Ο Πιτσιλλίδης δεν είναι ο μόνος αφορισμένος…

ΙΔΙΑΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΤΥΧΑΝ ΟΙ Τ. ΑΝΘΙΑΣ, Π. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΚΑΙ Π. ΠΑΠΑΛΟΪΖΟΥ
Ο αφορισμός του Αντρέα Πιτσιλλίδη δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για τα δεδομένα της Κύπρου, αφού προηγήθηκε ο τριπλός αφορισμός το 1931, με αφορμή το βιβλίο «Δευτέρα Παρουσία», του Τεύκρου Ανθία
Οι Τεύκρος Ανθίας, Πατάπιος Χριστοδούλου και Προκόπης Χατζηλοΐζου μετανόησαν μετά τον αφορισμό τους. Ο Τεύκρος Ανθίας αυτοβούλως, ενώ οι άλλοι δυο εξαναγκάστηκαν να το πράξουν
Η απόφαση αφορισμού των τριών θεωρήθηκε τόσο ντροπιαστική για τα χρονικά της Εκκλησίας της Κύπρου, που τα πρακτικά της επίμαχης Συνόδου έχουν περίπου εξαφανιστεί, αφού δεν υπάρχουν στα αρχεία της Αρχιεπισκοπής
Η αντιπαράθεση Ανδρέα Πιτσιλλίδη-Εκκλησίας χρονολογείται, με τον Κύπρου Χρυσόστομο να τον αποκαλεί «παλιόπαιδο» και τον Α. Πιτσιλλίδη να διερωτάται για τον Αρχιεπίσκοπο «ποιος είσαι, ρε;»
Κύπρος του 2015. Η Εκκλησία της Κύπρου προχωρεί στον αφορισμό τού πρώην βουλευτή κι ευρωβουλευτή του ΔΗΣΥ, Ανδρέα Πιτσιλλίδη. Αιτία για την απόφαση, που θυμίζει κάτι από Μεσαίωνα, στάθηκε το γεγονός ότι κατά καιρούς ο πρώην πολιτικός και θεολόγος στο επάγγελμα έχει εκφράσει θέσεις που θεωρήθηκαν ότι εκφεύγουν των διδαχών του Κυρίου. Στην ανακοίνωσή της η Συνοδική Επιτροπή του αφήνει, ωστόσο, την πόρτα... ανοιχτή να ξε-αφοριστεί, αναφέροντας ότι «η αποκοπή του Ανδρέα Πιτσιλλίδη από το σώμα της Εκκλησίας ισχύει μέχρις ότου ανανήψει, αποκηρύξει τις πλάνες και κακοδοξίες του και ζητήσει το έλεος του Θεού».

Στην ανακοίνωσή της η Εκκλησία της Κύπρου αναφέρει ότι κατέληξε στον αφορισμό του Πιτσιλλίδη, «για τις κακοδοξίες, εσκεμμένες παρερμηνείες, διφορούμενες ερμηνείες και απαξιωτικό τρόπο αναφοράς σε πολλά θέματα, όπως στα θέματα των εκτρώσεων, της Εξομολόγησης, της Θείας Ευχαριστίας, της ομοφυλοφιλίας», αλλά και «για τον χλευαστικό τρόπο αναφοράς στην πίστη, στα ήθη και στις παραδόσεις και για την αήθη συμπεριφορά του απέναντι σ' αυτήν και την Ιερά Σύνοδο».

Τον καλεί, ταυτόχρονα, «ν' αναλογιστεί τις ευθύνες του απέναντι και στον Θεό και στους ανθρώπους και όπως μακριά από κάθε έπαρση και περιαυτολογία εγκύψει με ταπείνωση στη διδασκαλία του Ευαγγελίου και στο ήθος της Εκκλησίας, και αντί να σκανδαλίζει, να παράσχει τον εαυτό του πρότυπο στους πιστούς».

Επίσης, η Εκκλησία της Κύπρου «καλεί το Χριστεπώνυμο πλήρωμα της Εκκλησίας όπως κωφεύσει σε αυτές τις κακοδοξίες και παραμείνει πιστό στη διδασκαλία της Εκκλησίας, στα ήθη και στις παραδόσεις Της. Η κάθε επιδίωξη οποιουδήποτε, όποιον τίτλο και αν κατέχει, και με όποιον τρόπο και αν εκφράζεται, δεν θα πρέπει να παραπλανήσει τους πιστούς και να τους αποσπάσει από την αποστολοπαράδοτη πίστη μας».
Η αμαρτωλή «Δευτέρα Παρουσία»
Ο αφορισμός του Ανδρέα Πιτσιλλίδη δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Η Εκκλησία της Κύπρου είχε αφορίσει στο παρελθόν τρία άτομα. Πρόκειται για τον ποιητή Τεύκρο Ανθία (φιλολογικό ψευδώνυμο του Ανδρέα Παύλου Χατζημηνά από την Κοντέα), ο οποίος θεωρήθηκε ως βλάσφημος για το βιβλίο «Δευτέρα Παρουσία», και τους δασκάλους Πατάπιο Χριστοδούλου -εξέδωσε και προλόγισε το επίμαχο βιβλίο- και Προκόπη Παπαλοΐζου -με αρθρογραφία του, υπό το ψευδώνυμο Πέτρος Άθωνας, υπερασπίστηκε το έργο του Τεύκρου Ανθία, ασκώντας παράλληλα έντονη κριτική στους ιεράρχες.

Η απόφαση αφορισμού των τριών προαναφερθέντων χρονολογείται από το 1931 και θεωρήθηκε τόσο ντροπιαστική για τα χρονικά της Εκκλησίας της Κύπρου, που τα πρακτικά της επίμαχης Συνόδου έχουν περίπου εξαφανιστεί, αφού δεν υπάρχουν στα αρχεία της Αρχιεπισκοπής, παραπέμποντας με τον τρόπο αυτό στο μυστήριο του αφορισμού ή μη του Νίκου Καζαντζάκη. Αξίζει, πάντως, ν' αναφερθεί πως ο Τεύκρος Ανθίας εξέδωσε το 1931 την ποιητική συλλογή «Δευτέρα Παρουσία», προκαλώντας μεγάλο θόρυβο. Στο έργο, ο φτωχός λαός εμφανίζεται να επαναστατεί, να δικάζει και να καταδικάζει τον Θεό («Σαβαώθ»). Μεταξύ άλλων ο Τεύκρος Ανθίας έγραφε στο ποίημά του:
«Εμείς, που από τις σάρκες μας τη σάρκα σου έχεις πάρει
Κι απ' τη δική μας την πλευρά τα κόκαλά σου τα γερά
Το βράδυ αυτό σε ορίζουμε, όπως ορίζουμε τη γης.
Ήρθ' η στιγμή απ' τον άνθρωπο να δικαστείς» και
«Κι αν τώρα αυτός ο συρφετός σα ζωντανό σε κρίνει
μην πεις πως τάχα μια στιγμή την ύπαρξή σου διανοείται
Πίσ' απ' την τραγελαφική, φανταστική μορφή σου,
ξέρει πως: κάποιος έμπορας σατανικά κινείται,
κρατάει την πλάστιγγα στο χέρι κι όλο πουλάει τον ιδρώτα του.
Γι' αυτό μιλώντας προς εσέ, μιλάει στον έμπορά του,
καταδικάζοντας εσέ, καταδικάζει εκείνον».
Γιατί αφορίστηκαν οι άλλοι δυο
Σε ό,τι αφορά τους άλλους δυο που αφορίστηκαν, σημειώνεται πως ο δάσκαλος Πατάπιος Χριστοδούλου από το Ριζοκάρπασο θεωρήθηκε ηθικός αυτουργός του επίμαχου βιβλίου, ενώ ο Προκόπης Παπαλοΐζου, από το Αργάκι της Μόρφου, αφορίστηκε για άρθρο του με το οποίο τασσόταν υπέρ του Τεύκρου Ανθία. Συγκεκριμένα, ο Π. Παπαλοΐζου, ως «Πέτρος Άθωνας», υπέγραψε τον Φεβρουάριο του 1931 στην εφημερίδα «Λαϊκή δύναμις» μιαν ανοιχτή επιστολή προς τον Αρχιεπίσκοπο και τους μητροπολίτες, ψέγοντάς τους για την κριτική που ασκούσαν στη «Δευτέρα Παρουσία» του Ανθία.

Έγραφε, μεταξύ άλλων, στην επιστολή του ο Παπαλοΐζου:

«Παντού η Τέχνη είν' ελεύθερη. (...) Ας πούμε πως έχετε τη δύναμη... να καταστρέφετε τον Ανθία και το έργο του, που είχε την τραγική τύχη να εκφράσει ελεύθερα μιαν γνώμη, που πήρε τον χαραχτήρα κοινού μυστικού - νομίζετε πως έχετε κάθε λόγο να το κάμετε; Για να το κάμετε, πάει να πει πως φοβάστε μήπως σαλευτούν οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του κόσμου από το διάβασμα του βιβλίου. Μα για να σαλευτούν, σημαίνει πως δεν είναι στέρεα θεμελιωμένες είτε γιατί ο κόσμος που πιστεύει σ' αυτήν τη θρησκεία δεν μπήκε στο νόημά της, είτε γιατί η ιδεολογία της έπαψε πια να εξυπηρετεί την κοινωνία.

» Αν είν' έτσι, γιατί δεν φροντίζετε να τες στηρίξετε ευχαριστώντας τον Ανθία που σας το υποδεικνύει; (...) Το θρησκευτικό μας σύστημα μούχλιασε ύστερας από τόσους αιώνες ακινησίας κι αναερισμού, δεν εξυπηρετεί καθόλου την ομαδική ψυχική της ανάταση στο ανώτερο νόημα της ζωής. Έμεινε χαρακωμένο στον παθολογικό φανατισμό σας και πέθανε, γιατί καθετί που δεν εξελίσσεται πεθαίνει, πολιτικό, κοινωνικό, θρησκευτικό σύστημα κι αν είναι. Η κοινωνία δεν διαπνέεται πια από την ανθρώπινη πνοή του Χριστού -της φωτεινότερης αυτής προσωπικότητας μέσα στους ιδρυτές θρησκειών- σε αιώνες που οι ζητιάνοι κι οι αλήτες θεωρούνται ασήμια στην αισθητική του δρόμου».
Η Ιερά Εξέταση και τα Οκτωβριανά
Άξιον, επίσης, μνείας είναι το γεγονός πως η Ιερά Εξέταση έγινε τον Μάιο του 1931 και λίγους μήνες μετά, τον Οκτώβριο, έλαβεν χώραν η εξέγερση των Οκτωβριανών εναντίον των Άγγλων. Στη διάρκεια των Οκτωβριανών ο Τεύκρος Ανθίας συνελήφθη, καταδικάστηκε και φυλακίστηκε, περνώντας μεγάλα διαστήματα πότε στη φυλακή και πότε απομονωμένος στην Ανδρολύκου.

Και οι μαρτυρίες από την εκδίκαση της υπόθεσης βαραίνουν κι άλλο το ηθικό φορτίο για τη στάση της Εκκλησίας: «Ποταπέ Πατάπιε, τι έχεις να πεις;», ανέφερε κάποιος από τους ιεράρχες της Ιεράς Συνόδου στον Πατάπιο Χριστοδούλου, ο οποίος, παρά τη χλεύη, υπερασπίστηκε το δικαίωμα του συγγραφέα να γράφει ελεύθερα. Ο δε Προκόπης Παπαλοΐζου είχε να αντιμετωπίσει και τις τύψεις της μητέρας του, παπαδιάς. Γράφει γι' αυτόν ο γιος του, Πίτερ Λοΐζος, στο βιβλίο του «Χρονικό της κυπριακής προσφυγιάς»:

«Όταν δημοσίευσε στην εφημερίδα μερικά άρθρα, σ' ένα από τα οποία διατεινόταν πως αν η Εκκλησία έπαιρνε στα σοβαρά τη διδαχή του Ιησού θα είχε κιόλας δώσει τα περισσότερα κτήματά της στους φτωχούς, τον κάλεσαν, μαζί με άλλους τρεις δασκάλους, σε 'ακρόαση' στην Αρχιεπισκοπή, στο εκκλησιαστικό δικαστήριο.

»Πράγματι παρουσιάστηκε (αφού πρώτα διέσχισε ένα πλήθος που το μισό τον περιέλουζε με προσβολές και με διάφορα χυμώδη αντικείμενα, ενώ το άλλο μισό τον επευφημούσε) στον επίσκοπο, μπροστά στον οποίο βρήκε γονατιστή τη μάνα του, την παπαδιά του Αργακιού, να ζητά συγχώρεση για τον γιο της, 'που δεν ήξερε τι έκανε'. Αναγκάστηκαν να υπογράψουν πως ήταν χριστιανοί και να αποκηρύξουν την αθεΐα», αναφέρει ο Πίτερ Λοΐζος, σημειώνοντας επίσης πως τον αφορισμό τους στηλίτευσε από τις στήλες του «New Statesman» ο Μπέρτραντ Ράσελ, κάνοντας λόγο για «μεσαιωνική δίκη σε βρετανική αποικία».
Μετανόησαν κι οι τρεις
Σημειώνεται δε πως οι Προκόπης Παπαλοΐζου και Πατάπιος Χριστοδούλου εξαναγκάστηκαν να υπογράψουν δήλωση μετάνοιας, ενώ ο Τεύκρος Ανθίας προέβη αυτοβούλως σε μετάνοια, όταν η αρραβωνιαστικιά του έμεινε έγκυος και η σχέση τους έπρεπε να νομιμοποιηθεί, προκειμένου το παιδί να μη θεωρηθεί νόθο. Τότε, υπέγραψε «Λίβελο πίστεως» αποκηρύσσοντας το βλάσφημο έργο. «Για να μην αφήσω νόθο ένα παιδί που θα ερχότανε στον κόσμο -τον γιο μου Αντίνοο- υπέκυψα στον εκβιασμό της Ιεράς Συνόδου Κύπρου, υπογράφοντας εναντίον της 'Δευτέρας Παρουσίας', του αφορισμένου πνευματικού παιδιού μου...», έγραψε ο ίδιος αργότερα.
Κρατούσε χρόνια αυτή η αντιπαράθεση
Σε ό,τι αφορά τον αφορισμό του Ανδρέα Πιτσιλλίδη, αξίζει ν' αναφερθεί πως η κόντρα του θεολόγου με την Εκκλησία της Κύπρου χρονολογείται. Ειδικότερα το 2013, εποχή που ο Ανδρέας Πιτσιλλίδης ήταν ευρωβουλευτής, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος τον είχε χαρακτηρίσει δημοσίως «παλιόπαιδο» και του είχε συστήσει να σιωπά. «Ποιος είναι ο Πιτσιλλίδης; Έχει μιαν ασέβεια και κάνει σύσταση η Εκκλησία και λέει ότι δεν μας εκπροσωπεί αυτός ο θεολόγος... και ωρύεται και αποφαίνεται εξ καθέδρας σαν Πάπας και κατηγορεί τους πάντες και τα πάντα.

Δεν νομίζω ότι είναι σωστός θεολόγος και ευσεβής χριστιανός. Είναι ένα παλιόπαιδο και καλά θα κάνει να σιωπήσει», ανέφερε σε τηλεοπτική του συνέντευξη στην εκπομπή «Επωνύμως» του ΡΙΚ. Επίσης, αξιοσημείωτη της αντιπαράθεσης Εκκλησίας-Πιτσιλλίδη ήταν και η αιχμηρή τοποθέτηση του δευτέρου αναφορικά με την αντιπαράθεση που είχε ξεσπάσει ανάμεσα στον Κύπρου Χρυσόστομο και την Εκκλησιαστική Επιτροπή της Παναγίας του Τράχωνα. «Από πού θα τους βγάλεις έξω, ρε; Από τον γουμά της μάνας σου;», είχε αναφέρει, μεταξύ άλλων, σε τηλεοπτική του συνέντευξη στην εκπομπή «Επίκαιρα» του PlusTv, κατά τη διάρκεια της οποίας μίλησε με έντονα απαξιωτικό τρόπο για τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου και για τον τρόπο με τον οποίο εκλέγηκε στην ηγεσία της Εκκλησίας της Κύπρου, πράγμα που κάνει συχνά.
Σόδομα και Γόμορρα...
Υπενθυμίζεται, ακόμη, πως στα τέλη Ιουλίου η Ιερά Σύνοδος εξέτασε μία 15σέλιδη έκθεση με τίτλο «Συνοπτική έκθεση θέσεων Αντρέα Πιτσιλλίδη και σύντομα σχόλια για το σκεπτικό επιλογής των συγκεκριμένων αποσπασμάτων», που εστίαζε σε απόψεις που έχει διατυπώσει ο γνωστός για τη σωρεία τηλεοπτικών του εμφανίσεων πρώην πολιτικός, γύρω από τις εκτρώσεις, τον γάμο, την ομοφυλοφιλία, τη νηστεία, τα μνημόσυνα και άλλα πολλά. Η Επιτροπή της Ιεράς Συνόδου, μάλιστα, επικαλέστηκε μέχρι και τα Σόδομα και τα Γόμορρα για να αποδομήσει τις θέσεις του Πιτσιλλίδη.

Ειδικότερα, ανάμεσα στις εκφράσεις που χρησιμοποιήθηκαν στη δεκαπεντασέλιδη έκθεση περιλαμβάνονται και οι εξής: «Άπαγε της βλασφημίας», «πλανάται πλάνη οικτράν», ενώ για την ομοφυλοφιλία χρησιμοποιούνται εκφράσεις όπως «επαίσχυντη και ειδεχθής πράξη» «άξιοι θανάτου εισίν», κ.ά. Παράλληλα ο Αντρέας Πιτσιλλίδης κατηγορήθηκε για παρερμηνείες ή στρεβλώσεις της «Θείας Αποκάλυψης», ενώ επιστρατεύονται και τα Σόδομα και τα Γόμορρα για να στηριχθεί η θέση της Επιτροπής.

Στη συγκεκριμένη έκθεση η Επιτροπή ως προς το θέμα των εκτρώσεων απέρριψε τη θέση του κ. Πιτσιλλίδη ότι ουσιαστικά η ζωή ξεκινά μετά την 54η ημέρα κύησης, οπότε αρχίζει να αναπτύσσεται εγκεφαλική λειτουργία και νευρικό σύστημα. Η Επιτροπή ξεκαθάρισε πως πιστεύει στην «εξ άκρας συλλήψεως», δηλαδή με την ένωση σπερματοζωαρίου και ωαρίου. Για την ομοφυλοφιλία, η Επιτροπή αμφισβητεί ότι αυτή μπορεί να οφείλεται σε γονιδιακές και ορμονικές επιλογές της φύσης και χαρακτηρίζει κάποιες απόψεις του κ. Πιτσιλίδης ως «παρερμηνείες ή στρεβλώσεις της Θείας Αποκάλυψης».

Για τον γάμο δε η Επιτροπή εκφράζει τη διαφωνία της με την άποψη που φέρεται να εξέφρασε ο κ. Πιτσιλλίδης πως αποτελεί κοινωνικό κατασκεύασμα, το οποίο δημιουργήθηκε τον 8ον αιώνα. Η Επιτροπή χαρακτηρίζει, μάλιστα, τον γάμο ως «μυστήριον μέγα» και πρέπει να έχει τη σύμφωνο γνώμη του Επισκόπου για να είναι σύμφωνος με το θέλημα του Θεού.