Επιτακτική η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία

Κι ενώ οι παραδοχές είναι τέτοιες, που πιστοποιούν ότι επιβάλλεται η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία, στην Κύπρο το μάθημα περιορίζεται στα βασικά στο Δημοτικό, παρουσιάζεται λίγο στο Γυμνάσιο και εξαφανίζεται στο Λύκειο, όπου και θα έπρεπε να υπάρχει, όχι κατ’ επιλογήν, αλλά ως υποχρεωτικό.

Αναμφίβολα, η αντίληψη ότι οι καιροί αλλάζουν θεωρείται πλέον, αν όχι καθολική, πλειοψηφική. Το θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία απασχόλησε και απασχολεί ακόμη τους αρμόδιους φορείς, εφόσον οι συνθήκες είναι τέτοιες, που επιβάλλουν τη γνωστοποίηση, την ευαισθητοποίηση και κυρίως την πρόληψη. Αν και έγιναν αρκετά βήματα μπροστά, όσον αφορά την ένταξη του μαθήματος στα σχολεία, εντούτοις δεν φαίνονται αρκετά, εφόσον αυτό απουσιάζει σχεδόν από την κρίσιμη ηλικία της εφηβείας. Το θέμα τέθηκε ξανά πρόσφατα ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία φαίνεται αποφασισμένη να πράξει ό,τι μπορεί, ώστε η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση να καταστεί υποχρεωτική για μαθητές αλλά και για τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς.

Με τη γνώση κερδίζουμε την προστασία μας

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε παιδιού, όπως δήλωσε η αναπληρώτρια Πρόεδρος της Κ.Ε. Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Αννίτα Δημητρίου, στην εφημερίδα «Σημερινή». «Απαιτείται να είναι η πρώτη και κύρια δράση, ώστε τα παιδιά να αποκτήσουν τις απαραίτητες, σήμερα, δεξιότητες που χρειάζονται για να γνωρίζουν τους κινδύνους και τα όρια που πρέπει να βάζουν στη συμπεριφορά τους έναντι τρίτων και στους εαυτούς τους. Μόνο έτσι θα μπορούν να προστατεύσουν τους εαυτούς τους».

Η κ. Δημητρίου τόνισε την αναγκαιότητα της υποχρεωτικής ένταξης του προγράμματος στα σχολεία σε όλες τις βαθμίδες, αφού τώρα υπάρχει μόνο στο Δημοτικό μέσα από το μάθημα της Αγωγής Υγείας, στο Γυμνάσιο μέσα από το μάθημα της Οικιακής Οικονομίας και στο Λύκειο μόνο κατ’ επιλογήν, ενώ στις Τεχνικές Σχολές απουσιάζει εντελώς. «Θα πρέπει να ενταχθεί σε όλες τις βαθμίδες, ώστε τα παιδιά να μπορούν να αναγνωρίσουν τα σημάδια της σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την όποια κατάσταση».

Ανάγκη ανανέωσης του εγχειριδίου

Ένα στα πέντε παιδιά είναι θύμα σεξουαλικής κακοποίησης στην Κύπρο, όπως αναφέρουν έρευνες του 2015. Αυτό αναφέρεται και στο ειδικό εγχειρίδιο για εκπαιδευτικούς για αναγνώριση και διαχείριση περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, το οποίο, ωστόσο, θα πρέπει να επικαιροποιηθεί, όπως μας ανέφερε η κ. Δημητρίου. «Είναι επιτακτική ανάγκη να επικαιροποιηθεί το εγχειρίδιο, ταυτόχρονα όμως θεωρούμε πως είναι απαραίτητη η επιμόρφωση και η εκπαίδευση των ίδιων των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων και όλων των μαθημάτων, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν σε περίπτωση που κάποιο παιδί ρωτήσει κάτι, ή σε περίπτωση που πέσει στην αντίληψή τους κάτι που μπορεί να γίνεται. Οι εκπαιδευτικοί μπορεί να κληθούν να δώσουν μιαν απάντηση σε ένα διάλειμμα, ή στο πλαίσιο ενός άλλου μαθήματος, και θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα σημάδια κακοποίησης. Άρα θα πρέπει να τύχουν αυτής της εκπαίδευσης, γιατί μέχρι και σήμερα δεν είναι υποχρεωτική η παρακολούθηση συγκεκριμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων για το συγκεκριμένο θέμα».

Στο διαδίκτυο φαίνεται ν’ αναζητούν πληροφορίες για όσα δεν γνωρίζουν οι μαθητές, γεγονός που αυξάνει περισσότερη την άμεση διευθέτηση του ζητήματος, εφόσον και οι ίδιοι οι μαθητές ζητούν να λαμβάνουν ενημέρωση και γνώση από το ίδιο το σχολείο. «Τα παιδιά σήμερα ζητούν να εφαρμοστεί η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία. Όταν είχαμε συναντήσεις με εκπροσώπους της Παιδοβουλής, κάθε φορά επισήμαιναν την ανάγκη θέσπισης υποχρεωτικής εκμάθησης της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης».

Ήρθε η ώρα της αλλαγής

Αυξάνονται οι υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης, αλλά την ίδια ώρα αγνοείται ο πραγματικός αριθμός των παιδιών που βιώνουν σήμερα μια αισχρή πραγματικότητα. Μπορεί τα θύματα να βρίσκουν το θάρρος να μιλήσουν, ωστόσο η πλειοψηφία φανερώνει ότι αυτό γίνεται μετά το πέρας αρκετών χρόνων. Η πρόληψη και σε αυτήν την περίπτωση είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να συμβεί, γι’ αυτό και η εκπαίδευση και η μάθηση μπορούν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά στην αύξηση των αδικημάτων σεξουαλικής φύσεως.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που παρουσιάστηκαν ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κατά το έτος 2020 έγιναν 318 παραπομπές από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας και την Αστυνομία στο «Σπίτι του Παιδιού». Το προηγούμενο έτος καταγράφηκαν 161 καταγγελίες για παιδική πορνογραφία, ενώ το 2020 οι καταγγελίες ανήλθαν στις 190. Επίσης, το 2019 καταγράφηκαν 211 καταγγελίες που σχετίζονται με υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης, ενώ το 2020, 197.

«Πρέπει να καταλάβουμε ειδικότερα σήμερα, μετά τα τόσα που αποκαλύπτονται και βλέπουν το φως της δημοσιότητας, ότι τα παιδιά πρέπει να αναπτύξουν και να ενισχύσουν δεξιότητες που να τους δώσουν την ευκαιρία να αμυνθούν και να προστατεύσουν τον εαυτό τους. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι η πρώτη και κύρια δράση που πρέπει να γίνει άμεσα και να παρέχεται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης», δήλωσε στη «Σ» η κ. Δημητρίου.

Προγράμματα και για γονείς

Λίγοι είναι οι γονείς που ζήτησαν να επιμορφωθούν σε αυτά τα ζητήματα και αυτό είναι πολύ λυπηρό, σύμφωνα με όσα ανέφερε στην εφημερίδα η κ. Δημητρίου. «Εκτός από τους εκπαιδευτικούς και τα παιδιά, είναι εξίσου σημαντική η συμμετοχή των ίδιων των γονιών σε τέτοια επιμορφωτικά προγράμματα, ώστε να μπορέσουν να διαχειριστούν καταστάσεις και να καθοδηγήσουν τα παιδιά τους. Η νομική υποχρέωση ανήκει στο κράτος, αλλά η ηθική υποχρέωση ανήκει σε όλους και ιδιαίτερα στους γονείς», τόνισε η βουλευτής του ΔΗΣΥ.

Από το μάθημα δεν θα μπορούν να εξαιρεθούν οι μαθητές, ακόμη και αν το ζητήσουν οι γονείς, όπως εξήγησε η κ. Δημητρίου. «Επαναλαμβάνω ότι είναι αναφαίρετο δικαίωμα του παιδιού να γνωρίζει και να προστατεύει τον εαυτό του. Στόχος είναι η απόκτηση των κατάλληλων δεξιοτήτων, ώστε να γνωρίζουν τα όρια που πρέπει να θέτουν τα ίδια τα παιδιά στη συμπεριφορά έναντι τρίτων και στον εαυτό τους. Μαθαίνοντας τους κινδύνους, μπορούμε να προστατευθούμε. Θα πρέπει οπωσδήποτε να εμβαθύνουμε τις δράσεις και να αξιολογούμε την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων δομών, ώστε να μπορέσουμε να ενισχύσουμε το πλαίσιο, που ήδη υπάρχει, ακόμη περισσότερο».

Πρέπει να σπάσει η σιωπή όλων

Μέσα από την Εθνική Στρατηγική, όπως εξήγησε η κ. Δημητρίου, υπάρχει ο στόχος προστασίας και στήριξης των θυμάτων. «Θα πρέπει τα θύματα να νιώσουν επιτέλους ότι υπάρχει η στήριξη για να μπορέσουν να μιλήσουν. Είναι ωστόσο πολύ δύσκολο, όταν έχουμε να κάνουμε με παιδιά και μια σχέση εξουσιαστή-εξουσιαζόμενου, είτε είναι δάσκαλος με μαθητή είτε είναι προπονητής με αθλητή».

Η ανάγκη έγκαιρου εντοπισμού τέτοιων απαράδεκτων συμπεριφορών είναι πρώτιστη, σύμφωνα με την κ. Δημητρίου. «Για να μιλήσουν και να προβούν τα θύματα σε αποκαλύψεις και καταγγελίες, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να διαχωρίσουν την καταδικαστέα συμπεριφορά και πότε αυτή πρέπει να αναφερθεί. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος από τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση για να το κατανοήσουν».

Σε ερώτησή μας κατά πόσον μπορεί να επέλθει η αλλαγή τόσο άμεσα, όσο υπήρξε η ανταπόκριση της ελληνικής Κυβέρνησης, όταν με μία μόνο δήλωση ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε την ένταξη και ενίσχυση της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία και σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, η κ. Δημητρίου ανέφερε ότι χρειάζεται χρόνος και να ακολουθηθούν ορισμένες διαδικασίες για αλλαγή του αναλυτικού προγράμματος σπουδών, ωστόσο οι αλλαγές μπορούν να γίνουν και γίνονται.

Αυξήθηκε η διαδικτυακή αποπλάνηση

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, ως συντονιστής του Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου Κύπρου, ανακοίνωσε σημαντικά στατιστικά στοιχεία που αφορούσαν τη χρήση της Γραμμής Βοήθειας 1480 για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του 2020. Η αύξηση στον αριθμό κλήσεων προς τη γραμμή 1480 ήταν θεαματική σε σχέση με την περσινή χρονιά (2019), αφού έφτασε το 139,48%. Από τα ευρήματα, ανησυχία προκαλεί η διαπίστωση ότι κατά τη σχετική περίοδο τετραπλασιάστηκαν οι αναφορές περιστατικών διαδικτυακής αποπλάνησης (Grooming), όπου ενήλικα/ άγνωστα άτομα σε κοινωνικά δίκτυα, ενθάρρυναν ανήλικα παιδιά να εμπλακούν σε δραστηριότητες σεξουαλικής φύσεως (όπως για παράδειγμα αποστολή φωτογραφιών σεξουαλικού περιεχομένου). Επιπρόσθετα, κατά τη συγκεκριμένη περίοδο τριπλασιάστηκαν οι αναφορές περιστατικών sexting, δηλαδή η ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων και οπτικοακουστικού υλικού με σεξουαλικό περιεχόμενο, μεταξύ των εφήβων.

Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι λειτουργοί της Γραμμής Βοήθειας 1480 κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν 32 περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης. Αυτά αφορούσαν αποστολή ή κοινοποίηση ανεπιθύμητου σχετικού περιεχομένου και σχολίων, καθώς επίσης και να αντιμετωπίσουν περιστατικά όπου έφηβοι ανέφεραν ότι δέχονταν μηνύματα από άγνωστα διαδικτυακά προφίλ, με στόχο να συμμετέχουν σε παιχνίδια πρόκλησης, ώστε να εκτελέσουν μια σειρά επικίνδυνων πράξεων αλλά και αυτοτραυματισμού.