Πρόληψη του διαβήτη

Στο τελευταίο επεισόδιο της εκπομπής «Υγιαίνετε» καταπιαστήκαμε με ένα μεταβολικό νόσημα, δυστυχώς αρκετά διαδεδομένο στο νησί μας. Αρκετά συγκινητικά τα λόγια από μία συνέντευξη που έδωσε μία κοπέλα διαβητική, τα οποία μας άγγιξαν: «Δεν θέλω να με λυπάσαι, δεν θέλω να με θαυμάζεις. Θέλω να με καταλαβαίνεις». Και αυτό ακριβώς προσπαθήσαμε να κάνουμε, φιλοξενώντας στο στούντιο τον Δόκτορα Γιώργο Κωνσταντίνου, διαβητολόγο.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μία χρόνια νόσος, η οποία προκαλείται όταν το πάγκρεας δεν παράγει ινσουλίνη ή όταν η ινσουλίνη η οποία παράγεται δεν είναι αρκετή για τις ανάγκες του οργανισμού μας. Όταν, λοιπόν, δεν παράγεται ινσουλίνη ή το σώμα μας δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει σωστά τη διαθέσιμη ινσουλίνη, τότε παρατηρείται αύξηση γλυκόζης, μία κατάσταση γνωστή και ως υπεργλυκαιμία ή σακχαρώδης διαβήτης. Μακροπρόθεσμα η υπεργλυκαιμία σχετίζεται με βλάβες και ανεπάρκειες πολλών οργάνων και ιστών.

Ο Δρ Κωνσταντίνου μάς ανέφερε πως υπάρχει ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1, ο οποίος σχετίζεται με την καταστροφή των Β κυττάρων του παγκρέατός μας, με αυτοάνοσο μηχανισμό και κατά τον οποίο δημιουργείται συνήθως πλήρης ανεπάρκεια ινσουλίνης. Έχουμε τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, ο οποίος σχετίζεται με την προοδευτική απορρύθμιση της έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, σε συνδυασμό με αυξημένη αντίσταση στους ιστούς. Και τέλος έχουμε και τον σακχαρώδη διαβήτη κύησης, ο οποίος σχετίζεται με υπεργλυκαιμία κατά το δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο κύησης, σε ασθενή η οποία δεν είχε οποιαδήποτε διαταραχή γλυκόζης προ εγκυμοσύνης.

Τα δεδομένα που μας ανέφερε ο γιατρός προέρχονται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη και αφορούν το έτος 2019. Παγκοσμίως, περίπου 463 εκατομμύρια ενήλικες ηλικίας 20 με 79 χρονών, ουσιαστικά ένας στους έντεκα, έχουν διαγνωστεί με διαβήτη και μέχρι το έτος 2045 ο αριθμός σχεδόν θα διπλασιαστεί. Ένας στους δύο ασθενείς με διαβήτη δεν το γνωρίζει, ένας στους πέντε ανθρώπους ηλικίας άνω των 65 ετών είναι διαβητικός και το ποσοστό αυξάνεται. Μία στις πέντε εγκυμοσύνες επηρεάζεται από υπεργλυκαιμία κατά τη διάρκεια της κύησης.

Τώρα, σχετικά με την Κύπρο, το ποσοστό είναι στο 10,4% στους ενήλικες μεταξύ ηλικίας 20 με 79 ετών.

Τα συμπτώματα του διαβήτη είναι τα εξής: πολυουρία κυρίως κατά τις βραδινές ώρες, πολυδιψία, πολυφαγία, ανεξήγητη απώλεια σωματικού βάρους, θολή όραση, συχνή κόπωση, ξηρότητα δέρματος, ξηρότητα στόματος και έλκη, δηλαδή πληγές, κυρίως κάτω άκρων, με αργή επούλωση.

Ο Δρ Κωνσταντίνου μάς ενημέρωσε ότι για τη διάγνωση του διαβήτη χρησιμοποιούνται δύο εργαστηριακές μετρήσεις, η γλυκόζη πλάσματος και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη υπό κάποιες προϋποθέσεις. Δεν είναι απαραίτητη πάντα η μέτρηση και των δύο. Είναι πολύ σημαντικό, επίσης, να τονίσουμε ότι, παρόλο που ο διαβήτη σχετίζεται άμεσα με την ινσουλίνη, για τη διάγνωση, δεν απαιτείται η μέτρηση ινσουλίνης.

Τώρα, σε ό,τι αφορά τον προδιαβήτη, αυτός ορίζεται μεταξύ των τιμών της γλυκόζης που οριοθετούν τη φυσιολογική ανοχή στη γλυκόζη, με τον σακχαρώδη διαβήτη να παραμένει μία περιοχή τιμών γλυκόζης που χαρακτηρίζει ενδιάμεσες καταστάσεις οι οποίες δεν θεωρούνται μεν νόσος, συνδυάζονται όμως με αυξημένο κίνδυνο εξέλιξης προς σαχκαρώδη διαβήτη, πιθανόν και εμφάνισης καρδιαγγειακών βλαβών.

Δεν είναι βέβαιο, όμως, ότι όλα τα άτομα με προδιαβήτη θα αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη στο μέλλον.

Τα άτομα τα οποία πρέπει να υποβάλλονται σε προσυμπτωματικό έλεγχο για διαβήτη τύπου 2, είναι τα άτομα που έχουν ιστορικό προδιαβήτη, τα άτομα που έχουν ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη κύησης, όλος ο πληθυσμός μετά την ηλικία των 45 ετών, άτομα υπέρβαρα ή παχύσαρκα και άτομα που έχουν λοίμωξη από HIV. Εάν τα αποτελέσματα του προσυμπτωματικού ελέγχου είναι φυσιολογικά, θα πρέπει να επαναλαμβάνονται τουλάχιστον ανά τριετία με πιθανό πιο συχνό έλεγχο, ανάλογα με τα αρχικά ευρήματα και τους παράγοντες κινδύνου.

Ο γιατρός μάς επισήμανε τι πρέπει να γνωρίζουμε για την πρόληψη του ζακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Ο συγκεκριμένος τύπος διαβήτη οφείλεται σε συνδυασμό και αλληλεπίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Εξ αυτών, οι περιβαλλοντικοί είναι τροποποιήσιμοι και σ’ αυτούς στοχεύουν τα μέτρα πρόληψης. Ένα πρόγραμμα υγιεινής παρέμβασης με μείωση του σωματικού βάρους, τουλάχιστον κατά 5% είναι απαραίτητο, σωματική δραστηριότητα που περιλαμβάνει τουλάχιστον 30 λεπτά μέτριας έντασης άσκησης ημερησίως, τουλάχιστον πέντε φορές την εβδομάδα, μείωση του ολικού λίπους και αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών.

Διαβήτης και διατροφή πάνε μαζί. Στόχος; Η καλή υγεία του οργανισμού και η καλή ποιότητα ζωής. Υπάρχουν χρυσοί κανόνες και τους μάθαμε. Τώρα μας έμεινε το δύσκολο κομμάτι, να τους εφαρμόσουμε. Αλλά όπως πολύ καλά γνωρίζετε κι εσείς, «τα αγαθά κόποις κτώνται». Να είστε όλοι καλά και… Υγιαίνετε.

*Αναδημοσίευση από το ένθετο «Υγεία» (21 Νοεμβρίου 2021).