την ανθεκτικότητά τους. Στην αναζήτηση αυτού του μηχανισμού δεν είναι λίγοι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι τα έξυπνα χωριά, σε συνδυασμό με τη βιώσιμη παραγωγή και τις νεοφυείς αγροτικές επιχειρήσεις, μπορούν να δώσουν νέα ώθηση στην ύπαιθρο και να σταματήσουν την εγκατάλειψή της από τους κατοίκους της. Να σταθούν απέναντι στην ερημοποίησή της και να προσελκύσουν και νέο ανθρώπινο δυναμικό. Τα έξυπνα χωριά στον πυρήνα τους περιλαμβάνουν υψηλού επιπέδου τεχνολογίες, ψηφιακές πλατφόρμες, δράσεις για την κυκλική οικονομία και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συστήματα εξοικονόμησης πόρων αλλά και στήριξη της γεωργίας ακριβείας και της νεοφυούς αγροτικής επιχειρηματικότητας. Πολιτικές δηλαδή που θα κάνουν πιο ελκυστική τη γεωργική παραγωγή και την αγροτική επιχειρηματικότητα.

Το πιλοτικό έργο «Smart eco-social villages» έδωσε στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της ΕΕ αλλά και στην αυτοδιοίκηση την εμπειρία από βέλτιστες πρακτικές. Ανέδειξε τη δυνατότητα που έχουν οι νέες τεχνολογίες στην αναπτυξιακή διαδικασία με βασικό χαρακτηριστικό για τα έξυπνα χωριά τη συνδεσιμότητα στα ευρυζωνικά δίκτυα. Ταυτόχρονα ανέδειξε ότι οι συνέργειες και οι συμβουλευτικές υπηρεσίες μπορούν να επιταχύνουν τις διαδικασίες για τη μετάβαση στα έξυπνα χωριά και στις νεοφυείς αγροτικές επιχειρήσεις σε αυτά. Εκείνο που απαιτείται είναι η απλοποίηση του ευρωπαϊκού πλαισίου χρηματοδότησης των έξυπνων χωριών.

Πολλά κράτη της ΕΕ άρχισαν ήδη να επενδύουν στα έξυπνα χωριά και στις νεοφυείς αγροτικές επιχειρήσεις. Μπροστά σε τέτοια ζητήματα βρίσκεται και η Κυπριακή Δημοκρατία που επιδιώκει τη δημιουργία ενός βιώσιμου και ανταγωνιστικού αγροτικού τομέα με ισχυρές αγροτικές επιχειρήσεις. Είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί με έξυπνες και ελκυστικές λύσεις για τους νέους ανθρώπους.

*Συντονιστής Πτυχίου στη Διοίκηση Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφος