Πώς συνδέονται η προειδοποίηση Κίσινγκερ και η αστραπιαία επαφή Ramsbotham - Κληρίδη
Οι Βρετανοί γνώριζαν τον Κληρίδη αρκετά καλά, τους είχε φανεί χρήσιμος στις διαπραγματεύσεις των Συμφωνιών Ζυρίχης - Λονδίνου.
Γλαύκος Κληρίδης (απεβίωσε 2013). Δρ Χένρι Κίσινγκερ (απεβίωσε 2023).
Τα δύο προηγούμενα άρθρα μου (σύνδεσμοι ακολουθούν), το ένα για την προειδοποίηση Κίσινγκερ προς Βρετανούς στις 18 Ιουλίου 1974, και το δεύτερο για την αστραπιαία και άκρως μυστική επαφή του Βρετανού πρέσβη στην Ουάσιγκτον Peter Ramsbotham με Γλαύκο Κληρίδη στη Λευκωσία, 19 Ιουλίου 1974,συνδέονται και εξηγούμαι:
Βρίσκουμε, λοιπόν, ότι την ίδια ακριβώς ημέρα, 18 Ιουλίου 1974, η Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών, CIA, είχε ετοιμάσει ένα υπόμνημα με θέμα: «Απόψεις για Γλαύκο Κληρίδη». Το υπόμνημα, αφού κατέγραφε την πορεία του Γλ. Κληρίδη και το βιογραφικό του, τόνιζε: «…Λίγη είναι η υποστήριξή του από τους φιλο-ενωτικούς… αυτός και ο Σαμψών υπήρξαν πολιτικοί αντίπαλοι τουλάχιστον από το 1969… Μάλλον δεν θα δεχθούν (στην Κύπρο) να τους επιβληθεί ο Κληρίδης, αλλά μπορεί να γίνει δεκτός κάποιος άλλος δεξιόφρων με φιλο-ενωτικές και αντι-κομμουνιστικές θέσεις.
»Μάλλον αδύνατο να τον δεχθεί ο Ιωαννίδης…Ίσως ο Ιωαννίδης να θεωρεί αναλώσιμο τον Σαμψών… αλλά ίσως και ν’ αρνηθεί να τον ξεφορτωθεί, εκτός και αν αντιμετωπίσει πιθανότητα τουρκικής εισβολής… Απ’ όλα τα εξέχοντα μέλη της ελληνοκυπριακής πολιτικής ελίτ, η Άγκυρα και οι Τουρκοκύπριοι μάλλον θα νιώθουν άνετα με τον Κληρίδη, έχει καλές προσωπικές σχέσεις με τον Ραούφ Ντενκτάς… Οι Τούρκοι τον θεωρούν ευαίσθητο στις ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων, ακόμα περισσότερο είναι μετριοπαθής και υποστηρικτής της ‘‘εφικτής’’ πολιτικής ανεξαρτησίας αντί της ‘‘επιθυμητής’’ πολιτικής της ένωσης».
Υπενθυμίζω ότι, στις 18 Ιουλίου 1974, ο Δρ Χένρι Κίσινγκερ κάλεσε τους Βρετανούς να ξανασκεφτούν τι επρόκειτο να κάνουν. Δηλαδή, τα συμφωνηθέντα τους με τον Ετζεβίτ το προηγούμενο βράδυ. Να τον άφηναν να εισβάλει στην Κύπρο και τους ίδιους να είχαν ήδη αποφασίσει να μην τον σταματήσουν ως «εγγυητές». Ο Κίσινγκερ είπε θα τους υποστήριζε αν οι ίδιοι που είχαν κάνει τις Συμφωνίες του 1960 (Βρετανοί) έβρισκαν μια λύση αντικαθιστώντας Μακάριο και Σαμψών με άλλον, και ανέφερε ονομαστικώς τον Γλ. Κληρίδη.
Τους προειδοποίησε ότι δεν είχαν μελετήσει σωστά τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα των σχεδίων τους. Τους είχε βάλει σε δύσκολη θέση, καθώς είχαν ήδη εξασφαλίσει και τη συναίνεση του Μακαρίου για «τη συνεργασία τους με τον Ετζεβίτ», ο οποίος είχε την ψευδαίσθηση ότι ο Ετζεβίτ θα πήγαινε για να τον αποκαταστήσει ως Πρόεδρο. Γιατί πίστευε ότι τον προτιμούσαν από τον Σαμψών. Και το σημαντικό, ο Κίσινγκερ δεν ήταν εναντίον της αποχώρησης των Ελλήνων αξιωματικών, αλλά όχι εκείνη τη στιγμή, καθώς αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα ανισοζύγιο δυνάμεων εις βάρος της ΚΔ (Ελλήνων).
Υπό το φως εκείνης της προειδοποίησης του Δρος Κίσινγκερ βρίσκουμε ότι έτρεξε ο Βρετανός πρέσβης μυστικά και αστραπιαία στη Λευκωσία για επαφή με τον Γλ. Κληρίδη, ενώ παράλληλα το Λονδίνο προσπαθούσε να φέρει τους Αμερικανούς κανονικά μέσα στο παιχνίδι (τους) (Βλέπε τα δύο προηγούμενα άρθρα μου).
Από τα πρακτικά της συνάντησης με τον Κληρίδη, που έστειλε ο πρέσβης στο Φόρεϊν Όφις στις 20 Ιουλίου 1974, συμπεραίνεται ότι οι Βρετανοί την τελευταία στιγμή έτρεξαν να μάθουν πού στεκόταν ο Γλ. Κληρίδης, λόγω της προτίμησης Κίσινγκερ. Η επαφή του πρέσβη βοήθησε όμως τόσο τους Βρετανούς όσο και τον ίδιο τον Κίσινγκερ, καθώς ενημερώθηκε ακόμα καλύτερα για τις θέσεις και απόψεις του…
Η βρετανική θέση:
Π.χ. A) Όταν ο Μακάριος ζήτησε από τον Κάλαχαν (17.7.1974), ο ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία να μην έχει καμία επαφή με τον Σαμψών, και η βρετανική κυβέρνηση να προέβαινε σε μια δυνατή δήλωση ότι δεν θα δεχόταν καμία διπλωματική αντιπροσώπευση του καθεστώτος Σαμψών, ο Κάλαχαν απάντησε: «Άκουσα τι είπατε, αλλά η Βρετανία έχει θέματα να συζητήσει με το καθεστώς σχετικά με τις Βρετανικές Κυρίαρχες Βάσεις…».
Β) Στις 6.8.1974, ένας από τους κατ’ εξοχήν υπεύθυνους για την τύχη της Κύπρου στο Φόρεϊν Όφις, ο A. C. Goodison, έγραψε ότι ο λόγος που ενεργοποίησαν πάραυτα την άμεση μεταφορά εκτός ΚΔ και Βάσεων τον Αρχ. Μακάριο (σύμφωνα με το μυστικό τους προ ετών σχέδιο εν πάση περιπτώσει) ήταν γιατί δεν ανέμεναν τον Σαμψών να πέσει. Δεν ήθελαν να διασαλεύονταν οι σχέσεις τους μαζί του, με τον ισχυρισμό ότι οι Βάσεις χρησιμοποιήθηκαν για δραστηριότητες του Μακαρίου.
Γ) Ο Κάλαχαν ομολόγησε το 1976 πως είχαν συμφωνήσει με την τουρκική θέση ότι το στάτους κβο στην ΚΔ είχε καταρρεύσει προ 10ετίας και έπρεπε να αντικατασταθεί…
Στις δε 19 Ιουλίου 1974, ο Κάλαχαν ενημέρωσε εμπιστευτικά τον ΄Υπ. Αρμοστή στη Λευκωσία: «…Για δική σου ενημέρωση, να ξέρεις ότι βρετανική στρατιωτική δράση δεν (επαναλαμβάνω, δεν) πρόκειται να υπάρξει προς το παρόν…».
Γνωρίζοντας, λοιπόν, ότι ο Κίσινγκερ δεν ήθελε ούτε Μακάριο ούτε Σαμψών και για να εξασφάλιζαν την υποστήριξή του (Κίσινγκερ) στην πολιτική τους, δεν είχαν άλλη επιλογή από το να πλησιάσουν τον Γλ. Κληρίδη. Ο οποίος φάνηκε αρκετά συγκαταβατικός. Ήταν τόσο εναντίον της επιστροφής Μακαρίου όσο και έντονα εναντίον της παραμονής Σαμψών, συμφωνούσε δε με τη θέση Κίσινγκερ.
Η διαφωνία Κίσινγκερ με Βρετανούς, όπως ξανάγραψα, θα δημοσιευόταν στους «Financial Times», αλλά έντονες ήταν οι προσπάθειες, ειδικά από βρετανικής πλευράς, που κατόρθωσαν να σταματήσει η δημοσιοποίηση…
Εξάλλου οι Βρετανοί γνώριζαν τον Γλ. Κληρίδη αρκετά καλά, τους είχε φανεί πολύ χρήσιμος στις διαπραγματεύσεις των εκκρεμών θεμάτων που απέρρεαν από τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου… (βλέπε βιβλίο Ανδρέα Παπακωνσταντίνου και Φανούλας Αργυρού «Η Κύπρος στο Σφυρί», Λονδίνο 1991, το πρώτο που κάλυψε τα θέματα αυτά ανά την αποδέσμευση των εγγράφων).
Οπόταν δεν τους ήταν δύσκολο να τον επαναφέρουν στην πρώτη γραμμή, όπως και έγινε.
Έτσι εξηγείται η προειδοποίηση Κίσινγκερ, 18.7.1974, και η επαφή - αστραπή με Κληρίδη. Παρόλα, αυτά, οι ηθικοί αυτουργοί, σοσιαλιστές Wilson/Callaghan/Ecevit, έκαναν πράξη ό,τι συνεννοήθηκαν στο 10 Downing Street το βράδυ της καταραμένης 17ης Ιουλίου 1974, όταν «σφράγισαν τη μοίρα της Κύπρου»…
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
Τρεις σελίδες από το έγγραφο της CIA που αποδεσμεύθηκε στις 15/8/2002, τρία χρόνια πριν από τα βρετανικά έγγραφα για το 1974.
