«Ωρολογιακή βόμβα» το δημογραφικό!

Το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα και την Κύπρο είναι μια βραδυφλεγής βόμβα στο οικονομικό, πολιτικό, πολιτισμικό και κοινωνικό πεδίο και πρέπει άμεσα να δρομολογηθούν λύσεις, πριν είναι πολύ αργά. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία (Eurostat 2024) μόλις ένα στα τέσσερα ελληνικά νοικοκυριά έχουν παιδιά (1,046 εκατ. ή το 25,7% των συνολικά 4,073 εκατ.). Από αυτά σχεδόν τα μισά (482.000 ή το 46%) έχουν μόνο ένα παιδί. Οι οικογένειες με δύο παιδιά στην Ελλάδα ανέρχονταν σε 406.000 ή 39% των νοικοκυριών με παιδιά, ενώ οι οικογένειες με τρία παιδιά αντιστοιχούσαν σε 158.400 ή στο 15%. Ο μέσος αριθμός παιδιών ανά οικογένεια στην Ελλάδα είναι περίπου 1,3 και στην Κύπρο 1,48, χαμηλότερος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι στο 1,6 και το παγκόσμιο που είναι 2,3.

Δείγμα του δημογραφικού προβλήματος που οξύνεται είναι και ο αριθμός των παιδιών που ενεγράφησαν στα σχολεία στην Πρώτη Δημοτικού για το έτος 2025-2026. Όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Παιδείας, τη σχολική χρονιά 2025-2026, κάθισαν στα θρανία λιγότερα από 71.200 «πρωτάκια. Για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης σημειώνεται ότι τη σχολική χρονιά 2010-2011, όταν η Ελλάδα είχε ήδη μπει στα μνημόνια, τα παιδιά στην Α΄ Δημοτικού ήταν περίπου 115.000.

Όλα τα παραπάνω και άλλα πολλά δημιουργούν σοβαρές κοινωνικές, οικονομικές και υγειονομικές επιπτώσεις στα θεμέλια του κράτους, επειδή: η γήρανση του πληθυσμού σε συνδυασμό με τις χρόνιες παθήσεις αυξάνουν τις ανάγκες για υγεία, οδηγώντας σε πίεση στα συστήματα υγείας και στο δημόσιο χρέος.

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση αυτού του μείζονος σημασίας εθνικού προβλήματος απαιτεί μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και πιο ριζικές και ουσιαστικές αποφάσεις από πλευράς των κυβερνήσεων που θα συμβάλλουν στην άμβλυνση των συνεπειών. Το δημογραφικό πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί με σπασμωδικά μέτρα, όπως είναι τα πενιχρά οικονομικά επιδόματα και οι κάθε είδους προσωρινές παροχές. Ούτε φυσικά από την ανεξέλεγκτη είσοδο στη χώρα μας ξένων υπηκόων που όλο και περισσότερο αποδομούν την ελληνική μας ρίζα και ταυτότητα απαραίτητα στοιχεία και τα δύο στη συνέχεια μας ως Ελλήνων σε γη ελληνική.

Η λύση του δημογραφικού μπορεί να επέλθει μόνο συντονισμένα μέσα από ένα μακροπρόθεσμο σχεδιασμό που θα περιλαμβάνει μέτρα όπως είναι κοινωνική κατοικία στα νέα ζευγάρια, οι πολιτικές για την τόνωση των γεννήσεων, οι μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας και ό,τι άλλο μπορεί να δημιουργήσει ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ελληνική οικογένεια.

Πέραν όλων των παραπάνω, την ευθύνη των οποίων έχει αποκλειστικά το κράτος, υπάρχει ακόμη μια βασική παράμετρος που αφορά αποκλειστικά τον τρόπο ζωής, τις προτεραιότητες και τα ενδιαφέροντα των νέων μας σήμερα. Η μη δημιουργία οικογένειας από τους πλείστους εξ αυτών δεν συνδέεται μόνο με την επαγγελματική αβεβαιότητα και το οικονομικό. Ούτε με το γεγονός ότι στην Ελλάδα και στην Κύπρο δεν υπάρχει ευνοϊκό περιβάλλον για την οικογένεια και το παιδί. Τους διαψεύδουν άλλωστε τα αδιάσειστα στοιχεία που δείχνουν ότι οι πολυμελής οικογένειες σήμερα ζουν ευτυχισμένα παρά το γεγονός ότι δυσκολεύονται οικονομικά.

Σήμερα η οικογένεια τίθεται σε δεύτερη μοίρα από τους νέους μας, κυρίως επειδή η επαγγελματική καταξίωση, η παρεξηγημένη ατομική ελευθερία και η μη ανάληψη ευθυνών αποτελούν τις κύριες προτεραιότητες τους.

Επιμύθιο: Σε μια κουβέντα που είχα προχθές με νεαρούς Δασκάλους/ες έγινε αναφορά στη μεγάλη ανησυχία τους για το κλείσιμο πολλών δημοτικών σχολείων, ειδικά στην περιφέρεια. Οι ίδιοι ωστόσο (που δεν είναι δα και μικροί) παρουσιάζονται αρνητικοί στο να δημιουργήσουν δική τους οικογένεια. Όταν ρώτησα από ποιούς περιμένουν να κάνουν οικογένειές και παιδιά, όταν οι ίδιοι αντικρίζουν την οικογένεια σαν ένα μεγάλο βάρος, είδα στο πρόσωπο τους ένα γλυκό χαμόγελο και ύστερα σιωπή…. Τα παιδιά έχουν έγνοιες, έχουν ευθύνες και πολλοί νέοι σήμερα προτιμούν να μην τις αναλάβουν ποτέ! Δεν μάθαμε δυστυχώς στα παιδιά μας την αξία της οικογένειας και την ευθύνη για τη ζωή. Δεν τους μάθαμε ότι τα «όχι» είναι πολύ πιο δύσκολα από τα «ναι»…

Εν κατακλείδι: Η οικογένεια είναι το βασικό συστατικό μιας κοινωνίας. Κάθε ένας από εμάς έχει την υποχρέωση να φέρει στον κόσμο τουλάχιστον δύο παιδιά. Σε διαφορετική περίπτωση θα υπάρχουν δάσκαλοι χωρίς μαθητές, ναυαγοί χωρίς ελπίδα και Έλληνες χωρίς πατρίδα….

Υπάρχει και αυτό: Στην Κύπρο το 26,4% των μαθητών στα νηπιαγωγεία, 22,4% στα δημοτικά, 20,6% στα γυμνάσια, 16% στις τεχνικές σχολές και 15% στα λύκεια είναι ξένοι εκτός Ε.Ε.

*Ακαδημαϊκός - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Από το Μονάγρι Λεμεσού

av.avgoustiνοs@gmail.com