Μετά την αναβάθμιση της οικονομίας σειρά έχει η κοινωνία

Σημαντικό ορόσημο για την Κύπρο αποτελεί η πρόσφατη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας από τον οίκο αξιολόγησης Moody’s, με τη χώρα να εντάσσεται σε επενδυτική βαθμίδα Α (κατηγορία Α3) για πρώτη φορά μετά από 13 χρόνια. Πρόκειται για αναγνώριση της προόδου που έχει σημειωθεί, με ενθαρρυντικές προοπτικές στην προσέλκυση επενδύσεων και τη μείωση του κόστους δανεισμού. Η πραγματική πρόκληση, ωστόσο, για την κυπριακή οικονομία δεν περιορίζεται μόνο στις επιτυχίες σε επίπεδο αξιολογήσεων, αλλά στον βαθμό που οι πολίτες του κράτους θα αισθανθούν την πρόοδο στο βιοτικό τους επίπεδο, καθώς, στο τέλος της ημέρας, η οικονομία πρέπει να εξυπηρετεί την κοινωνία και όχι το αντίθετο.

Η ανάγκη να μεταφραστεί σε πραγματικά οφέλη για τους πολίτες

Αν και ο πληθωρισμός στην Κύπρο κατέβασε ταχύτητα, η ακρίβεια συνεχίζει να καλπάζει. Η ακρίβεια αφορά την πραγματική αίσθηση που βιώνουν οι καταναλωτές στην καθημερινότητά τους όσον αφορά το κόστος ζωής, δηλαδή το αυξημένο κόστος για τα βασικά έξοδα και ανάγκες, όπως τρόφιμα, καύσιμα, κόστος στέγασης και ενοικίου, κόστος δανεισμού, λογαριασμοί και υπηρεσίες.

Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, ένας στους δύο πολίτες στην Κύπρο (49,9%) ανήκει στην κατώτερη μεσαία ή κατώτερη εισοδηματική τάξη, με το 13,9% να βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχιας.

Το 42% των πολιτών στην Κύπρο -δηλαδή 4 στους 10- αμείβονται με μεικτό μηνιαίο μισθό κάτω από €1.500 (Στατιστική Υπηρεσία).

Την ίδια ώρα, ο μέσος όρος ενοικίου για διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων στη Λεμεσό ακουμπά τα €1.500, σε Λευκωσία, Λάρνακα και Πάφο τα €1.000 και στην Ελεύθερη Αμμόχωστο τα €800 (στοιχεία από Συμβούλιο Εγγραφής Κτηματομεσιτών).

Οι ξένες επενδύσεις στην Κύπρο αναμφίβολα μεγέθυναν το ΑΕΠ, έχουν όμως δημιουργήσει ανισότητες στην κοινωνία, καθώς το ξένο εργατικό δυναμικό που έφεραν είναι πιο υψηλά αμειβόμενο, κάτι, που, μέσω της συγκεκριμένης ζήτησης, έσπρωξε τις τιμές ακινήτων προς τα πάνω. Είναι φανερό και από τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, αφού στην Κύπρο ο πιο ακριβοπληρωμένος τομέας είναι οι «Χρηματοπιστωτικές και Ασφαλιστικές δραστηριότητες», δηλαδή οι εργαζόμενοι στις τράπεζες, επενδυτικές, forex και ασφαλιστικές. Σε αυτούς τους τομείς, ο μέσος μισθός των Κυπρίων είναι €3.758 και των μη Κυπρίων €6.255.

Ο οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Μάριος Χρίστου, μιλώντας στη «Σημερινή», υπογράμμισε ότι οι ξένες επενδύσεις και τα επενδυτικά ταμεία συνέτειναν στην οικονομική ανάπτυξη στην Κύπρο μετά την οικονομική κρίση.

«Αυτοί που ήρθαν στην Κύπρο, δημιούργησαν ένα περιβάλλον στο οποίο έχουν αυξηθεί οι τιμές. Αυξήθηκαν οι μισθοί για κάποιους υπαλλήλους που έφεραν από το εξωτερικό και για κάποιους υπαλλήλους που εργοδότησαν από το εγχώριο εργατικό δυναμικό. Ανέβασαν κάποιους μισθούς, όχι όμως του γενικού πληθυσμού», πρόσθεσε.

Ο κ. Χρίστου επεσήμανε, επίσης, το χάσμα που υπάρχει στην Κύπρο ανάμεσα στις αμοιβές του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.

Λογαριασμοί και καλάθι νοικοκυριού αδειάζουν τσέπες

Ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή, δηλαδή ο οικονομικός δείκτης που καταρτίζεται για τη μέτρηση των διαχρονικών μεταβολών στις τιμές, όσον αφορά τα τρόφιμα, είναι αυξημένος κατά 5% σε σύγκριση με πέρσι (Οκτώβριος 2023 – Οκτώβριος 2024 / Στατιστική Υπηρεσία).

Οι αριθμοί του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών φανερώνουν σημαντικές αυξήσεις στο καλάθι του νοικοκυριού. Σε ένα χρόνο (Οκτώβριος 2023 – Οκτώβριος 2024), η τιμή στις πατάτες αυξήθηκε κατά 63,7%, στο ελαιόλαδο 56,2%, στα λαχανικά 16,6% και 9% στο ψωμί.

Όσον αφορά το κόστος ενέργειας στην Κύπρο, τα έργα που αναμενόταν να το μειώσουν καθυστερούν, με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία να διερευνά το σκάνδαλο στο Βασιλικό. Επιπρόσθετα, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο έκανε πρόσφατα αναφορά για «λίπος» 15% στην ΑΗΚ. Με άλλα λόγια, η τιμή του ρεύματος θα μπορούσε να ήταν κατά 15% μειωμένη, πράγμα που δεν συμβαίνει, καθώς δεν υπάρχει τεχνογνωσία ώστε η ΑΗΚ να μπορεί να αγοράζει καύσιμα, όταν η τιμή είναι πιο φθηνή, κάτι το οποίο, εν τέλει, φορτώνεται ο καταναλωτής.

Αυξημένα επιτόκια

Άλλη μια μεγάλη πρόκληση για την Κύπρο είναι το αυξημένο κόστος δανεισμού, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τα νοικοκυριά.

«Η αύξηση των δανειστικών επιτοκίων από τις τράπεζες έχει δημιουργήσει πρόβλημα στον πολίτη, ειδικά στο κομμάτι των στεγαστικών δανείων. Αύξηση 1% σε ένα δάνειο €120.000 σημαίνει €1.200 τον χρόνο επιπλέον στους τόκους και €120 τον μήνα. 3% σημαίνει ότι η δόση αυξάνεται €360 μηνιαίως. Συνεπώς, μειώνεται η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και η κερδοφορία και ρευστότητα των επιχειρήσεων», εξήγησε ο οικονομολόγος Μάριος Χρίστου στη «Σ».

Κόστος και απληστία

Ο κ. Χρίστου ανέφερε ότι ο πληθωρισμός που υπάρχει σήμερα οφείλεται σε διάφορα αίτια.

«Υπάρχει πληθωρισμός κόστους που προέρχεται από μία σειρά από δεδομένα, όπως η αύξηση ενέργειας. Επίσης, είναι η αύξηση μεταφορικού κόστους στο εμπόριο. Μετά την πανδημία έχουν διαμορφωθεί νέα δεδομένα στο εμπόριο και το αυξημένο κόστος μεταφέρθηκε στα προϊόντα», επεσήμανε.

Πρόσθεσε ότι υπάρχει στην αγορά και ο πληθωρισμός απληστίας.

«Αύξησαν αρκετοί τις τιμές, μεταξύ τους κατασκευαστές και μεταπωλητές, και αύξησαν τα περιθώρια κέρδους τους επειδή η παγκόσμια προσφορά δεν ικανοποιεί τη ζήτηση, άρα έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν τις τιμές», είπε.

Τι σημαίνει η αναβάθμιση για την Κύπρο

Ο οικονομολόγος Μάριος Χρίστου εξήγησε ότι η αναβάθμιση της Κύπρου σε επενδυτική βαθμίδα σημαίνει πως το κράτος μπορεί πλέον να δανείζεται με ευνοϊκούς όρους, δηλαδή με χαμηλότερα επιτόκια.

«Η αναβάθμιση αυτή μειώνει τον κίνδυνο, ενισχύει την εμπιστοσύνη και ελαφρύνει τα δημόσια οικονομικά. Το κράτος είναι σε θέση να δανείζεται με πιο χαμηλό επιτόκιο και συνεπώς τα δημόσια οικονομικά δεν επιβαρύνονται με υψηλό κόστος δανεισμού», ανέφερε.

Πρόσθεσε ότι η καλή αξιολόγηση ενισχύει την ελκυστικότητα της χώρας για διεθνείς επενδυτές, καθώς μειώνει τον κίνδυνο και αυξάνει την εμπιστοσύνη.

Ο οίκος Moody’s επανέφερε την Κύπρο σε επενδυτική βαθμίδα έπειτα από 13 χρόνια, αναβαθμίζοντάς την σε A3 από Baa2. Όπως σημειώνει ο Οίκος, η Κύπρος κατατάσσεται μεταξύ των χωρών με τις μεγαλύτερες μειώσεις του δείκτη χρέους παγκοσμίως.

Η προοπτική άλλαξε από θετική, σε σταθερή. Οι σταθερές προοπτικές αντανακλούν μια ισορροπία κινδύνων που σχετίζονται με οικονομικές, δημοσιονομικές προοπτικές και προοπτικές χρέους.