Η τραμπική έκρηξη και τα καθ’ ημάς

Εμβρόντητοι παρακολουθήσαμε όλοι την παράσταση του Λευκού Οίκου και την εκδίωξη Ζελένσκι. Πρωτοφανής συμφωνούν όλοι. Τελικά όμως όχι και τόσο. Περισσότερο το νέο στιλ ξάφνιασε διότι υπερέβη τα συνήθη όπου τηρούνταν κάποιοι κανόνες διπλωματικής ευπρέπειας. Διότι παρασκηνιακά παρόμοια γίνονταν. Υπενθυμίζεται το ξέσπασμα Τζόνσον κατά Παπανδρέου. Η συμπεριφορά Χολ Μπρουκ έναντι των Σέρβων κατά την υπογραφή των συμφωνιών Dayton. Οι τηλεφωνικές αναφορές της Nuland για την ΕΕ. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ισχυρές δυνάμεις συμπεριφέρονται όσο τις παίρνει η ισχύς τους. Σίγουρα ο Τραμπ το πήρε σε επόμενο επίπεδο αλλά η ουσία παραμένει.

Ο Τραμπ είχε δηλώσει ότι, ό, τι και να συμβεί θα τερματίσει τον πόλεμο. Αυτό ο Ζελένσκι το υποτίμησε. Συνήθισε να απαιτεί με θρασύτητα και να παίρνει. Αυτή η τακτική προφανώς εξεμέτρησε τον βίο της. Τώρα ο Ζελένσκι κατάφερε να δώσει και στον Τραμπ το πρόσχημα για να αποδεσμευτεί ανέξοδα από την Ουκρανία.

Δεν θα ασχοληθώ με τον αντίκτυπο του επεισοδίου στο ίδιο το ουκρανικό ζήτημα. Σίγουρα οι Ουκρανοί είναι οι μεγάλοι ηττημένοι. Σίγουρα κερδισμένοι βγαίνουν οι Ρώσοι οι οποίοι ευκολύνονται σε μια κατάληξη του πολέμου κατά τρόπο που ενδεχομένως να μπορούν να μιλούν για νίκη. Ευκολύνονται επίσης στην αποκατάσταση των σχέσεών τους με τη Δύση… ή μέρος της! Αυτό μπορεί να μην είναι και άσχημο για το διεθνές σκηνικό. Η απόλυτη δαιμονοποίηση και εξοστρακισμός του Πούτιν είχε φέρει ένα Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο αρκετά πιο κοντά. Σπεύδω να διαφωνήσω με την άποψη ότι έχουμε ένα νέο Μόναχο. Δεν υπάρχουν οι ενδείξεις ότι έχουμε να κάνουμε με έναν νέο Χίτλερ. Βεβαίως καλά είναι η ειρήνη στην Ουκρανία να επέλθει διατηρουμένης μιας ισορροπίας ισχύος. Διότι αν η εξέλιξη συνιστά πλήρη επικράτηση της Ρωσίας τότε δεν αποκλείεται το κενό να εκθρέψει και εκ του μη όντος νέες φιλοδοξίες.

Μιλώντας για ισορροπίες ισχύος φτάνουμε στη βασική, τεκτονική διαφοροποίηση των δεδομένων. Για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια η λεγόμενη Δύση είναι μοιρασμένη. Κατακερματισμένη για την ακρίβεια. Ο παρορμητισμός του Τραμπ έχει διαλύσει τη μεταπολεμική εικόνα ενότητας. Ακόμα και η Βρετανία παρουσιάζεται αντιτιθέμενη. Το δε ΝΑΤΟ παρουσιάζεται να πνέει τα λοίσθια. Για να είμαστε σωστοί όμως δεν είναι απλώς παρορμητισμός του Τραμπ. Ο ίδιος αλλά και γενικώς η ομάδα εξουσίας του πιστεύουν ακράδαντα στην αμερικανορωσική σχέση. Ίσως για να ακολουθήσει μετά μια προσπάθεια απομόνωσης της Κίνας την οποία ο Τραμπ και η ομάδα του βλέπουν με τεράστια δυσπιστία. Στην ίδια κατεύθυνση φαίνεται να κινούνται και κάποιες ευρωπαϊκές δυνάμεις όπως η Ουγγαρία. Ίσως και η Ιταλία της Μελόνι.

Ο γράφων δεν ήταν ποτέ θιασώτης της ιεροποίησης της Δύσης. Η γεωπολιτική είναι απαρέγκλιτα θουκυδίδεια και εξελίσσεται με γνώμονα τα συμφέροντα. Σίγουρα όχι με αρχές. Αυτό ισχύει ακόμα και για τη Δύση της… ελευθερίας και της δημοκρατίας. Αντί λοιπόν να κλαίμε για αυτό που χάθηκε καλά είναι να δούμε αν μπορεί να βγει τίποτε από τη νέα κατάσταση πραγμάτων.

Η Ευρώπη είναι υποχρεωμένη πλέον να επανεκτιμήσει την πορεία της. Τόσα χρόνια χόρευε και τραγουδούσε σε αμερικάνικους ρυθμούς. Μπήκε στο ουκρανικό ψυχή τη και σώματι μετά την απόφαση των Δημοκρατικών να κλιμακώσουν τη σύγκρουση. Η Ευρώπη είχε πεισθεί ότι διακυβεύεται η ευρωπαϊκή ακεραιότητα. Τώρα τι; Σίγουρα θα πρέπει να επιχειρήσουν να κρατήσουν τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Στο κάτω κάτω σε ιστορικό χρόνο ο Τραμπ είναι σημερινός και αυριανός. Θα πρέπει να προσπαθήσουν επίσης να βρουν ένα ισορροπημένο modus vivendi με τη Ρωσία. Μακροπρόθεσμα και οι ίδιοι οι Ρώσοι θα θελήσουν να αφήσουν πίσω την ουκρανική σύγκρουση. Για ιστορικούς, πολιτιστικούς αλλά βεβαίως και οικονομικούς λόγους.

Πέραν τούτου όμως οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να στραφούν προς την οικοδόμηση μιας πειστικής ευρωπαϊκής αμυντικής αποτροπής. Τα πρόσφατα γεγονότα ανέδειξαν το αυτονόητο. Διεθνής πολιτική χωρίς στρατό δεν γίνεται. Παλαιότερα οι Ευρωπαίοι επαφίονταν στο ΝΑΤΟ. Ήταν βολική η αμερικανική πρωτοκαθεδρία. Αν όμως επιθυμούν την περαιτέρω ανάπτυξη της ΕΕ και μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας αυτό δεν γίνεται χωρίς άμυνα. Η στάση δε των ΗΠΑ έχουν δώσει και το πρόσχημα για να μπορεί να μιλά κανείς για αυτόνομη ευρωπαϊκή άμυνα χωρίς να προσβάλλεται ο Αμερικανός μεγάλος αδελφός. Αυτό λίγο πολύ φαίνεται να το αντιλαμβάνονται οι Ευρωπαίοι. Αυτό όμως που δεν αντιλήφθηκαν οι Αμερικανοί είναι ότι η αναβαθμισμένη αμυντική δυνατότητα της Ευρώπης θα έλθει με κάποιο κόστος για τους ίδιους: Με την ισχυροποίηση της Ευρώπης αναπόφευκτα θα επέλθει και η χειραφέτηση της έναντι του Αμερικανού συμμάχου.

Καθώς όμως χαράσσεται νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική δημιουργούνται νέες προκλήσεις. Ιδιαίτερα για τους Έλληνες. Η διάσκεψη του Λονδίνου υπήρξε κάκιστο προηγούμενο. Προσκλήθηκε η Τουρκία αν και μη μέλος της ΕΕ∙ αν και γενικά εχθρική στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας στο ουκρανικό∙ αν και δεν συνεισέφερε τίποτε στη στρατιωτική προσπάθεια της Ουκρανίας. Ελλάδα και Κύπρος απούσες. Αν κρίνουμε από δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων, οι Τούρκοι κάνουν ύψιστη προσπάθεια να περιληφθούν στη νέα αμυντική αρχιτεκτονική της Ευρώπης. Οι Άγγλοι, φιλοξενούντες τη διάσκεψη, εκ παραδόσεως κάνουν πάσες στους Τούρκους. Ελλάδα και Κύπρος οφείλουν να αντιδράσουν ζωηρότατα στην τουρκική εμπλοκή διότι τώρα είναι που μπαίνουν οι βάσεις για ευρωπαϊκή άμυνα. Αύριο θα έχει φύγει το τρένο. Αυτό που δυσκολεύει βεβαίως το πράγμα είναι η επίμονη επένδυση και επακόλουθη αιχμαλώτιση της κυβέρνησης Μητσοτάκη (και της κυπριακής εδώ που τα λέμε) στην υποτιθέμενη ελληνοτουρκική προσέγγιση. Το μόνο που έχει πετύχει όμως ‘η νέα προσέγγιση’ είναι να δεσμεύσει την Ελλάδα στη μη καταγγελία των τουρκικών διεκδικήσεων και στην ανοχή της εξέλιξης των σχέσεων ΕΕ- Τουρκίας άνευ όρων και προϋποθέσεων.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί μια σοβαρή μεγάλη απώλεια ως αποτέλεσμα του ουκρανικού. Φαίνεται να πλήττεται ανεπιστρεπτί το μεταπολεμικό γεωπολιτικό δόγμα του αναλλοίωτου των εθνικών συνόρων. Ήδη είχε υποστεί σοβαρό πλήγμα στη Γιουγκοσλαβία. Τώρα φαίνεται να ενταφιάζεται. Πολύ κακό προηγούμενο. Τόσο για την Κύπρο όσο και για την Ελλάδα…