Καμπανάκι λοιμώξεων λόγω… καύσωνα

Το «κυπριακό καλοκαίρι» μπορεί να παρουσιάστηκε με ημερολογιακή καθυστέρηση, τις τελευταίες εβδομάδες. Όμως οι επιπτώσεις του καύσωνα, που πλήττει τόσο την Κύπρο όσο και τον υπόλοιπο πλανήτη, γίνονται εντονότερες και ευκολότερα αντιληπτές: Πέραν των παραδοσιακών δυσκολιών που προκαλούν οι υψηλότατες θερμοκρασίες στις ευάλωτες -και όχι μόνο- πληθυσμιακές ομάδες, έξαρση παρατηρείται στον τομέα των λοιμώξεων σε μικρά -κατά κύριο λόγο- παιδιά και ενήλικες.

Ποιες είναι λοιπόν οι συχνότερες ασθένειες που εμφανίζονται ως απότοκο του καύσωνα; Ποιους και πόσο επηρεάζουν; Πόσο επικίνδυνες είναι και πού δίνεται η μεγαλύτερη έμφαση; Ο πλήρης οδηγός και η συμπτωματολογία για τον έγκαιρο και άμεσο εντοπισμό τους καθώς και συμβουλές πρόληψης μέσα από τον φακό των ειδικών, που συνέθεσαν έναν άτυπο «χάρτη ιογενών λοιμώξεων» μιλώντας στην «Σημερινή».

(Οξεία) γαστρεντερίτιδα… στα φόρτε της

Μεγάλη έξαρση παρατηρείται σε ιογενείς λοιμώξεις που αφορούν μικρά παιδιά, ιδιαίτερα τις τελευταίες 2 με 3 εβδομάδες. Αν και σύμφωνα με τα λεγόμενα των ειδικών -και ιδιαίτερα για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο- μπορεί να χαρακτηριστεί ως «συνηθισμένο» φαινόμενο, δεν παύει αφενός να προκαλεί ταλαιπωρία και ανησυχία σε εκατοντάδες οικογένειες, ενώ αφετέρου η μη έγκαιρη ή λανθασμένη αντιμετώπισή τους μπορεί να φέρει ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Μιλώντας στη «Σημερινή» ο Διευθυντής της Παιδιατρικής Κλινικής του Μακάρειου Νοσοκομείου, Δρ Αβραάμ Ηλία, επιβεβαίωσε την αύξηση των περιστατικών, λέγοντας πως την περίοδο αυτή εντοπίζονται συνήθως λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος που αφορούν παιδιά. «Μέσω αυτής μπορεί να προκληθεί οξεία γαστρεντερίτιδα», ανέφερε, προσθέτοντας πως «η λοίμωξη του πεπτικού συστήματος οφείλεται κατά 80% σε ιούς, ενώ κατά το υπόλοιπο 20% σε άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς, όπως μικρόβια ή παράσιτα. Η μετάδοση γίνεται εύκολα από άτομο σε άτομο, ενώ, παρά το γεγονός πως τα μικρόβια αποβάλλονται μέσα από τα κόπρανα ή και τον εμετό, εντούτοις επιβιώνουν σε μολυσμένες επιφάνειες για ώρες». Τα παιδιά συνηθίζουν να βάζουν τα χέρια στο στόμα ή να αγγίζουν συνεχώς επιφάνειες και παιχνίδια, όπως αναφέρει ο Δρ Ηλία, υπογραμμίζοντας πως οι ενήλικες θα πρέπει να τηρούν ευλαβικά τους κανόνες υγιεινής αφού ενδέχεται να μεταφέρουν μικρόβια από το ένα παιδί σε άλλο ή ακόμη και σε άλλον ενήλικα. Επίσης μεταφορά μικροβίων μπορεί να γίνει μέσω τροφών που είτε δεν έχουν συντηρηθεί καλά (καταψύκτη ή ψυγείο) είτε δεν έχουν μαγειρευτεί σωστά, με αποτέλεσμα να προκύπτει σωρεία περιπτώσεων γαστρεντερίτιδας ιδιαίτερα την περίοδο των υψηλών θερμοκρασιών.

Τα συμπτώματα και η θεραπεία

Τα συμπτώματα της κλασικής περίπτωσης γαστρεντερίτιδας δυνατόν να είναι γαστρεντερικές διαταραχές, επεισόδια ναυτίας, εμετούς, διάρροια, κοιλιακό άλγος (πόνο στην κοιλιακή χώρα) και πιο σπάνια πυρετό. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία μερικά ή όλα τα παραπάνω εμφανίζονται σε ήπια μορφή και μπορούν να περιοριστούν στα πρώτα δύο με τρία εικοσιτετράωρα. Λιγότερο συχνή και σαφώς πιο επικίνδυνη είναι η οξεία γαστρεντερίτιδα, αφού επιφέρει βαρύτερη κλινική εικόνα. Η προσβολή από αυτόν τον τύπο της γαστρεντερίτιδας φέρνει υψηλότερους πυρετούς, πολλαπλούς εμετούς αλλά και διάρροια με προσμίξεις αίματος, τα οποία οδηγούν σε σοβαρής μορφής αφυδάτωση.

Ποια είναι όμως η θεραπεία και η αντιμετώπιση όταν παρουσιαστούν τα συμπτώματα; Αρχικά και για τις πρώτες 4-6 ώρες χορηγούνται στο παιδί αποκλειστικά ηλεκτρολυτικά διαλύματα με βάση τις οδηγίες του παιδιάτρου. Εν συνεχεία, όπως αναφέρει ο Διευθυντής της Παιδιατρικής Κλινικής του Μακαρείου, αρχίζει η σταδιακή επισίτιση του παιδιού αποφεύγοντας φυσικά λιπαρές τροφές, ή τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες αλλά και μπαχαρικά. Το σημείο που πρέπει να χτυπήσει καμπανάκι και ν’ ανησυχήσει τους γονείς είναι η περίπτωση το παιδί να παρουσιάσει σημάδια σοβαρής αφυδάτωσης όπως νωθρότητα, μειωμένη δραστηριότητα, μειωμένη αποβολή ούρων, απώλεια παραγωγής δακρύων κατά το κλάμα, στεγνή στοματική κοιλότητα αλλά και μειωμένη ελαστικότητα (ζάρωμα) του δέρματος. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να εκτιμηθεί άμεσα η κατάσταση από τον παιδίατρο και να παραπεμφθεί στο νοσοκομείο για ενδοφλέβια χορήγηση υγρών και διόρθωση των ηλεκτρολυτικών διαταραχών. Τονίζεται δε, για να γνωρίζουν οι γονείς, πως δεν χορηγούνται στα παιδιά αντιδιαρροϊκά ή αντιεμετικά φάρμακα.

Καλύτερη αντιμετώπιση η πρόληψη

Στο κομμάτι που αφορά την πρόληψη συστήνεται -όπως είναι λογικό- το καλό και τακτικό πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι. Ιδιαίτερα μετά τη χρήση της τουαλέτας (ή της αλλαγής πάνας αν πρόκειται για μικρότερο παιδί), ενώ το ίδιο ισχύει και για πριν από κάθε γεύμα. Οι οδηγίες όμως δεν αφορούν μόνο τα μικρά παιδιά, αφού ιδιαίτερη μνεία γίνεται για την καθαριότητα των χεριών πριν και μετά την προετοιμασία οποιουδήποτε γεύματος, καθώς και καλό πλύσιμο και μαγείρεμα των τροφών. Σημαντική είναι η αποφυγή οποιασδήποτε κοινής χρήσης προσωπικών αντικειμένων (πιάτα, ποτήρια, μαχαιροπήρουνα), ενώ στο απευκταίο σενάριο της παρουσίας ήπιων συμπτωμάτων συστήνεται όπως περιοριστεί το παιδί στο σπίτι προς αποφυγήν μετάδοσης. Ο Δρ Ηλία ανέφερε πως η γαστρεντερίτιδα αν και θεωρείται συχνή και ως επί το πλείστον ήπια σαν λοίμωξη, αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο το παιδί. Παρουσιάστηκε καθησυχαστικός προσθέτοντας πως μόνο η συντριπτική μειοψηφία των περιστατικών καταλήγουν σε νοσηλεία, όμως, απεικονίζοντας την έξαρση, υπογράμμισε πως την περίοδο που διανύουμε, το 1/3 των εισαγωγών στο Μακάρειο αφορούν οξεία γαστρεντερίτιδα.

Η νόσος των κλιματιστικών

Ο καύσωνας και κατ’ επέκτασιν οι λοιμώξεις του δεν αφορούν όμως μόνο τα παιδιά. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μοριακής Ιολογίας, Δρα Πέτρο Καραγιάννη, την εμφάνισή της κάνει και η λεγόμενη νόσος… των κλιματιστικών. Κάθε καλοκαίρι, λοιπόν, παρατηρείται αριθμός λοιμώξεων που σχετίζονται με τον κλιματισμό. Γι’ αυτόν τον λόγο γίνονται συστάσεις για τακτική συντήρηση τόσο των φίλτρων όσο και των «γραδέλλων», αφού μέσα σε αυτά ενδέχεται να σχηματιστούν μύκητες που στη συνέχεια μέσω του αέρα προσβάλλουν το αναπνευστικό μας σύστημα. Η νόσος αυτή οφείλεται στο βακτήριο «legionella pneumophila», που μεταφράζεται ως το βακτήριο που αγαπά τους πνεύμονες. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει πνευμονία και αντιμετωπίζεται κυρίως με αντιβιοτικά. Ο Δρ Καραγιάννης τόνισε πως τα συνηθισμένα κλιματιστικά που χρησιμοποιούμε για οικιακή χρήση δεν είναι επικίνδυνα. «Είναι κάτι το οποίο μπορεί να προκληθεί από κλιματιστικά τα οποία χρησιμοποιούν νερό για ψύξη», ανέφερε συγκεκριμένα. «Δημιουργούν μικροσταγονίδια. Το συγκεκριμένο βακτήριο πολλαπλασιάζεται στο νερό, άρα εάν κάποιος τα εισπνεύσει τότε μπορεί να μολυνθεί. Είναι κλιματιστικά που βρίσκονται σε μεγάλους χώρους (μεγάλες δομές, νοσοκομεία). Τα κλιματιστικά που χρησιμοποιούμε στα σπίτια και στα αυτοκίνητά μας είναι απόλυτα ασφαλή, δεν χρησιμοποιούν νερό για ψύξη», εξήγησε ο κ. Καραγιάννης.

Πώς εντοπίζεται

Τα συμπτώματα μπορεί να μπερδέψουν, αφού είναι κοινά με αρκετές άλλες λοιμώξεις. Πυρετός, ζαλάδα, διάρροια στα αρχικά στάδια, με τον καθηγητή Μοριακής Ιολογίας να προσθέτει πως μεταξύ 2ης και 3ης ημέρας προχωρεί πιο κάτω προκαλώντας δύσπνοια, με τα συμπτώματα να μοιάζουν με τα αντίστοιχα του κορωνοϊού. Υπογραμμίζεται πως μεγάλη μερίδα ατόμων που εκτίθενται δεν παρουσιάζουν συμπτώματα, ενώ στις ευάλωτες ομάδες σε σχέση με τη λοίμωξη περιλαμβάνονται καπνιστές, άτομα με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, ανοσοκατασταλμένοι αλλά και άτομα άνω των 50 ετών. Για τον εντοπισμό της νόσου των κλιματιστικών πραγματοποιείται τεστ ούρων, μέσω του οποίου ανιχνεύονται οι πρωτεΐνες του βακτηρίου και, όπως προαναφέραμε, χορηγείται αντιβίωση. Η πιθανότητα θανάτου από τη νόσο εκτιμάται στο 10%, σύμφωνα με τον Δρα Καραγιάννη, ενώ το ποσοστό ανεβαίνει στο 25% εάν ο ασθενής ανήκει σε ευάλωτη ομάδα. «Δεν παύει όμως να είναι μια πολύ σπάνια νόσος», υπογράμμισε.

Καταληκτικά, και πέραν της νόσου των κλιματιστικών, αρκετές είναι οι περιπτώσεις εντεροϊών που ανιχνεύονται τους καλοκαιρινούς μήνες. Αυτό κατά κύριο λόγο συμβαίνει σε πισίνες (αφού ίσως να μη δίνεται επαρκής χρόνος στη χλωρίνη να δράσει) ή χώρους όπου το επίπεδο υγιεινής δεν είναι ιδιαίτερα υψηλό. Συνήθως τα παραπάνω προκαλούν γαστρεντερίτιδα ή συμπτώματα του άνω αναπνευστικού, ενώ υπάρχει και το κοινό κρυολόγημα που προκαλείται -κυρίως- λόγω των κλιματιστικών καθώς και μυκητιάσεις (κυρίως σε γυναίκες) ίσως από την άμμο.