11+1 δημοσιονομικές «βόμβες» πέραν του €1 δις (βίντεο)

Αντιμέτωπη με σοβαρούς κινδύνους βρίσκεται η Κυπριακή Δημοκρατία, που απειλούν τη σταθερότητα και ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές στα θεμέλια του κράτους. Μόνο το σκάνδαλο στο Βασιλικό και τα μη βιώσιμα ελλειμματικά ταμεία ημικρατικών οργανισμών και Δήμων υπερβαίνουν το ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Συν τοις άλλοις, η χώρα υπολείπεται των στόχων και υποχρεώσεών της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για το κλίμα και την ενέργεια, με το Δημοσιονομικό Συμβούλιο να προειδοποιεί για «προγραμματισμένη αποτυχία» και επιβολή μεγάλων προστίμων.

Η Κύπρος ήδη έλαβε τα πρώτα σχόλια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενέργεια και το κλίμα, τα οποία αποκαλύπτουν σοβαρές αδυναμίες στο σχέδιο δράσης

Στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2025 καταγράφονται 11 κίνδυνοι, τόσο εσωτερικοί όσο και από το εξωτερικό περιβάλλον, οι οποίοι απειλούν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας. Και καταλήγει σε έναν επιπλέον κίνδυνο, τον οποίο το Δημοσιονομικό Συμβούλιο υπογραμμίζει στην Ενδιάμεση Έκθεσή του, και που, λόγω της γεωπολιτικής αβεβαιότητας, αποκτά ιδιαίτερη σημασία.

Κίνδυνοι εκ των έσω

1. Κίνδυνοι από μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ), που παραχωρήθηκαν σε προηγούμενα χρόνια μέσω διαφόρων οντοτήτων δημοσίου δικαίου Οργανισμών σε φυσικά πρόσωπα, όπως Φορέας Ισότιμης Κατανομής Βαρών και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Η Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων του Υπουργείου Οικονομικών αναφέρει ότι, εντός του 2024, δάνεια με υπόλοιπο €65,6 εκατ. του Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών έχουν κατηγοριοποιηθεί ως μη εξυπηρετούμενα.

Με την πορεία των ΜΕΔ να είναι πτωτική, ο πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου Κύπρου, Μιχάλης Περσιάνης, μιλώντας στη «Σημερινή», χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο ρίσκο ως διαχειρίσιμο.

2. Κίνδυνοι από μη βιώσιμα συνταξιοδοτικά ταμεία Δήμων και ημικρατικών οργανισμών, που παρουσιάζουν συνολικό έλλειμμα σχεδόν €500 εκατ.

Ο συγκεκριμένος κίνδυνος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο μεγάλους για την κυπριακή οικονομία, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, ενώ παράλληλα τίθεται και το ερώτημα πώς δημιουργήθηκαν αυτά τα κενά.

Εκτιμάται ότι το ταμείο του ΡΙΚ παρουσιάζει έλλειμμα €123 εκατ., του Δήμου Λεμεσού €89 εκατ., της CYTA €85 εκατ. και της ΑΗΚ €65 εκατ. Αξίζει να σημειωθεί ότι, αναφορικά με το ταμείο της ΑΗΚ, την ελλειμματική εισφορά την πληρώνει ο καταναλωτής, καθώς είναι στον προϋπολογισμό.

3. Κίνδυνοι από δικαστικές αποφάσεις που εκκρεμούν ενώπιον της Δικαιοσύνης με πιθανές αποζημιώσεις δεκάδων εκατομμυρίων.

Συγκεκριμένα βρίσκονται σε εξέλιξη 135 δικαστικές αγωγές / εφέσεις / προσφυγές και διαιτησίες, που ενδεχομένως να έχουν οικονομικό κόστος στη Δημοκρατία.

Ο δημοσιονομικός κίνδυνος για το έργο στο Βασιλικό, πάνω στο οποίο επικρέμαται η σκιά του σκανδάλου, εκτιμάται στα €529 εκατ.

Μεταξύ άλλων, αφορούν αγωγές τρίτων για ατυχήματα και θέματα υγείας και κατά την εκτίμηση των εναγόντων την ευθύνη φέρει η Δημοκρατία, αγωγές για απαλλοτριώσεις γης καθώς και αγωγές που αφορούν τουρκοκυπριακές περιουσίες.

4. Κίνδυνοι από ενδεχόμενη επιβολή προστίμων λόγω μη συμμόρφωσης με το κοινοτικό κεκτημένο.

Για παράδειγμα, η επιβολή προστίμου στο πλαίσιο της καταδικαστικής απόφασης για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων.

Επιπρόσθετα, η Κύπρος βρίσκεται σε μεγάλη απόκλιση από τους ευρωπαϊκούς στόχους σε σχέση με την ενέργεια, το κλίμα και την πράσινη μετάβαση. Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο στην Ενδιάμεση Έκθεσή του για το 2024 προειδοποίησε για τον κίνδυνο, καθώς η πρώτη αξιολόγηση είναι το 2027 και η Δημοκρατία θα βρεθεί αντιμέτωπη με πρόστιμα πολλών εκατομμυρίων, ίσως και €300 εκατ.

Η Κύπρος ήδη έλαβε τα πρώτα σχόλια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα οποία αποκαλύπτουν σοβαρές αδυναμίες στο σχέδιο δράσης, αφήνοντας τη χώρα εκτός τροχιάς ως προς τους σχετικούς στόχους και υποχρεώσεις.

5. Κίνδυνοι από τις εξελίξεις στο τερματικό στο Βασιλικό, που είναι δυνατό να επιφέρουν σημαντικές αποζημιώσεις.

Ειδικότερα, ο δημοσιονομικός κίνδυνος για το έργο στο Βασιλικό, πάνω στο οποίο επικρέμαται η σκιά του σκανδάλου, εκτιμάται στα €529 εκατ.

Σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο επιστροφής των €68,6 εκατ. της επιχορήγησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Υπουργός Οικονομικών, κατά την παρουσίαση τού προϋπολογισμού στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών, ανέφερε ότι αυτός ο κίνδυνος μπορεί να αποφευχθεί, εφόσον το έργο ολοκληρωθεί εντός των καθορισμένων χρονοδιαγραμμάτων.

6. Κίνδυνοι από επιβάρυνση των δημοσίων οικονομικών από ανάγκη συνέχισης της χρηματοδότησης των ελλειμμάτων του ΟΚΥπΥ για περίοδο πέραν της παράτασης που δόθηκε μέχρι 31/05/2025.

Ο Υπουργός Οικονομικών υπέδειξε ότι το έλλειμμα του ΟΚΥπΥ για το 2024 ακουμπά τα €95 εκατ. του 2024 και η επιβάρυνση για μισθούς φτάνει τα €300 εκατ.

Στην ενδιάμεση έκθεσή του, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο τονίζει ότι οποιαδήποτε επέκταση της χρηματοδότησης των νοσηλευτηρίων του ΟΚΥπΥ θα πρέπει να συνοδεύεται από αυστηρό χρονοδιάγραμμα και έναν οδικό χάρτη παραδοτέων, βάσει του Σχεδίου Δράσης.

Oι άμεσες ξένες επενδύσεις θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από μονιμότητα και το αποτύπωμά τους στην οικονομία οφείλει να είναι ξεκάθαρο

Αυτό είναι αναγκαίο προκειμένου να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις για μελλοντικές χρηματοδοτήσεις, διασφαλίζοντας ότι τα χρονοδιαγράμματα θα είναι «σκληρά» και δεσμευτικά. Με τον τρόπο αυτό, διαφαίνεται η ανάγκη για αυτονόμηση, καθώς η έλλειψη καταληκτικής ημερομηνίας θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποτυχία του Σχεδίου Δράσης.

7. Κίνδυνοι από αύξηση δαπανών από τυχόν αυξημένη ροή μεταναστών λόγω των γεωπολιτικών αναταραχών, με τις δαπάνες να εκτιμώνται στα €204,5 εκατ. το 2024.

Κίνδυνοι από το εξωτερικό περιβάλλον

8. Κίνδυνος επανεμφάνισης πληθωριστικών πιέσεων λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας και της σύρραξης στη Μέση Ανατολή.

9. Κίνδυνος από αρνητικές εξελίξεις σε ξένες οικονομίες που επηρεάζουν τομείς της κυπριακής οικονομίας, με συνέπεια τη μείωση του ρυθμού ανάπτυξης.

10. Κίνδυνοι από ενδεχόμενη συνέχιση ή και επιβολή νέων κυρώσεων κατά της Ρωσίας και της Λευκορωσίας, με επιπτώσεις κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών.

11. Κίνδυνοι επιβάρυνσης των δημοσίων δαπανών λόγω συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Ένα παράδειγμα είναι οι φυσικές καταστροφές, οι οποίες θα επιφέρουν αποζημιώσεις στον γεωργικό τομέα.

+1… Διαφάνεια στις ξένες επενδύσεις

Η Ενδιάμεση Έκθεση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου εισηγείται τη λήψη πολιτικής απόφασης για ολοκληρωμένη συλλογή στοιχείων για το θετικό αποτύπωμα των ξένων επιχειρήσεων στην Κύπρο, καθώς τα δεδομένα έως τώρα είναι ανεπαρκή.

Αναλυτικότερα, η Έκθεση αναφέρει ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από μονιμότητα και το αποτύπωμά τους στην οικονομία οφείλει να είναι ξεκάθαρο, ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις εισροές από Ουκρανία και Ισραήλ.

Οι γεωπολιτικές αναταραχές επέφεραν ξένες επενδύσεις, κυρίως ουκρανικών συμφερόντων, των οποίων η χρονική παρουσία στην Κύπρο παραμένει αβέβαιη. Η Έκθεση επισημαίνει ότι τα χαρακτηριστικά των Ουκρανών που βρίσκονται στην Κύπρο (εισοδηματικά, δημογραφικά, επιχειρηματικής και καταναλωτικής συμπεριφοράς) πρέπει να καταγραφούν µέσα από διοικητικά στοιχεία, τα οποία θα µπορούν να στηρίξουν την ανάπτυξη πολιτικών προς αποφυγήν µιας µαζικής εξόδου.