Παγκόσμια Ημέρα Παιδιού: Μικρές ψυχές, μεγάλοι ήρωες
Κάθε παιδί φέρει εντός του ένα δυναμικό ανάπτυξης μοναδικό, που καθορίζεται από ένα πολύπλοκο πλέγμα βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Η θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης του Gardner μάς υπενθυμίζει ότι η νοημοσύνη δεν είναι μονοδιάστατη, αλλά εκφράζεται μέσα από διαφορετικές δεξιότητες: λεκτική, κινητική, διαπροσωπική, ενδοπροσωπική και άλλες (Gardner, 1983). Κάθε παιδί, λοιπόν, είναι ένας ήλιος που λάμπει με δικό του φως – άλλοτε εκτυφλωτικό, άλλοτε διακριτικό, αλλά πάντοτε υπαρκτό.
Η 1η Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού, δεν είναι απλώς μια ημερολογιακή υπενθύμιση. Είναι μια ευκαιρία να επαναξιολογήσουμε την κοινωνική μας ευθύνη απέναντι στο παιδί ως υποκείμενο δικαιωμάτων – όχι ως "μελλοντικό ενήλικα". Όπως επισημαίνει η Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού του ΟΗΕ (United Nations, 1989), κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην προστασία, την εκπαίδευση, τη συμμετοχή και την ανάπτυξη (United Nations, 1989). Το παιδί είναι ενεργός φορέας εμπειριών και συναισθημάτων στο παρόν.
Ως ειδική παιδαγωγός, η καθημερινή μου εμπειρία επιβεβαιώνει αυτό που η σύγχρονη νευροεπιστήμη και παιδαγωγική αναδεικνύουν: ότι η διαφορετικότητα δεν είναι αδυναμία, αλλά εναλλακτική έκφραση της ανθρώπινης δυνατότητας. Παιδιά με αναπτυξιακές ή μαθησιακές ιδιαιτερότητες μας καλούν να επανεξετάσουμε το τι σημαίνει "επιτυχία", "μάθηση", "επικοινωνία". Η πλαστικότητα του εγκεφάλου, όπως δείχνουν οι έρευνες του Doidge (Doidge, 2007),υπογραμμίζει πως το δυναμικό εξέλιξης υπάρχει ακόμη και εκεί που κάποτε θεωρούσαμε ότι υπήρχαν «όρια».
Βλέπω παιδιά που δίνουν τη δική τους μάχη για να αρθρώσουν μια λέξη ή να συμμετάσχουν σε μια απλή δραστηριότητα. Και πίσω από κάθε τέτοια προσπάθεια, κρύβεται ένας καθημερινός ήρωας. Όχι επειδή κάνει κάτι "εντυπωσιακό", αλλά γιατί δεν τα παρατά. Η έννοια της ανθεκτικότητας (resilience), όπως αναλύεται από τους Masten και Reed (Keyes & Lopez, 2002), καλλιεργείται όταν το παιδί νιώθει αποδοχή, σταθερότητα και ασφάλεια – παράγοντες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το υποστηρικτικό περιβάλλον του.
Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδιού μάς προκαλεί – και μας προσκαλεί – να σταθούμε δίπλα στο παιδί όπως είναι, όχι όπως "θα έπρεπε να είναι". Να δημιουργήσουμε εκπαιδευτικά πλαίσια βασισμένα στην αρχή της καθολικής προσβασιμότητας (Universal Design for Learning), που προάγει την ένταξη όλων των μαθητών, ανεξαρτήτως δυνατοτήτων (Rose, Meyer, & Gordon, 2013). Να είμαστε ενήλικες που δεν επιβάλλουν, αλλά συνοδεύουν. Που δεν βιάζονται να διορθώσουν, αλλά να κατανοήσουν.
Ας γίνει αυτή η μέρα ένας ύμνος στα παιδιά. Σε εκείνα που τρέχουν και γελούν, αλλά και σε εκείνα που παρατηρούν σιωπηλά. Στα παιδιά που ονειρεύονται έναν κόσμο με χρώματα και αποδοχή. Γιατί κάθε παιδί είναι ένας ολόκληρος κόσμος – και οφείλουμε να είμαστε εκεί, για να τον φωτίσουμε, όχι να τον αλλάξουμε.
*Ειδική Εκπαιδευτικός
Βιβλιογραφία
Doidge, N. (2007). The brain that changes itself: Stories of personal triumph from the frontiers of brain science. ADULT PBS.
Gardner, H. (1983). Frames of Mind: A Theory of Multiple Intelligences. New York: BASIC BOOKS.
Keyes, C. L., & Lopez, S. J. (2002). Toward a Science of Mental Health. In C. R. Snyder, & S. J. Lopez, Handbook of Positive Psychology (pp. 45-88). Oxford: OXFORD UNIVERSITY PRESS.
Rose, D., Meyer, A., & Gordon, D. (2013). Universal Design for Learning: Theory and practice. CAST Professional Publishing.
United Nations. (1989). Convention on the Rights of the Child. UNITED NATIONS HUMAN RIGHTS, 15.
