Δύο χρόνια στη σκιά της πανδημίας

Δύο χρόνια υπό καθεστώς πανδημίας συμπληρώθηκαν για τη χώρα μας την περασμένη Τετάρτη, 9 Μαρτίου 2022. Δύο χρόνια, κατά τα οποία ζήσαμε πρωτόγνωρες συνθήκες, με περιοριστικά μέτρα, καραντίνες, lockdowns, κέρφιου, μάσκες, αποστάσεις και πάει λέγοντας. Με τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που πλέον όλοι γνωρίζουμε καλά πώς να αντιμετωπίσουμε και πώς να τις χειριστούμε. Μετά από δύο χρόνια, τώρα γεννιούνται ελπίδες για έξοδο από τον εφιάλτη. Οι επιστήμονες μιλούν για ενδεχόμενη λήξη της πανδημίας και έναρξη της αντίστροφης μέτρησης για επιστροφή στην κανονικότητα όπως την γνωρίζαμε πριν πατήσει ο κορωνοϊός στο νησί. Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει χρονικά τη λήξη της πανδημίας, καθώς η κατάσταση είναι ακόμη ρευστή.

Εκεί που άρχισαν όλα…

Ήταν 9 Μαρτίου 2020, όταν ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Υγείας ότι βρέθηκε το πρώτο θετικό κρούσμα της Covid-19 στην Κύπρο. Ήταν η μέρα που όλα άλλαξαν. Αποχαιρετήσαμε την καθημερινότητά μας όπως την ξέραμε και τη ζούσαμε, χωρίς όμως να γνωρίζουμε ότι θα αργήσει τόσο να επιστρέψει.

Η κάθοδος του ιού στο νησί, καθώς και η έξαρση της πανδημίας ανά το παγκόσμιο και κυρίως στην Ευρώπη, ανάγκασαν την Κυβέρνηση να λάβει για πρώτη φορά αυστηρά μέτρα και να κηρύξει αποκλεισμό της χώρας. Συγκεκριμένα, στις 10 Μαρτίου το Υπουργείο Υγείας εξέδωσε διάταγμα, με το οποίο ακυρώνονταν όλες οι εκδηλώσεις σε κλειστούς χώρους πέραν των 75 ατόμων, έκλεισαν τα οδοφράγματα, αναβλήθηκαν οι παρελάσεις και οι αθλητικοί αγώνες, ενώ τρεις ημέρες μετά λήφθηκε η απόφαση για κλείσιμο των σχολείων. Στις 15 Μαρτίου η Κυβέρνηση σφράγισε την Κύπρο, ενώ ανακοίνωσε νέα, πιο αυστηρά περιοριστικά μέτρα, αλλά και τα πρώτα σχέδια στήριξης της οικονομίας. Συγκεκριμένα, αποφασίστηκε ότι η είσοδος στη Δημοκρατία επιτρέπεται μόνο σε όσους προσκομίζουν αρνητικό τεστ κορωνοϊού και ακολούθως τίθενται σε καραντίνα 14 ημερών. Η είσοδος στην ΚΔ επιτρεπόταν μόνο σε Κύπριους πολίτες ή Ευρωπαίους και υπηκόους τρίτων χωρών, που εργάζονταν στη χώρα μας ή φοιτούσαν σε κυπριακά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ανεστάλησαν οι εργασίες επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα. Έκλεισαν εμπορικά κέντρα, πολυκαταστήματα, καφετερίες, μπαρ, κέντρα διασκέδασης, κινηματογράφοι, θέατρα, μουσεία, πρακτορεία και καζίνα, πολιτιστικοί όμιλοι, κουρεία, κομμωτήρια. Έκλεισαν επίσης ξενοδοχεία. Ανοικτές έμειναν υπεραγορές, φούρνοι, ζαχαροπλαστεία, περίπτερα και φαρμακεία και τέθηκε ο περιορισμός ενός ατόμου ανά οκτώ τετραγωνικά μέτρα. Ειδικές οδηγίες εκδόθηκαν επίσης για ταξί και λεωφορεία, ενώ άρχισαν οι οδηγίες για επισκέψεις σε δημόσιες υπηρεσίες μόνο αν είναι απολύτως απαραίτητο.

Τα μέτρα, όμως, αποδείχθηκε ότι δεν ήταν αρκετά, αφού τα κρούσματα καθημερινά πολλαπλασιάζονταν, ενώ δεν άργησαν να έρθουν και οι πρώτες απώλειες ζωών. Έτσι, η Κυβέρνηση αποφάσισε να λάβει πιο αυστηρά μέτρα. Στις 23 Μαρτίου με διάγγελμά του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, εξήγγειλε νέους περιορισμούς, που τέθηκαν σε ισχύ μία ημέρα μετά. Αυτοί περιελάμβαναν το κέρφιου και το κλείσιμο σχεδόν όλων των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνταν σε διάφορους τομείς. Συγκεκριμένα, ανακοίνωσε την απαγόρευση αχρείαστων μετακινήσεων, από τις 06.00 μ.μ., εκτός εάν πρόκειται για: μετάβαση στην εργασία, μετακινήσεις για προμήθεια αγαθών πρώτης ανάγκης, επίσκεψη σε γιατρό ή φαρμακείο, μετάβαση στην τράπεζα, διακίνηση για παροχή βοήθειας σε ευάλωτες ομάδες, μετάβαση σε κηδείες, γάμους και βαφτίσεις που δεν υπερβαίνουν τον αριθμό των 10 ατόμων και μετακινήσεις για σωματική άσκηση ή για τις ανάγκες κατοικίδιου ζώου, εφόσον δεν υπερβαίνουν τα δύο άτομα και περιορίζονται στη γειτονιά τους. Παράλληλα εκδόθηκαν δύο έντυπα, τα οποία έπρεπε να έχουν στην κατοχή τους οι πολίτες για να μπορούν να διακινούνται κατ’ εξαίρεσιν. Επίσης μπήκε στην καθημερινότητά μας το 8998. Ο αριθμός στον οποίο αποστέλλαμε μηνύματα sms για να μας επιτραπεί η μετακίνηση. Λίγες ημέρες αργότερα και συγκεκριμένα στις 31 Μαρτίου τέθηκαν σε ισχύ νέα, ακόμη πιο αυστηρά μέτρα, που αυτήν τη φορά περιελάμβαναν το πρώτο «lockdown», το οποίο είχε χρονικό ορίζοντα μέχρι τις 30 Απριλίου.

Έτσι, λοιπόν κύλησε ο πρώτος μήνας της πανδημίας στη χώρα μας και κάπως έτσι γνωριστήκαμε κι εμείς με τα μέτρα και τους περιορισμούς, που θα συνέχιζαν για τα επόμενα δύο χρόνια να βρίσκονται στη ζωή μας. Ακολούθησαν και άλλα, βέβαια, που είχαν να κάνουν με τα εμβόλια, όπως το safepass κ.ο.κ. Στη διάρκεια αυτών των δύο χρόνων, η επιδημιολογική εικόνα της χώρας μας άλλοτε καλυτέρευε κι άλλοτε χειροτέρευε, σημειώνοντας το ένα αρνητικό ρεκόρ μετά το άλλο. Ανάλογα με την εικόνα των κρουσμάτων, των θανάτων αλλά κυρίως των νοσηλευομένων, διαμορφώνονταν και τα μέτρα. Άλλοτε κάναμε βήματα αποκλιμάκωσης των μέτρων και άλλοτε αυτά αυστηροποιούνταν. Ποτέ όμως στη διάρκεια αυτών των δύο χρόνων δεν ζήσαμε σε κανονικούς ρυθμούς και πάντα ήταν σε ισχύ κάποιο μέτρο. Έστω κι αν αυτό αφορούσε μόνο την ατομική προστασία.

Προκλήσεις και νέες ελπίδες

Παρόμοιο με το 2020 ήταν και το 2021. Βέβαια, αυτήν τη φορά είχαμε την εμπειρία ενός χρόνου σε καθεστώς πανδημίας, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως ήμασταν προετοιμασμένοι για όλα τα ενδεχόμενα. Έτσι, ένα χρόνο μετά την εμφάνιση του πρώτου κρούσματος στην Κύπρο, τον Μάρτιο του 2021 έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες μεταλλάξεις του ιού, που είχαν αποτέλεσμα την αύξηση των κρουσμάτων και κατ’ επέκτασιν και των νοσηλειών, που δεν άφηναν άλλη επιλογή παρά την εφαρμογή πιο αυστηρών μέτρων, τα οποία κράτησαν για μεγάλο διάστημα. Μόνη νότα αισιοδοξίας αποτελούσαν τα εμβόλια, τα οποία είχαν ήδη ξεκινήσει να χορηγούνται στους πολίτες από την αρχή του έτους. Κάπως έτσι, λοιπόν, κύλησε και το 2021. Με μέτρα, σκαμπανεβάσματα στην επιδημιολογική εικόνα, με κρούσματα που πλέον άγγιζαν τετραψήφιους αριθμούς, με τις μεταλλάξεις του ιού που διαδέχονταν η μία την άλλη και τους εμβολιασμούς που συνέχιζαν να αποτελούν το ισχυρότερο όπλο στη διάθεσή μας για την καταπολέμηση του κορωνοϊού. Μέχρι που ήρθαν και τα πρώτα φάρμακα. Έτσι, πλέον δύο χρόνια μετά έχουμε ισχυρά όπλα στη φαρέτρα μας (μέτρα, εμβόλια και φάρμακα) για προστασία, καταστολή αλλά και θεραπεία του ιού, που μας επιτρέπουν να ελπίζουμε πως είμαστε κοντά στο τέλος.

Υπάρχει φως στο τούνελ;

Σήμερα, παρά τους υψηλούς αριθμούς κρουσμάτων που ανακοινώνονται καθημερινά και ενώ αρκετές χώρες έχουν ήδη άρει τα περιοριστικά μέτρα κατά της πανδημίας και άρχισαν να μπαίνουν ξανά σε ρυθμούς κανονικότητας, στην Κύπρο βρίσκονται επί τάπητος νέες χαλαρώσεις με τους επιδημιολόγους να ετοιμάζουν το πλάνο αποκλιμάκωσης.

Σε δηλώσεις του στη «Σημερινή» το μέλος της Συμβουλευτικής Επιδημιολογικής Επιτροπής (ΣΕΕ) του Υπουργείου Υγείας, Δρ Πέτρος Καραγιάννης, ανέφερε πως προς το παρόν βλέπουμε μία έξαρση των κρουσμάτων που πρέπει να την αντιμετωπίσουμε. Η έξαρση, όπως εξήγησε, ίσως να οφείλεται στο καρναβάλι και αναμένεται πως από αύριο και αφού θα έχει περάσει ήδη μια βδομάδα, οι αριθμοί των κρουσμάτων θα αρχίσουν να πέφτουν. Έτσι, όπως είπε, θα μπορούμε να μπούμε σιγά-σιγά σε μία περίοδο ενδημίας αντί πανδημίας. Σύμφωνα με τον κ. Καραγιάννη, η πρώτη πτώση των κρουσμάτων φαίνεται πως θα είναι σταδιακή και ότι θα πάρει κάποιο χρονικό διάστημα, ενώ τόνισε πως το ζητούμενο είναι να μη μεταλλαχθεί και πάλιο ιός και να γίνει πιο νοσογόνος απ’ ό,τι είναι η «Όμικρον» αυτήν τη στιγμή. Το θετικό με την «Όμικρον», πρόσθεσε, είναι πως παρά τον μεγάλο αριθμό των κρουσμάτων δεν έχουμε αύξηση στις νοσηλείες. Βέβαια, συνέχισε, σε αυτό βοήθησε και η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού.

Ερωτηθείς για την τέταρτη δόση των εμβολίων, ο Δρ Καραγιάννης ανέφερε πως συζητήθηκε ήδη και αποφασίστηκε να περιμένουμε τη σύσταση του ΕΜΑ, καθώς μέχρι τώρα μόνο το Ισραήλ προχώρησε στην τέταρτη δόση, όπου έδειξε ότι δεν αυξάνει σε σημαντικό βαθμό την ανοσία, άρα τα οφέλη της είναι λίγο παροδικά. «Καλύτερα να την κάνουμε την κατάλληλη στιγμή. Όταν θα χρειάζεται πραγματικά», συμπλήρωσε.

Όσον αφορά το πότε θα ληφθούν αποφάσεις για τα επόμενα βήματα, ο κ. Καραγιάννης ανέφερε πως ίσως την ερχόμενη Τρίτη πραγματοποιηθεί μία σύσκεψη με τον Υπουργό για να τεθούν επί τάπητος εισηγήσεις για περαιτέρω χαλαρώσεις.

Τέλος, ερωτηθείς για το πότε θα τελειώσει αυτός ο εφιάλτης, είπε πως «είμαστε προς το τέλος, αλλά πόσο καιρό θα πάρει δεν το γνωρίζει κανένας. Και όταν λέμε είμαστε προς το τέλος, δεν εννοούμε ότι θα φύγει ο ιός. Αντιθέτως, θα υπάρχει, αλλά θα ζούμε μαζί του και θα τον αντιμετωπίζουμε όπως τη γρίπη, για παράδειγμα. Και όλα αυτά με την προϋπόθεση ότι δεν θα προκύψει κάποιο νέο στέλεχος και ν’ ανατρέψει και πάλι τα δεδομένα. Ήδη την περασμένη Πέμπτη ανακοινώθηκαν 17 κρούσματα της Deltacron σε Γαλλία, ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα επικρατήσει. Χρειάζεται υπομονή και προσοχή για να μη δώσουμε την ευκαιρία στον ιό να μας πάει πίσω», κατέληξε ο Δρ Καραγιάννης.

Αργά ή γρήγορα, λοιπόν, θα αποχαιρετήσουμε τον κορωνοϊό και θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα όπως την γνωρίζαμε. Θα κρατήσουμε, όμως, ό,τι δίδαξε η όλη περιπέτεια των δύο τελευταίων χρόνων και θα έχουμε κατά νουν πως τίποτα δεν είναι δεδομένο και πως το σημαντικότερο αγαθό είναι η υγεία.

Ο απολογισμός της πανδημίας

Από την αρχή της πανδημίας τα κρούσματα κορωνοϊού διεθνώς έφτασαν τα 445 εκατομμύρια και οι θάνατοι τα 6 εκατομμύρια. Στη χώρα μας μέχρι και τις 8/3/22 καταγράφηκαν συνολικά 335.000 κρούσματα και 881 θάνατοι (με τους 218 να έχουν σημειωθεί από την 1η Ιανουαρίου 2022). Όσον αφορά το πρόγραμμα εμβολιασμού, μέχρι και τις 4 Μαρτίου 2022 πραγματοποιήθηκαν συνολικά στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου 1.748.461 εμβολιασμοί, με τους 663.964 εξ αυτών να αφορούν στην πρώτη, τους 640.081 στη δεύτερη και τους 444.416 στην τρίτη δόση.