Ενώ οι ΗΠΑ εδραιώνονται στην Ευρώπη ελέω ρωσικής απειλής…Οι Γερμανοί ξανάρχονται…

Του δρος των διεθνών σχέσεων Γιάννου Χαραλαμπίδη

Οι Γερμανοί ξανάρχονται…υπό την έννοια ότι, το έχουν αποφασίσει: Θα επενδύουν το 5% για την άμυνα. Και το Γερμανικό Ζήτημα έρχεται ξανά στο προσκήνιο στη βάση του εξής ερωτήματος: Θα έχουμε μια Ευρωπαϊκή Γερμανία ή μια Γερμανική Ευρώπη; Ή μήπως είναι κοινό μυστικό ότι την έχουμε ήδη, αλλά μόνο στον τομέα της οικονομίας; Τώρα, θα πάρει μπρος και ο τομέας της άμυνας. Ως εκ τούτου, η Γερμανία δεν θα είναι μόνο οικονομικός γίγαντας της Ευρώπης και δη της ΕΕ, αλλά και στρατιωτικός.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ ΕΔΩ

Τι σημαίνει το 5% και μισό εκατομμύριο στρατό

Βεβαίως, η Γερμανία διαθέτει και σήμερα πολεμικές βιομηχανίες και είναι η πέμπτη στις πωλήσεις χώρα παγκοσμίως, αλλά πλέον έχει προχωρήσει στην αναδιάρθρωση των ενόπλων δυνάμεων και στη σταδιακή αύξησή τους. Με βάση τα επίσημα στοιχεία της 30ης Απριλίου του 2025, η Γερμανία διαθέτει περί τις 182.500 ενεργό προσωπικό (active duty) (62 χιλ στρατό ξηρά) και 34.600 εφέδρους (reserve personnel). Στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής, η γερμανική Κυβέρνηση σχεδιάζει όπως διαθέτει έως και 240 χιλιάδες ενεργό προσωπικό έως και 260 χιλ. εφέδρους, στο σύνολο μισό εκατομμύριο στρατό στα επόμενα χρόνια. Από το 2022, οι Γερμανοί αποφάσισαν τη δημιουργία του Ειδικού Ταμείου, που φθάνει τα 100 δισ. ευρώ για να υπερβούν αρχικά το 2% επί του ΑΕΠ και να φτάσουν εν συνεχεία στο 3% και 5%. Το 2025 εκτιμάται ότι το γερμανικό ΑΕΠ θα φτάσει τα 4,5 τρις ευρώ. Με αυτό το ΑΕΠ, οι πραγματικοί αριθμοί των δαπανών για την άμυνα φτάνουν τα 90 δις ευρώ. Με το 3% αγγίζουν τα 135 δις ευρώ και με το 5% στα 225 δις ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι με τα σημερινά δεδομένα η Γερμανία θα είναι η τρίτη χώρα παγκοσμίως μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα στις αμυντικές δαπάνες. Η Αμερική είχε το 2024 προϋπολογισμό για την άμυνα της τάξης των 877 δις δολάρια (3,5% επί του ΑΕΠ)) και η Κίνα, 290 δις δολάρια (1,6% επί του ΑΕΠ).

Αύξηση επί του ΑΕΠ

Υπό αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει να συμβούν δυο τουλάχιστον δομικές αλλαγές στη Γερμανία: Η μία αφορά στο οικονομικό μοντέλο της χώρας, που σημαίνει αύξηση πόρων για τις αμυντικές βιομηχανίες, οι οποίες θα καλύπτουν τις εσωτερικές ανάγκες, προσφέροντας αυξημένο βαθμό αυτονομίας, αλλά και αύξηση των εξαγωγών για να μην εξελιχθούν οι αμυντικές δαπάνες σε κόστος επί της οικονομίας, που θα επιφέρει περικοπές σε άλλους κοινωνικούς τομείς, καθώς και στην πράσινη ανάπτυξη. Ήδη το 2024 και το 2025, η Γερμανία είναι σε ύφεση με μηδενικό ρυθμό ανάπτυξης ενώ το 2026 υπολογίζεται να φτάσει στο 1% επί του ΑΕΠ. Ο πληθωρισμός είναι στο 1,8% επί του ΑΕΠ, η ανεργία στο 6,2%, το έλλειμα στο 2,7% με 2,9% και το χρέος στο 63% επί του ΑΕΠ. Σήμερα η πολεμική βιομηχανία προσφέρει περί το 0,2% επί του ΑΕΠ της χώρας. Με τη σταδιακή αύξηση των αμυντικών δαπανών, ενδέχεται να υπάρχουν κάποιες αρνητικές επιπτώσεις, οι οποίες σταδιακά θα μετατραπούν σε κέρδος, που μεταφράζεται σε 1,5% με 2,2% επί του ΑΕΠ, επταπλάσια δηλαδή αύξηση.

Στρατιωτική τεχνολογία

Ούτως ή άλλως αυτές που θα κερδίσουν είναι οι πολεμικές βιομηχανίες, διά των οποίων θα δημιουργηθούν και νέες θέσεις εργασίας. Μεταξύ των μεγάλων γερμανικών ομίλων περιλαμβάνονται:

• Rheinmetall (άρματα μάχης, πυροβόλα)
• Krauss-Maffei Wegmann (KMW) (άρματα Leopard)
• ThyssenKrupp Marine Systems (υποβρύχια)
• Diehl Defence, Hensoldt, MBDA Germany (πύραυλοι, ηλεκτρονικά)

Εκτός από τις χιλιάδες θέσεις εργασίας θα προκύψουν: 1) Νέα εργοστάσια, υποδομές, τεχνολογία, μηχανολογία, τεχνητή νοημοσύνη, κυβερνοχώρος κλπ. 2. Επιδοτήσεις και στήριξη με επενδύσεις. 3. Νέο νομοθετικό πλαίσιο εκεί και όπου χρειάζεται. 4. Ηγετικό ρόλο στην ευρωπαϊκή αλυσίδα συνεργασιών με άλλες χώρες και δη εντός των προγραμμάτων της ΕΕ και δη του safe.

Άλλωστε, η στρατιωτική τεχνολογία σταδιακά διοχετεύεται και στην εσωτερική αγορά.

Δομικές αλλαγές

Η άλλη δομική αλλαγή αφορά στις ένοπλες δυνάμεις. Βεβαίως, επειδή από την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου επικρατεί το δόγμα, «Ποτέ Πόλεμο Ξανά» (Nie wieder Krieg), οι Γερμανοί δεν διέθεταν επαρκείς δυνάμεις, τις οποίες θα ήταν δυνατό να αναπτύξουν στο πεδίο της μάχης για στρατιωτικές επιχειρήσεις. Μαζί με την αύξηση των αμυντικών δαπανών φαίνεται να αλλάζουν σιγά – σιγά και τα στρατηγικά δόγματα λόγω άλλωστε και της νέας ρωσικής απειλής. Η νέα δομή των Bundeswehr (Ομοσπονδιακών Ενόπλων Δυνάμεων) όπως αυτή ανακοινώθηκε τον Απρίλιο του 2025 έχει ως εξής:

1) Τέσσερεις κλάδους (όπλα)

Ο Στρατός ξηράς (Heer), το Ναυτικό (Marine), η Αεροπορία (Luftwaffe) και ο νέος κλάδος κυβερνοχώρου και Πληροφοριακού Χώρου (Cyber and Information Domain Service)

2) Ενοποιημένη Διοίκηση Επιχειρήσεων

Δημιουργήθηκε το Operatives Führungskommando der Bundeswehr (OpFüKdoBw), που ενοποιεί το Επιχειρησιακό Επιτελείο και την Εσωτερική Άμυνα (Territoriale Führungskommando). Βρίσκεται σε πλήρη ετοιμότητα από την 1η Απριλίου του 2025 και αριθμεί 1,400 θέσεις.

3) Νέος Τομέας Υποστήριξης (Unterstützungsbereich)

Ο παλιός Στρατηγικός Τομέας Υποστήριξης (Streitkräftebasis) και η Κεντρική Ιατρική Υπηρεσία συγχωνεύθηκαν σε έναν νέο οργανωτικό τομέα, που ονομάζεται Unterstützungsbereich (Τομέας Υποστήριξης - logistics, διοικητική μέριμνα, τεχνική και ιατρική υποστήριξη, επικοινωνίες κ.λπ.). Έχει ως έδρα τη Βόννη και περιλαμβάνει συγχώνευση υπηρεσιών όπως της υγεία, της πυρηνική, χημική και βιολογική άμυνα, στρατονομία και συνεργασία στρατού και κοινωνίας.

4) Νέα Διεύθυνση Εθνικής Άμυνας

Στο στρατό δημιουργήθηκε μια διεύθυνση που θα αναλάβει την προστασία κρίσιμων υποδομών (λιμάνια, σιδηροδρόμους, γέφυρες, ψηφιακή υποδομή κ.ά.) από ενεργούς και έφεδρους στρατιώτες, που αριθμούν περί τα 6.000 στελέχη.

5) Δημοσιονομικός και διοικητικός εκσυγχρονισμός

Πρόκειται για τη στενή συνεργασία διοίκησης με τις πολιτικές δομές, προκειμένου να ετοιμαστεί και να μπορέσει να ενεργοποιηθεί η πιθανή επανεισαγωγή στρατιωτικής θητείας. Γίνονται σκέψεις ακόμη και για υποχρεωτική θητεία.

Όπως θα εξελιχθούν τα πράγματα, η Γερμανία θα ξεπεράσει τη Ρωσία σε αμυντικές δαπάνες. Αυτό δεν σημαίνει, ταυτόχρονα, και πιο αξιόπιστο στρατό, αλλά είναι πρόδηλο ότι το Βερολίνο προχωρεί ήδη και σε δομικές αλλαγές των ενόπλων δυνάμεων για να αυξήσει την αποτρεπτική του ικανότητα, λόγω της ρωσικής καθώς και άλλων απειλών. Ενεργεί με τη συμμετοχή της σε πολυεθνικές δυνάμεις και έχει επί του παρόντος έλλειμμα ως προς την αυτάρκεια και την αυτονομία δράσης. Άμεσα μπορεί να βγει στη μάχη με τις εξής δυνάμεις: δυο ταξιαρχίες και αν υπάρξει κλιμάκωση με την ενεργοποίηση της επιστράτευσης και εν συνεχεία με τη χρήση πολυεθνικών σχηματισμών του ΝΑΤΟ στους οποίους συμμετέχει, με ταυτόχρονη ενίσχυση παραγωγής όπλων και πυρομαχικών αφού τα πολεμικά της αποθέματα ήταν ως τώρα για 90 ημέρες.

Τα κάτωθι στοιχεία αποτυπώνουν τις εθνικές ομοσπονδιακές δυνάμεις της Γερμανίας:

4 Μεραρχίες

1. 1η (τεθωρακισμένη)
2. 10η (τεθωρακισμένη)
3. Ταχείας Επέμβαση (Rapid Forces Division - ελαφριά / αερομεταφερόμενη)
4. Εσωτερικής άμυνα και κρίσιμων υποδομών.

9 Ταξιαρχίες

• 8 ενεργές σε γερμανικό έδαφος
• 1 υπό δημιουργία στη Λιθουανία (Panzerbrigade 45)

Δυνάμεις συμμετοχής σε ΝΑΤΟ, ΕΕ κλπ.)

• NATO Enhanced Forward Presence (eFP):
  • 1.000–1.500 στρατιώτες στη Λιθουανία, επικεφαλής του πολυεθνικού battlegroup
  • Από το 2025, ιδρύει μόνιμη γερμανική τεθωρακισμένη ταξιαρχία εκεί (Panzerbrigade 45), με στόχο 5.000–6.000 στρατιώτες έως το 2027.
• Very High Readiness Joint Task Force (VJTF):
  • Η Γερμανία είναι πυρήνας αυτής της δύναμης ταχείας αντίδρασης του ΝΑΤΟ για το 2023–2025, με 8.000–10.000 στρατιώτες σε ετοιμότητα.
• Eurocorps / Multinational Corps North-East:
  • Συμμετοχή σε επιτελικά κλιμάκια πολυεθνικών σωμάτων

Συμμετοχή σε εξωτερικές αποστολές (εκτός ΝΑΤΟ):

• Μάλι (πρώην αποστολή MINUSMA – τώρα αποσύρεται)
• Κόσοβο (KFOR), περίπου 70 στρατιώτες
• Ιράκ (εκπαίδευση), περίπου 100
• Ναυτικές αποστολές σε Μεσόγειο/Ερυθρά – φρεγάτες και προσωπικό σε αποστολές ασφαλείας.
• Σύνολο ενεργά αναπτυγμένου προσωπικού το 2025 έφτασε
  στις 2.500 στρατιώτες σε αποστολές εξωτερικού

Κατακερματισμός δυνάμεων soft και hard power

Από τους πίνακες είναι πρόδηλο ότι η ΕΕ είναι δεύτερη στην παγκόσμια κατάταξη σε ότι αφορά στις αμυντικές δαπάνες. Πλην, όμως, αυτό δεν μπορεί να μεταφραστεί ως μια οντότητα παγκόσμιας αποτρεπτικής ισχύος για τους εξής λόγους:

1. Κατακερματισμός της ΕΕ μεταξύ των κρατών μελών. Κάθε κράτος δαπανά ή επενδύει αναλόγως των συμφερόντων του.
2. Η ΕΕ δεν είναι ούτε ομοσπονδία ούτε συνομοσπονδία. Συνιστά ένα κλαμπ κυρίαρχων κρατών με διαφορετικά συμφέροντα και προτεραιότητες. Ακόμη και οι απειλές είναι διαβαθμισμένες διαφορετικά. Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεν θεωρούν υψίστης σημασίας την τουρκική απειλή όπως η Κύπρος και η Ελλάδα. Γι΄ αυτούς κύρια απειλή είναι η Ρωσία.
3. Υπάρχουν διάφορες εταιρίες με κρατικά και ιδιωτικά συμφέροντα και διάφοροι τύποι οπλικών συστημάτων από ατομικά τυφέκια ως άρματα μάχης. Άρα υπάρχει κατακερματισμός.
4. Δεν υπάρχει αυτόνομη άμυνα στην ΕΕ. Είναι εξαρτημένη από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Ειδικώς με το ΝΑΤΟ η σύνδεση είναι θεσμική. Η ΕΕ δεν έχει αποφασίσει ακόμη εάν θα εξελιχθεί από “soft (ήπια) σε hard power (σκληρή δύναμη). Η Γερμανία με την αύξηση των δαπανών της και τις δομικές αλλαγές, που ετοιμάζει θα εξελιχθεί σε «σκληρή δύναμη» εντός του ΝΑΤΟ και στην ΕΕ με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει. Σε ένα γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό δρώντα διαφορετικό από εκείνο που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Θεσμικά, η Γερμανία θα έχει τον έλεγχο όλων των τομέων εντός της ΕΕ. Στο σκηνικό βρίσκονται και οι ΗΠΑ, που θα παραμείνουν μέσω ΝΑΤΟ, ο μεγάλος αδελφός και μάλλον το χειρόφρενο για τις όποιες νέες γερμανικές φιλοδοξίες που θα ξεπερνούν τα όρια των συμμαχικών ισορροπιών.

Θεσμικός ρόλος και βέτο

Επειδή γίνεται λόγος για το θεσμικό ρόλο της Γερμανίας εντός της ΕΕ, μπορεί να γίνει αντιληπτό τι θα συμβεί εάν καταργηθεί το βέτο στα θέματα της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής. Ακόμη και οι όποιες ασφαλιστικές δικλείδες που θα ήταν δυνατό να τεθούν μέσω ειδικών ψηφοφοριών δεν είναι αρκετές για να σταματήσουν την ισχύ των μεγάλων δυνάμεων και της επαναφοράς σε αυτές της Γερμανίας και, μάλιστα, σε στρατιωτικό επίπεδο. Χωρίς μάλιστα κοινή άμυνα και εξωτερική πολιτική. Είτε με είτε χωρίς κοινή άμυνα και εξωτερική πολιτική είτε με είτε χωρίς αυτονομία στην ΕΕ, η Γερμανία θα προχωρήσει και δεν θα έχει απλά τον πρώτο λόγο, όπως τον έχει σήμερα, αλλά τον κυρίαρχο. Εάν δεν ακολουθήσουν και οι άλλοι, όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία κα η Πολωνία σε αυτή τη νέα κούρσα των εξοπλισμών, θα βρεθούν σε δυσμενή θέση. Και θα αισθανθούν ακόμη πιο πολύ τη γερμανική πίεση. Διότι η ΕΕ μέσα από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση οδηγείται στην κλασική ιεράρχηση των κρατών – μελών της αναλόγως της ισχύος ενός εκάστου και τη δημιουργία εσωτερικών συμμαχιών που θα καθορίζονται όπως και σήμερα αναλόγως της περιπτώσεως και με βάση τα εθνικά συμφέροντα.

^{Ο χάρτης αυτός δείχνει τις αεροναυτικές δυνάμεις των Γερμανών που προσδοκούν ότι μέσα από την τεχνολογία θα καταστούν ακόμη καλύτερες, προκειμένου να ενισχύσουν τη δική τους αποτροπή καθώς και αυτήν της Ε.Ε.}

^{Ο χάρτης αποτυπώνει τις Γερμανικές Ένοπλες Δυνάμεις. Μέσα από τις δομικές αλλαγές που τίθενται σε εφαρμογή το Βερολίνο ετοιμάζεται να κυριαρχήσει όχι μόνο οικονομικά, αλλά και στρατιωτικά στην ΕΕ, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει.}