Η επιτακτική ανάγκη για άμεση προώθηση του θεσμού της διαμεσολάβησης βάσει του νέου Νομοσχεδίου

Η διαμεσολάβηση αναδεικνύεται ολοένα και περισσότερο σε ένα σημαντικό εργαλείο επίλυσης διαφορών, με σημαντικά οφέλη τόσο για τους πολίτες όσο και για τον δικηγορικό κόσμο. Ειδικότερα στην Κύπρο, όπου τα δικαστήρια αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υπερφόρτωσης με πλήθος υποθέσεων, η διαμεσολάβηση μπορεί να προσφέρει μία ουσιαστική λύση. Επιπλέον όμως των όσων αναφέρω ανωτέρω, είναι προφανές ότι η συνεχιζόμενη επιδίωξη αποσυμφόρησης των Δικαστηρίων δεν αποτελεί τη μοναδική κατεύθυνση, καθώς, με βάση τον τρέχοντα ρυθμό καταχώρησης νέων αγωγών, η ανάγκη αυτή αναμένεται να εκλείψει στο εγγύς μέλλον. Εντούτοις, επιβάλλεται ο στρατηγικός σχεδιασμός και η ανάπτυξη ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού συστήματος απονομής της δικαιοσύνης, το οποίο θα ενσωματώνει καινοτόμες πρακτικές και θα αξιοποιεί πλήρως τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία που είναι διαθέσιμα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ταχεία και δίκαιη απονομή δικαιοσύνης.

Η διαμεσολάβηση αποτελεί μία εναλλακτική μορφή επίλυσης διαφορών (Alternative Dispute Resolution), η οποία επιτρέπει στα εμπλεκόμενα μέρη να επιλύουν τις διαφορές τους εξωδικαστικά, με τη βοήθεια ενός ουδέτερου διαμεσολαβητή. Αυτή η διαδικασία όχι μόνο εξοικονομεί χρόνο και χρήμα, αλλά προάγει και τη διατήρηση καλών σχέσεων μεταξύ των εμπλεκομένων μερών. Επιπλέον, η διαμεσολάβηση δίνει τη δυνατότητα μεγαλύτερης ευελιξίας στις λύσεις που προσφέρονται, καθώς μπορεί να προσαρμοστεί στις ανάγκες των μερών, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην αποφόρτιση του δικαστικού συστήματος, επιτρέποντας στα δικαστήρια να εστιάσουν σε πιο σύνθετες υποθέσεις.

Η βασική διαφορά της διαμεσολάβησης με τη διαιτησία και τη διαιτητική απόφαση έγκειται στο γεγονός ότι η διαμεσολάβηση είναι μία μη δεσμευτική διαδικασία, όπου τα μέρη επιδιώκουν εθελοντικά τη συμφωνία, ενώ στη διαιτησία και στη διαιτητική απόφαση ο διαιτητής εκδίδει δεσμευτική απόφαση που επιβάλλεται στα μέρη. Η διαμεσολάβηση επίσης επιτρέπει στα μέρη μεγαλύτερο έλεγχο στη διαδικασία και την τελική απόφαση, ενώ η διαιτησία μπορεί να είναι πιο επίσημη και αυστηρή. Περαιτέρω, ο θεσμός της διαμεσολάβησης, όπως και αυτός της διαιτησίας, χρειάζεται να εδραιωθεί

στην αντίληψη των πολιτών ως μία αξιόπιστη εναλλακτική διαδικασία για την επίλυση διαφορών. Η ευρύτερη αποδοχή και εφαρμογή αυτών των μεθόδων αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αναβάθμιση της αποτελεσματικότητας του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης.

Πρόσφατα, το Υπουργικό Συμβούλιο της Κυπριακής Δημοκρατίας ενέκρινε νομοσχέδιο, το οποίο θα προνοεί για την επίλυση οικονομικών διαφορών μέσω της διαμεσολάβησης. Το εγκεκριμένο Νομοσχέδιο καθιστά υποχρεωτική τη συμμετοχή σε διαμεσολάβηση που γίνεται για οικονομικές και εμπορικές διαφορές έως και 10 χιλιάδες ευρώ πριν από την έγερση αγωγής στο δικαστήριο. Το Νομοσχέδιο και οι κανονισμοί έχουν περάσει από νομοτεχνικό έλεγχο και θα οδηγηθούν εντός των επομένων μηνών ενώπιον της Επιτροπής Νομικών της Βουλής για συζήτηση και παραπομπή στην Ολομέλεια της Βουλής. Βάσει του άρθρου 13 του περί Ορισμένων Θεμάτων Διαμεσολάβησης σε Αστικές Διαφορές Νόμου του 2012 (Ν.159(Ι)2012), οι δικηγόροι υποχρεούνται να ενημερώνουν γραπτώς τους πελάτες τους για τη δυνατότητα προσφυγής στη διαμεσολάβηση όταν έχουν αστικές ή εμπορικές διαφορές μέχρι 10 χιλιάδες ευρώ. Παράλληλα, θα πρέπει να επεξηγούν την υποχρέωση πραγματοποίησης αρχικής συνεδρίας διαμεσολάβησης και τη διαδικασία αυτής όπως προνοείται από το άρθρο 15Α του προαναφερόμενου Νόμου. Η επιλογή των διαμεσολαβητών θα γίνεται από το εγγεγραμμένο μητρώο, το οποίο τηρεί το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Σε περίπτωση που ένα μέρος δεν προσέλθει στη συνεδρία διαμεσολάβησης, χάνει το δικαίωμα να διεκδικήσει δικηγορικά έξοδα σε μεταγενέστερη δικαστική διαμάχη.

Το προαναφερόμενο Νομοσχέδιο προβλέπει επίσης τη δημιουργία μητρώου διαμεσολαβητών, με αυστηρά κριτήρια εκπαίδευσης και πιστοποίησης, διασφαλίζοντας έτσι την ποιότητα των υπηρεσιών. Προβλέπονται κυρώσεις, όπως η διαγραφή από το μητρώο, σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τα προβλεπόμενα κριτήρια.

Η υιοθέτηση της διαμεσολάβησης είναι προς όφελος τόσο της δικαστικής αποτελεσματικότητας όσο και της ίδιας της νομικής κοινότητας. Οι δικηγόροι μπορούν να επωφεληθούν από αυτήν τη διαδικασία, αναλαμβάνοντας νέους ρόλους και παρέχοντας υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, ενώ παράλληλα προάγουν την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή της δικαιοσύνης. Με την προώθηση αυτής της πρακτικής, ενισχύεται η εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, καθώς η επίλυση των διαφορών γίνεται με μεγαλύτερη διαφάνεια και αμεροληψία.

Η διαμεσολάβηση δεν είναι απλώς μια διαδικασία – είναι μια ευκαιρία για πιο ευέλικτο, δίκαιο και αποδοτικό σύστημα δικαιοσύνης. Η ενσωμάτωσή της στον δικηγορικό κόσμο της Κύπρου αποτελεί ένα αποφασιστικό βήμα για τη μείωση της γραφειοκρατίας, τη βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Είναι η στιγμή ο δικηγορικός κόσμος να αγκαλιάσει αυτήν τη μεταρρύθμιση και να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός πιο σύγχρονου και δίκαιου νομικού περιβάλλοντος για όλους.

* Senior Legal Advisor I, KPMG Law, Theodorides, Georgiou, Iacovou & CO LLC