Κακοποίηση ηλικιωμένων

Η παραμέληση και η κακοποίηση ηλικιωμένων στην Κύπρο είναι μια οδυνηρή πραγματικότητα είτε αυτά τα εγκλήματα γίνονται σε οίκους ευγηρίας, είτε σε νοσηλευτήρια, είτε σε σπίτια από συγγενείς και οικιακές βοηθούς. Με αφορμή την πρόσφατη καταγγελία σχετικά με την κακοποίηση ηλικιωμένης σε οίκο ευγηρίας, θέλουμε εμφαντικά να τονίσουμε ότι το κράτος και τα κόμματα δεν δικαιούνται να μένουν αδρανή και στην απλή παρακολούθηση των γεγονότων, αλλά θα πρέπει να προχωρήσουν άμεσα στην εφαρμογή αποτελεσματικών παρεμβάσεων και να αναλάβουν δράση για την προστασία των ηλικιωμένων συνανθρώπων μας.

Τέτοιες συμπεριφορές που θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική και πνευματική υγεία των ηλικιωμένων μας είναι καταδικαστέες και απαράδεκτες και αποτελούν κατάφορη παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θεωρούμε δε, ότι είναι απαραίτητη η αλλαγή και ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας και η εισαγωγή βέλτιστων πρακτικών που θα βοηθήσουν τα μέγιστα στον αποτελεσματικό έλεγχο των οίκων ευγηρίας και θα ρυθμίσουν τη λειτουργία τους.

Ο εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου είναι εκ των ων ουκ άνευ και θα πρέπει να προνοεί σύστημα αξιολόγησης των οίκων ευγηρίας σε όλους τους τομείς λειτουργίας τους όπως π.χ. ποιότητα των προσφερομένων υπηρεσιών, προγράμματα δραστηριοτήτων, νοσηλευτική φροντίδα, κοινωνική και ψυχολογική στήριξη των ενοίκων και πολλά άλλα. Η συστημική αυτή αξιολόγηση θα δώσει την ευκαιρία να βελτιωθούν αρνητικές πρακτικές ώστε να υπάρχει αποτελεσματικότερη φροντίδα και προστασία των ηλικιωμένων συνανθρώπων μας. Θα πρέπει παράλληλα να αξιολογείται στη βάση διεθνών προτύπων, προγραμμάτων κατάρτισης και πρακτικών, η επάρκεια και η αποτελεσματικότητα του προσωπικού, λαμβάνοντας υπόψη τις προσπάθειες που απαιτούνται στην καθημερινή φροντίδα ανθρώπων με ή χωρίς δυσκολίες (νοητικές ή κινητικές) και στη φόρτιση που υπόκεινται κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης των καθηκόντων τους.

Ένα άλλο κύριο ζήτημα είναι οι έλεγχοι των οίκων ευγηρίας που πρέπει σαφέστατα να τεθούν σε μια διαφορετική βάση. Οι έλεγχοι θα πρέπει να διενεργούνται από ειδικές ομάδες στις οποίες θα συμμετέχουν λειτουργοί από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας και ειδικοί από το υπουργείο Υγείας. Αυτές οι ομάδες δεν θα ασκούν μόνο καθήκοντα ελέγχου αλλά θα πρέπει να τους δοθεί η εξουσία ώστε να δρουν άμεσα και να μπορούν να εκδίδουν εξώδικα πρόστιμα ανάλογα με τη σοβαρότητα της κάθε παράβασης. Οι λειτουργοί των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας να ελέγχουν τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς και τις προδιαγραφές στις πρόνοιες της νομοθεσίας, του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας να διασφαλίζουν ότι οι οίκοι ευγηρίας διαθέτουν ικανοποιητικά επίπεδα ασφάλειας και υγείας και οι λειτουργοί του υπουργείου Υγείας να ελέγχουν για την προσωπική υγιεινή, την ιατρική φροντίδα (πληγές, σημάδια κακοποίησης/παραμέλησης) καθώς και την ψυχική υγεία των ενοίκων και να εξετάζουν σχετικές καταγγελίες. Οι έλεγχοι αυτοί θα πρέπει να γίνονται απροειδοποίητα και σε τακτά διαστήματα από διαφορετικές ομάδες κάθε φορά.

Επίσης, θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα στη Διευθύντρια των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας να προχωρεί σε αναστολή λειτουργίας των οίκων ευγηρίας που παρουσιάζουν κατ’ επανάληψη τέτοιες συμπεριφορές. Σε όλους τους λειτουργούς και υπηρεσίες πρέπει να δοθούν διευρυμένες εξουσίες έστω και αν πρόκειται για έλεγχο ιδιωτικών επιχειρήσεων. Όλοι οι λειτουργοί πρέπει να εκπαιδεύονται τόσο στην αναγνώριση της παραμέλησης και της κακοποίησης, όσο και στην υιοθέτηση πλαισίου επικοινωνίας με τους ενοίκους με βάση σύγχρονες μεθόδους, ώστε να μπορούν να λαμβάνουν αξιόπιστες πληροφορίες και μαρτυρίες από τους ιδίους για το τι πραγματικά συμβαίνει. Για να υλοποιηθούν όμως τα πιο πάνω και να υπάρχει πλήρης έλεγχος των οίκων ευγηρίας και προστασία των ενοίκων, θα πρέπει να ενισχυθούν όλες οι σχετικές υπηρεσίες με ανθρώπινο δυναμικό και να διατεθούν οι σχετικοί πόροι, ώστε οι λειτουργοί να μπορούν να διεκπεραιώνουν την εργασία τους απρόσκοπτα και αποτελεσματικά.

Θεωρούμε ότι θα ήταν χρήσιμο να δημιουργηθεί σύστημα βαθμολόγησης των οίκων ευγηρίας ώστε να αξιολογούνται όχι μόνο με βάση τις κτηριακές τους εγκαταστάσεις, αλλά και για το επίπεδο των υπηρεσιών που προσφέρουν και την ανθρωποκεντρική τους προσέγγιση σε όλους τους τομείς. Ακολούθως οι βαθμολογίες να ανακοινώνονται κάθε χρόνο, ώστε το κοινό να γνωρίζει σε ποιους να εμπιστευθεί τους δικούς του ανθρώπους. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα τεράστιο έργο που θα υποχρεώσει τους οίκους ευγηρίας να εργάζονται σε άκρως επαγγελματικά πλαίσια, βελτιώνοντας τις υπηρεσίες τους με βάση συγκεκριμένα προγράμματα. Επιβάλλεται επίσης να εκσυγχρονισθεί και ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Ιδιοκτητών Στεγών Ευγηρίας ώστε να τεθούν οι βάσεις για ένα αυστηρό επαγγελματικό πλαίσιο λειτουργίας. Σήμερα, το 50% (συν) του συνόλου των οίκων ευγηρίας δεν είναι μέλη του Συνδέσμου.

Εν κατακλείδι, ως Παρατηρητήριο Τρίτης Ηλικίας Κύπρου δεν μπορούμε να ανεχτούμε τέτοιες συμπεριφορές και καλούμε το κράτος και τη Βουλή των Αντιπροσώπων να αναλάβουν δράση για την προστασία των ηλικιωμένων συνανθρώπων μας. Έχουμε τονίσει πάρα πολλές φορές ότι η απάθεια και η μη παραδοχή ή αναγνώριση του προβλήματος έχει οδηγήσει πολλούς συνανθρώπους μας ακόμη και στον θάνατο. Τέλος, καλούμε την κοινωνία μας να αφυπνιστεί, να σταματήσει να ανέχεται τέτοιου είδους συμπεριφορές και να μην φοβάται να καταγγέλλει στους αρμόδιους φορείς περιστατικά κακοποίησης και παραμέλησης ηλικιωμένων. Η απάθεια ως προς την καταγγελία αυτών των περιστατικών αποτελεί συνενοχή.