Τραμπ ο «Αποστάτης» και το στοίχημα της Pax Americana

Σήμερα, 20 Ιανουαρίου 2025, ο Ντόναλντ Τραμπ θα ορκιστεί ως ο 47ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, επιστρέφοντας στο αξίωμα που κατείχε για πρώτη φορά πριν από οκτώ χρόνια. Πώς θα επηρεάσει η επιστροφή του στον Λευκό Οίκο τη διεθνή πολιτική σκηνή; Το ερώτημα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για ολόκληρο το Δυτικό Ημισφαίριο και ιδιαίτερα τη Μέση Ανατολή, η οποία έχει βιώσει σημαντικές αναταράξεις τους τελευταίους δεκαπέντε μήνες. Η στάση του Τραμπ δεν αφήνει ανεπηρέαστη την Ανατολική Μεσόγειο, που αποτελεί ζωτικό χώρο του Ελληνισμού.

Ο ιστορικός παραλληλισμός

Ο Τραμπ δεν κατάφερε να εκλεγεί εξαιτίας των θέσεών του σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Πέτυχε μια σαρωτική νίκη έναντι της Καμάλα Χάρις, κυρίως, γιατί αντιτάχθηκε σε αυτό που ονομάζεται ηγεμονία της woke ατζέντας, που στήριζαν οι Δημοκρατικοί. Υποσχέθηκε να ξανακάνει μεγάλη την Αμερική (MAGA) και να επιστρέψει στις παραδοσιακές της αξίες, μακριά από νέα ταυτοτικά ιδεολογήματα των «ζηλωτών» του δικαιωματισμού, που κατήντησαν να αποκτούν «θρησκευτική» πλέον διάσταση.

Η αντίσταση που φαίνεται να δείχνει ο Τραμπ απέναντι στο νέο αυτό ιδεολογικο-θρησκευτικό κύμα επιτρέπει έναν σκανδαλώδη παραλληλισμό με ένα άλλο σημαντικό πρόσωπο της Ιστορίας. Τον Ιουλιανό, τον Ρωμαίο αυτοκράτορα (361-363 μ.Χ.), τον οποίο οι χριστιανοί συγγραφείς της εποχής του και μεταγενέστεροι τον αποκάλεσαν «Αποστάτη» . Ο Ιουλιανός απέρριψε τη νέα, για εκείνη την εποχή, χριστιανική θρησκεία, κάτι που θεωρήθηκε «αποστασία» από την επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας. Αν και δεν εξαπέλυσε συστηματικούς διωγμούς κατά των χριστιανών, έλαβε μέτρα που περιόριζαν την επιρροή τους στην Pax Romana. Κατά παρόμοιο τρόπο τα μεγάλα διεθνή ΜΜΕ χαρακτηρίζουν το Τραμπ με διάφορα αρνητικά επίθετα για τις θέσεις του.

Pax Romana και Pax Americana

Η εξωτερική πολιτική του Ιουλιανού του «Αποστάτη» (361-363 μ.Χ.) διαμορφώθηκε από την επιθυμία του να επαναφέρει τη Pax Romana στις παραδοσιακές θρησκευτικές και πολιτισμικές αξίες, απορρίπτοντας τον Χριστιανισμό, και από τη φιλοδοξία του να επεκτείνει και να διασφαλίσει την αυτοκρατορική εξουσία στα εξωτερικά μέτωπα. Κάπως έτσι και ο Τραμπ επιδιώκει να

διασφαλίσει τα συμφέροντα της Pax Americana μένοντας πιστός στις παραδοσιακές αμερικανικές πολιτισμικές αξίες.

Η θρησκευτική πολιτική του Ιουλιανού συνδέεται στενά με την εξωτερική του πολιτική, καθώς ο αυτοκράτορας προώθησε τον παγανισμό και υποβάθμισε τον Χριστιανισμό. Αυτή η στάση δημιούργησε εντάσεις στο εσωτερικό και επηρέασε τη συνοχή της αυτοκρατορίας, αλλά έστειλε επίσης ένα μήνυμα στους ξένους λαούς σχετικά με την επιθυμία του να επιστρέψει η Ρώμη στις αρχαίες παραδόσεις της. Δεν είναι τυχαίο που ένα μεγάλο κομμάτι των Δυτικών συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων βλέπουν με θετικό μάτι την επανεκλογή Τραμπ, γιατί βλέπουν στο πρόσωπό του τον προστάτη των Δυτικών παραδόσεων.

Οι προσπάθειες του Ιουλιανού πάντως να εδραιώσει τη ρωμαϊκή κυριαρχία και να αναβιώσει τις παραδοσιακές αξίες επηρέασαν τη Ρώμη, αλλά δεν είχαν τη διάρκεια που οραματίστηκε εξαιτίας του θανάτου του σε μάχη κατά της… Σασσανίδικης, δηλάδή Περσικής Αυτοκρατορίας.

Πυλώνες εξωτερικής πολιτικής Τραμπ

Ο εκλεγμένος Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να εισάγει μια ριζικά διαφορετική εξωτερική πολιτική, εστιάζοντας περισσότερο στην προστασία των αμερικανικών συμφερόντων και λιγότερο στις παραδοσιακές συμμαχίες. Οι προτάσεις του, όπως η προσάρτηση της Γροιλανδίας, του Καναδά, ή η αλλαγή ονομασίας του Κόλπου του Μεξικού, αντικατοπτρίζουν μια πιο απομονωτική και δυναμική προσέγγιση.

Η στρατηγική του δίνει έμφαση στην ενίσχυση της επιρροής των ΗΠΑ στο Δυτικό Ημισφαίριο, εμποδίζοντας την επέμβαση της Ρωσίας και της Κίνας, και σε μονομερείς ενέργειες για την προστασία των αμερικανικών συμφερόντων. Οι πιθανές προκλήσεις περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση του καθεστώτος Μαδούρο στη Βενεζουέλα, τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία υπό όρους που θα μπορούσαν να ωφελήσουν τη Ρωσία, και την αύξηση της πίεσης στην Κίνα για την Ταϊβάν.

Το στοίχημα στη Μέση Ανατολή

Στη Μέση Ανατολή, η πολιτική του Τραμπ πιθανώς αναμένεται να εστιάσει στην αποτροπή της πυρηνικής ανάπτυξης του Ιράν και στην ενίσχυση της υποστήριξης προς το Ισραήλ. Η προσέγγισή του στηρίζεται περισσότερο στον ρεαλισμό παρά στις παραδοσιακές διπλωματικές πρακτικές, ενδεχομένως ευνοώντας συμφωνίες όπως η εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας. Παρότι οι Συμφωνίες του Αβραάμ ήταν σημαντική διπλωματική επιτυχία της πρώτης θητείας του Τραμπ, η επέκτασή τους φαίνεται δύσκολη λόγω της πρόσφατης κλιμάκωσης. Οι πιθανότητες για συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία, που περιλαμβάνει την αναγνώριση του Ισραήλ, εξαρτώνται από την ισραηλινή πολιτική για το παλαιστινιακό ζήτημα

Αυτή η νέα κατεύθυνση μπορεί να οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα, αλλά εγκυμονεί κινδύνους, όπως την ενθάρρυνση άλλων μεγάλων δυνάμεων να δημιουργήσουν δικές τους σφαίρες επιρροής. Η επιτυχία αυτής της στρατηγικής θα εξαρτηθεί από την ισορροπία μεταξύ της προστασίας των συμφερόντων των ΗΠΑ και της αποφυγής μεγαλύτερης αποσταθεροποίησης.

Επέρχεται το «Δόγμα Μονρόε»;

Ο Ντόναλντ Τραμπ, ως νεοεκλεγείς Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, σηματοδοτεί μια στροφή από τη μακρόχρονη αδράνεια της Αμερικής στο Δυτική Ημισφαίριο. Η επαναπροτεραιοποίηση της περιοχής περιλαμβάνει την εστίαση σε ζητήματα ασφαλείας και εμπορίου με το Μεξικό και τον Καναδά, καθώς και τον διορισμό αξιωματούχων με εμπειρία στη Λατινική Αμερική. Παράλληλα, αναβιώνει την ιστορική αμερικανική στρατηγική για την προστασία της γειτονικής περιοχής, που χρονολογείται από το Δόγμα Μονρόε του 1823 και τη διαχρονική πολιτική «αμυντικής περιφέρειας».

Αν και η Αμερική απομακρύνθηκε από την περιοχή τις τελευταίες δεκαετίες, ιδιαίτερα λόγω των πολέμων στη Μέση Ανατολή, αυτό άνοιξε τον δρόμο για την επέκταση της επιρροής της Κίνας και της Ρωσίας. Η Κίνα έχει επενδύσει σε λιμάνια, τηλεπικοινωνίες και άλλες στρατηγικές υποδομές, ενώ η Ρωσία και το Ιράν ενισχύουν τις δραστηριότητές τους σε χώρες όπως η Κούβα και η Βενεζουέλα. Παράλληλα, τα καρτέλ ναρκωτικών και οι διακρατικές συμμορίες συνεχίζουν να αποτελούν σοβαρές απειλές.

Πώς βλέπουν οι Τούρκοι τον Τραμπ

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, πάνω από το ένα τρίτο των Τούρκων πιστεύουν ότι η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα είναι θετική για την Τουρκία. Η έρευνα διεξήχθη σε 28.549 άτομα από 24 χώρες, μετά τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, και αποκάλυψε αισιοδοξία σε πολλές χώρες για μια δεύτερη θητεία του Τραμπ.

Η Τουρκία συγκαταλέγεται στις χώρες που βλέπουν θετικά την επιστροφή του Τραμπ, μαζί με την Ινδία, την Κίνα και τη Βραζιλία. Συγκεκριμένα, το 35% των Τούρκων θεωρούν ότι η εκλογή του Τραμπ είναι «καλή» για τη χώρα, ενώ το 30% διαφωνούν και το υπόλοιπο 35% είναι ουδέτεροι ή δεν έχουν άποψη.