«Ήτουν ο γρόνος δίσεχτος, μήνας Δευτερογιούνης»

Πολλοί ορίζουν τον μήνα Ιούλιο ως τον πιο θλιβερό μήνα για την Κύπρο. Αυτό οφείλεται σε σημαντικά και θλιβερά γεγονότα που συνέβησαν αυτό τον μήνα, τα οποία και έχουν σημαδέψει τη μνήμη των Κυπρίων και γράφτηκαν στην ιστορία του νησιού.

Ο τίτλος του παρόντος άρθρου δεν επιλέχθηκε τυχαία. Προέρχεται από το γνωστό τραγούδι «Του Βαγορή». Παρόλο που οι αριθμοί των αγνοουμένων που αναφέρονται στο τραγούδι έχουν ξεπεραστεί (συμφωνία Κληρίδη-Ντενκτάς 31/07/1997, δημιουργία Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων - ΔΕΑ), παραμένει ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αντικατοχικά τραγούδια στην Κύπρο.

Από τις σχολικές μας γνώσεις γνωρίζουμε ότι ένα έτος με 366 ημέρες ονομάζεται δίσεκτο (δύο+έξι). Ωστόσο, οι παλαιότεροι είχαν ορισμένες δεισιδαιμονίες σχετικά με αυτά τα έτη. Τα θεωρούσαν κακότυχα και πίστευαν ότι έπρεπε να αποφεύγονται οι γάμοι και η φύτευση αμπελιών. Αργότερα, η έκφραση «γρόνος Δίσεκτος» επεκτάθηκε για να αναφέρεται γενικότερα σε εποχές πολλών συμφορών και δεινών. Επιπλέον, στην Κύπρο παλαιότερα αποκαλούσαν τον μήνα Ιούλιο ως «Δευτερογιούνη», δηλαδή ως «δεύτερο Ιούνη».

09 Ιουλίου 1821

Μέλη της Φιλικής Εταιρείας προσέγγισαν τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό και άλλους κληρικούς για να οργανώσουν επανάσταση, εναντίον των κατακτητών Οθωμανών, στην Κύπρο. Ωστόσο, αυτό ήταν αδύνατο να επιτευχθεί, καθώς ο Κυπριανός τούς εξήγησε ότι η Κύπρος δεν μπορούσε να δεχθεί μια τέτοια επανάσταση εκείνη τη στιγμή. Τους υποσχέθηκε όμως οικονομική βοήθεια, κάτι το οποίο υλοποίησε.

Ο τότε Οθωμανός διοικητής της Κύπρου, Κιουτσούκ Μεχμέτ, έτρεφε μίσος προς τους χριστιανούς και ήθελε να πείσει την Υψηλή Πύλη ότι η κατάσταση στην Κύπρο ήταν επικίνδυνη. Η Υψηλή Πύλη αρχικά δεν πειθόταν, καθώς γνώριζε τη διαγωγή των Κυπρίων. Τελικά, όμως, πείστηκε και στις 9 Ιουλίου 1821, ημέρα Σάββατο, ο Κιουτσούκ Μεχμέτ, με έγκριση του Σουλτάνου, αποφάσισε να σκοτώσει 486 προεστούς, μητροπολίτες, ηγουμένους, ιερομονάχους και δασκάλους, τους οποίους θεωρούσε επικίνδυνους. Εκτέλεσε τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό και άλλους τρεις μητροπολίτες: τον Πάφου Χρύσανθο, τον Κιτίου Μελέτιο και τον Κυρηνείας Λαυρέντιο. Η βάναυση αυτή πράξη έλαβε χώρα εντός των τειχών της Λευκωσίας, με κλειστές τις πόρτες, και «η πλατεία, η προ του σεραγίου, μετετράπη εις αληθές μακελλείον, και το αίμα αφθόνως έρρευσεν εις τας αγυιάς της πρωτευούσης». Εκτός από κληρικούς, εκτελέστηκαν και αρκετοί λαϊκοί.

10 Ιουλίου 2002

Την αυγή αυτής της ημέρας, ένα στρατιωτικό ελικόπτερο τύπου «Bell» κατέπεσε κοντά στο χωριό Κούκλια της επαρχίας Πάφου. Το ελικόπτερο είχε απογειωθεί από τη βάση της Λακατάμειας και κατευθυνόταν προς την αεροπορική βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο. Όλοι οι επιβαίνοντες στρατιωτικοί σκοτώθηκαν: ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς στρατηγός Ευάγγελος Φλωράκης, ο διοικητής της Αεροπορίας ταξίαρχος Στυλιανός Δεμέναγας, ο σμηναγός Πάρις Αθανασιάδης, ο υποσμηναγός Μιχάλης Σιακαλλής και ο υπασπιστής του αρχηγού υποπλοίαρχος Νίκος Γεωργίου.

11 Ιουλίου 2011

Στις 11 Ιουλίου 2011, συνέβη ένα σοβαρό ατύχημα - έκρηξη στο Μαρί. Αυτό το τραγικό συμβάν, είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 13 ανθρώπων και τον τραυματισμό πολλών άλλων. Η έκρηξη σημειώθηκε στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» και προκλήθηκε από την πυροδότηση εμπορευματοκιβωτίων με πυρίτιδα, τα οποία ήταν αποθηκευμένα εκεί μετά την κατάσχεσή τους από το πλοίο «Μοντμπλάνκ».

15 Ιουλίου 1974

Στις 15 Ιουλίου 1974, πραγματοποιήθηκε το πραξικόπημα της Χούντας στην Κύπρο. Το πραξικόπημα αυτό, που υποστηρίχθηκε από την ελληνική στρατιωτική χούντα, ανέτρεψε τον εκλεγμένο πρόεδρο της Κύπρου, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ', και εγκατέστησε ως πρόεδρο τον Νίκο Σαμψών. Αυτό το γεγονός αποτέλεσε την αφορμή για την τουρκική εισβολή που ακολούθησε.

20 Ιουλίου 1974

Λίγες ημέρες μετά το πραξικόπημα, στις 20 Ιουλίου 1974, ξεκίνησε η Τουρκική Εισβολή στην Κύπρο. Με την κωδική ονομασία «Αττίλας 1», οι τουρκικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στην Κερύνεια και προχώρησαν στην κατάληψη μεγάλου μέρους του βόρειου τμήματος του νησιού. Η εισβολή αυτή οδήγησε στη διχοτόμηση της Κύπρου και στη συνεχιζόμενη κατοχή εδαφών από την Τουρκία.

Καταληκτικά ο μήνας Ιούλιος, γνωστός στην Κύπρο και ως «Δευτερογιούνης», είναι βαθιά χαραγμένος στη συλλογική μνήμη του κυπριακού λαού λόγω των πολλαπλών τραγικών γεγονότων που συνέβησαν κατά τη διάρκειά του. Από τις σφαγές του 1821, την αεροπορική τραγωδία του 2002, την έκρηξη στο Μαρί το 2011, μέχρι το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή του 1974, ο Ιούλιος έχει σημαδευτεί από συμφορές και δεινά. Οι δεισιδαιμονίες γύρω από τα δίσεκτα έτη και η γενικότερη αντίληψη του «γρόνου Δίσεκτου» ως εποχής κακοτυχίας, βρίσκουν δυστυχώς μια οδυνηρή αντανάκλαση στα προαναφερόμενα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την Κύπρο τον μήνα Ιούλιο. Αυτά τα γεγονότα υπενθυμίζουν συνεχώς τις πληγές του παρελθόντος και την ανάγκη για δικαιοσύνη και ειρήνη στο νησί.