Η Ρίτα Σούπερμαν πάει κόντρα

Η ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ TRAFFICKING ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ
Η φυγή από την Κερύνεια, οι αταξίες των παιδικών χρόνων, η επιμονή, το πείσμα και τελικά η διεθνής αναγνώριση από μιαν αστυνομικό, που έβρισκε συνεχώς εμπόδια.
«Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχω ζήσει είναι η απειλή κατά της ζωής μου. Είχε πληρωθεί κάποιος για να με σκοτώσει»
«Προσπαθούσαν να με αποθαρρύνουν, για να φύγω από το Τμήμα Εγκληματολογικών Ερευνών, αλλά εγώ δεν ήθελα να γίνω γραμματέας, ήθελα να γίνω αστυνομικός»
«Η βράβευσή μου ως μιας από τους “ήρωες της χρονιάς” από τον τότε Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών, Τζον Κέρι, αρχικά ήταν μια έκπληξη για μένα»
Έζησα στην Κερύνεια μέχρι τα οκτώ, όταν το 1974 φύγαμε κυνηγημένοι. Έχω μνήμες από τη φυγή, αλλά και από εκείνες τις ημέρες. Στο πραξικόπημα, ο πατέρας μου, που ήταν αστυνομικός, βρέθηκε αιχμάλωτος στο κάστρο. Θυμάμαι επίσης κάποιους γείτονες με όπλα στα χέρια να μας απειλούν ότι θα μπουν στο σπίτι. Την ημέρα του πραξικοπήματος, ο πατέρας επέστρεψε ξυπόλυτος και με κοντό παντελόνι, καθώς είχε καταφέρει να διαφύγει από το κάστρο μαζί με άλλους. Το πρωί της εισβολής είδαμε τα αεροπλάνα και τους αλεξιπτωτιστές στον ουρανό, ενώ το απόγευμα φύγαμε μόνο με τα ρούχα που φορούσαμε. Από τη ζωή μου μέχρι τα οκτώ μου χρόνια έχω μόνο σκόρπιες μνήμες.
Πήγαμε στην Ακανθού, τόπο καταγωγής του πατέρα μου, μετά στο Λιοπέτρι, όπου μείναμε για μερικά βράδια σε ένα σχολείο. Έπειτα στη Λάρνακα, αλλά μετά φύγαμε και από εκεί, διότι είχε διαδοθεί ο φόβος πως οι Τούρκοι έρχονταν. Καταλήξαμε, λοιπόν, στη Λευκωσία.
«Το έσκασα από το νοσοκομείο»
Ως παιδί ήμουν πολύ άτακτη. Μέχρι τα οκτώ ήμουν ατίθαση: έφευγα από το σχολείο, σκαρφάλωνα στα δέντρα, με έψαχναν στις γειτονιές, έπαιζα με τις μέλισσες πιάνοντάς τες με τα χέρια μου. Θυμάμαι, ήμουν άρρωστη στο νοσοκομείο στην Κερύνεια και το μεσημέρι ήρθαν να με δουν οι γονείς μου, διότι εργάζονταν. Όταν έφευγαν, τους είπα ότι δεν ήθελα να φύγουν και οι δύο, ήθελα κάποιος να μείνει μαζί μου. “Θα πάμε να φάμε και θα έρθουμε”, απάντησαν. Έφυγαν λοιπόν κι εγώ το έσκασα από τον δεύτερο όροφο του νοσοκομείου, κατέβηκα τις σκάλες και πήγα στο σπίτι της νονάς μου που ήταν κοντά. Νομίζω ότι είναι το πιο ακραίο πράγμα που έχω κάνει.
Ταυτόχρονα, ήμουν καλή μαθήτρια, τελείωσα με «Άριστα» το Λύκειο Παλουριώτισσας. Ξέρετε, οι αταξίες που έλεγα προηγουμένως, κόπηκαν μετά την εισβολή. Ωρίμασα ξαφνικά μετά από τόσα προβλήματα. Θυμάμαι, όταν ήρθαμε από την Κερύνεια ο πατέρας πούλησε το αυτοκίνητο που είχαμε για να αγοράσει ένα πιο φτηνό, επειδή θα εξοικονομούσαμε έτσι κάποια χρήματα. Αγοράζαμε παπούτσια κάθε Χριστούγεννα και κάθε Πάσχα, πηγαίναμε σε συγκεκριμένο κατάστημα κάποιου συγγενή, διότι αυτός μας έκανε καλή τιμή. Δεν ζητούσαμε πράματα.
«Ωρίμασα απότομα»
Όλο αυτό με ωρίμασε και, από ένα σημείο και μετά, θεωρούσα τους συμμαθητές μου ανώριμους. Δεν έβρισκα ουσία στα πράγματα με τα οποία διασκέδαζαν τα παιδιά της ηλικίας μου. Ήμουν μοναχική και ζωγράφιζα. Ίσως αν δεν είχα επηρεαστεί τόσο πολύ από τον πατέρα μου, να είχα πάει προς αυτήν την κατεύθυνση. Έγινα όμως αστυνομικός γιατί άκουγα τον πατέρα να λέει ιστορίες θάρρους και ανδρείας, περιγράφοντας υποθέσεις. Ήταν στο τμήμα εξιχνίασης εγκλημάτων και με επηρέασε πολύ.
Σπουδές έκανα αφού εντάχθηκα στην Αστυνομία. Η ανάγκη ήταν μεγάλη κι έτσι έπρεπε να αναζητήσω εργασία με το απολυτήριο του γυμνασίου. Προσπαθούσα να μπω στο δημόσιο, επειδή είχε σίγουρη δουλειά και καλό εισόδημα. Μετά, ο πατέρας μου κατόρθωσε και με έβαλε στην Αστυνομία ως ειδική αστυφύλακα, που εκείνο τον καιρό προσλαμβάνονταν για συγκεκριμένα καθήκοντα. Πάντα, όμως, ήθελα κάτι καλύτερο. Είχα δώσει εξετάσεις στη Δημόσια Υπηρεσία, στο Υπουργείο Εξωτερικών και αλλού, αλλά δεν υπήρχε το «μέσο» κι έτσι δεν τα κατάφερα.
Ανήκω στις πρώτες 30 γυναίκες που προσλήφθηκαν στην Αστυνομία, το 1990. Έδωσα εξετάσεις, πέρασα ανάμεσα στους πρώτους και μετά έκανα σπουδές στη Διοίκηση Επιχειρήσεων.
«Εμπόδιο» το να είσαι γυναίκα
Το γεγονός ότι είμαι γυναίκα, στάθηκε πολλές φορές εμπόδιο. Όταν τελείωσα την Αστυνομική Ακαδημία, ήθελα να μπω στο Τμήμα Εγκληματολογικών Ερευνών κι ήμουν η μόνη γυναίκα που το κατάφερε, με τους συναδέλφους να με βλέπουν με μισό μάτι. Προσπαθούσαν να με διώξουν. Υπήρχε μια θέση ιδιαιτέρας γραμματέως στον Αρχηγό της Αστυνομίας και ήθελαν να με στείλουν εκεί. Προσπαθούσαν με διάφορους τρόπους να με αποθαρρύνουν για να φύγω, αλλά εγώ δεν ήθελα να γίνω γραμματέας, ήθελα να γίνω αστυνομικός.
«Γιο ήθελες να κάνεις;»
Στην αρχή, με είχε φωνάξει ο ίδιος ο Αρχηγός για να με ρωτήσει πού ήθελα να ενταχθώ. Όταν του είπα ότι ήθελα να πάω στη Γραφολογία, η οποία είχε και έξι μήνες εκπαίδευση στο εξωτερικό, μου απάντησε «δεν θα σε χωρίσω εγώ από τον άντρα σου, βρες κάποιο άλλο πόστο». Τότε του είπα ότι ήθελα να πάω στα Αποτυπώματα. Ήταν και ο πατέρας μου μαζί εκείνη την ημέρα. Γυρίζει λοιπόν ο Αρχηγός και του λέει «γιο ήθελες να κάνεις εσύ;». Του είπα να μου δώσει την ευκαιρία και αν δεν μπορούσα να αποδώσω, θα έφευγα.
Όταν πήγα εκεί, ο υπεύθυνος, ο οποίος δεν είχε ξανά γυναίκα στο τμήμα και δεν πίστευε ποτέ ότι μια γυναίκα θα μπορούσε να αποδώσει, με φώναξε στο γραφείο του και άρχισε τις ερωτήσεις για να με αποθαρρύνει. «Θα πηγαίνεις στο νεκροτομείο να φωτογραφίσεις νεκροψίες;» ή «θα πηγαίνεις στις σκηνές διαρρήξεων να παίρνεις αποτυπώματα οποιαδήποτε ώρα της ημέρας;». Όταν απάντησα θετικά στις ερωτήσεις, επιχείρησε να μου το πάει στο πονηρό. «Θα μπαίνεις μέσα στον σκοτεινό θάλαμο για να εμφανίζεις φωτογραφίες με τους άντρες συναδέλφους σου;», ρώτησε, για να του απαντήσω ότι αν δεν είχαν οι συνάδελφοι πρόβλημα, δεν είχα ούτε κι εγώ.
Κόντρα
Πάντα πήγαινα κόντρα. Όταν ήθελα κάτι, το διεκδικούσα. Έμεινα σε αυτό εκεί το τμήμα 10 χρόνια κι έφυγα όταν ήθελα εγώ. Έχετε δίκιο, είναι σκληρό να φωτογραφίζεις ένα πτώμα, αλλά αυτό ήταν ένα στοίχημα που έβαλα με τον εαυτό μου. Εκεί κατάλαβα τι είναι η ανθρώπινη ζωή. Την πρώτη φορά που πήγα σε νεκροψία στο Μακάρειο Νοσοκομείο να φωτογραφίσω μια νεκροτομή, σκεφτόμουν τι θα αντικρίσω. Όταν πήγα, μαζί με έναν συνάδελφο, το πτώμα ήταν έτοιμο, ανοιχτό. Δεν μου έδωσε την αίσθηση του ανθρώπου που είχε πεθάνει, αλλά ενός άψυχου πράγματος. Όταν άκουσα τον ιατροδικαστή να μας αναλύει τα αιτία θανάτου, το βρήκα ενδιαφέρον. Δεν ξέρω αν θα αντιδρούσα το ίδιο αν έβλεπα τη νεκροτομή ενός μωρού. Μέχρι σήμερα δεν έχω δει.
«Φταίμε και οι γυναίκες»
Ακόμα και σήμερα, πάντως, υπάρχει αυτή η αντιμετώπιση απέναντι στις γυναίκες, εντός της Αστυνομίας. Αλλά να σας πω κάτι; Φταίμε κι οι γυναίκες, διότι πολλές φορές εμείς δίνουμε την εικόνα που έχουν οι άντρες για εμάς. Οι περισσότερες θέλουν να εργάζονται ώρες γραφείου, και είναι σεβαστό, όμως αυτές οι γυναίκες ίσως να μην έπρεπε να είναι στην Αστυνομία. Προσωπικά, έχοντας και άντρα αστυνομικό σε επιχειρησιακά καθήκοντα, γεγονός που το κάνει ακόμα πιο δύσκολο, ποτέ δεν αρνήθηκα να λάβω μέρος σε μια επιχείρηση που μου ζητούσαν οι ανώτεροί μου.
Διάκριση αντιμετώπισα επίσης και στο Ανακριτικό που πήγα μετά, διότι εκεί ήμουν στο Τμήμα Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων του Αρχηγείου, το οποίο αναλάμβανε σοβαρές υποθέσεις. Συνήθως γι’ αυτές δημιουργούνταν ομάδες για μια υπόθεση. Ε, λοιπόν, σε αυτές τις ομάδες ήταν πάντα άντρες. Πάντα έκανα παράπονο κι έτσι μια μέρα κάποιος διευθυντής άρχισε να μου δίνει ευκαιρίες.
Στο Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων, που είμαι τώρα, ήρθα το 2005. Αρχικά δεν ήθελα, αλλά επειδή εκτιμούσα τον Αστυνόμο που μου το πρότεινε κι επειδή όπως και στο Ανακριτικό μού έδινε τις ευκαιρίες που ζητούσα, ήρθα.
«Κάποιος πληρώθηκε για να με σκοτώσει»
Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχω ζήσει, είναι η απειλή κατά της ζωής μου. Ήταν πολύ σοβαρό, είχε πληρωθεί κάποιος για να με σκοτώσει. Ήταν πρώην αστυνομικός. Πήγε όμως ο ίδιος και το είπε στον τότε υπεύθυνο του Ουλαμού Πρόληψης Εγκλημάτων Λευκωσίας. Όταν στο τέλος μαρτύρησε, είπε ότι το έκανε επειδή είχε δουλέψει στο παρελθόν με τον σύζυγό μου και τον εκτιμούσε. Εμένα, προφανώς, δεν με εκτιμούσε, διότι ήμουν μάρτυρας κατηγορίας σε ποινική δίωξη εναντίον του. Τότε έγινε μια κινητοποίηση με τον Αρχηγό της Αστυνομίας, ο οποίος φώναξε τον ύποπτο στο Αρχηγείο και τον απείλησε ότι αν πειράξει έστω και μια τρίχα από τα μαλλιά αστυνομικού, θα έχει όλη την Αστυνομία εναντίον του. Για μένα, αυτό είναι Αρχηγός.
Ξέρετε, αν δεν είχα βέβαια τη στήριξη και την κατανόηση του άντρα μου σε όλη αυτή τη διαδρομή, δεν θα ήμουν εδώ σήμερα. Δεν είναι μόνο η Κύπρος, είναι και το εξωτερικό, όπου λείπω σχεδόν τον μισό χρόνο. Αν ήταν άλλος, θα έλεγε «ώς εδώ και μη παρέκει».
Το επίθετο «Σούπερμαν»
Έχω εισπράξει πολύ πείραγμα για το «Σούπερμαν», το οποίο είναι του άντρα μου, αλλά δεν με πειράζει. Το όνομα απέκτησε πρώτος ο πεθερός μου, που ήταν πολύ ψηλός κι εύσωμος και δούλευε στην Πυροσβεστική Υπηρεσία επί αγγλοκρατίας. Σε μια επιχείρηση πυρκαγιάς, τον πρόσεξε κάποιος Άγγλος αξιωματικός και κατά κακή ή καλή του τύχη, ο ίδιος αξιωματικός ήταν παρών όταν οι πυροσβέστες πήγαν για να τους εκδώσουν ταυτότητες. Ο αξιωματικός, λοιπόν, απαίτησε να εγγραφεί ο πεθερός μου ως «Σούπερμαν». Άρεσε στον πεθερό μου, αρέσει και στον άντρα μου. Γενικώς στους άντρες αρέσει, αλλά οι γυναίκες της οικογένειας έχουν ένα μικρό πρόβλημα. Εγώ το συνήθισα, η μεγάλη μου κόρη όμως το έφερε βαρέως όταν ήταν μικρή. Το δικό μου πατρικό όνομα είναι Θεοδώρου.
Βραβείο από τον Τζον Κέρι
Η βράβευσή μου ως μιας από τους «ήρωες της χρονιάς» από τον τότε Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών, Τζον Κέρι, αρχικά ήταν μια έκπληξη για μένα.
Θα σας πω και κάτι αστείο: στην αίθουσα της εκδήλωσης, το podium που θα έκανα την ομιλία μου εκπροσωπώντας και τους υπόλοιπους που βραβεύτηκαν, ήταν πολύ ψηλό, καθώς και ο Κέρι είναι αρκετά ψηλός άντρας. Σκεφτόμουν λοιπόν αν έπρεπε να μου βάλουν σκαμνί για να φτάνω. Τότε μια κοπέλα μού έδειξε ένα κουμπάκι που ανεβοκατέβαζε το podium ανάλογα με το ύψος του ομιλητή.
Μη φανταστείτε όμως καμιά φαντασμαγορική εκδήλωση. Η αίθουσα ήταν μεν πολύ μεγάλη, με ωραία χαλιά και παράθυρα γύρω γύρω, πολυελαίους, αλλά σκεφτείτε ότι ο κόσμος ήταν όρθιος.
Από τις ξεναγήσεις και όσα είδα, εκτίμησα πολύ τη δουλειά που γίνεται εκεί. Ερχόμενη πίσω, έφερα κάποια πράγματα τα οποία θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε εδώ, όπως το γεγονός ότι στην ομάδα υπάρχει πάντα ενταγμένος ένας κοινωνικός λειτουργός.
Να σας πω, όμως, κάτι που με στεναχώρησε; Όταν επέστρεψα από την Αμερική στην Κύπρο, δεν είχα την ίδια αντιμετώπιση με πριν. Εκεί αναγνωρίστηκα διεθνώς, αλλά όταν επέστρεψα, εδώ βρήκα τα πράγματα κάπως πιο ψυχρά...