Κόκκινος Κατάλογος για τα πουλιά 2013

Αριθμός-ρεκόρ για τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη
Ο φετινός Κατάλογος είναι ένα μείγμα ευχάριστων και δυσάρεστων ειδήσεων, αλλά καταδεικνύει ότι οι ομάδες διατήρησης της βιοποικιλότητας ανά την υφήλιο διασώζουν επιτυχώς είδη και αποτρέπουν τον αφανισμό τους
Ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο σε αριθμό τα είδη των πουλιών που χαρακτηρίζονται ως κρισίμως κινδυνεύοντα, σύμφωνα με τον φετινό Κόκκινο Κατάλογο για τα πουλιά, που δημοσίευσε η BirdLife International.
Η Λευκόφτερη Νανοπουλάδα Sarothrura ayresi, ένα «μυστικοπαθές» και διακριτικό πουλί της υποσαχάριας Αφρικής, αποτελεί την πιο πρόσφατη προσθήκη στον αυξανόμενο κατάλογο με είδη στα πρόθυρα της εξαφάνισης. Η επισφαλής κατάσταση του είδους είναι προϊόν ενεργειών που υποβαθμίζουν και καταστρέφουν το μεγάλου υψομέτρου υγρολιβαδικό ενδιαίτημά του, όπως η αποστράγγιση του υγροτόπου, η εκχέρσωση για αγροτική εκμετάλλευση, η υδροληψία για άρδευση, η υπερβόσκηση και η αποψίλωση της ελώδους βλάστησης. Η ανάγκη στοχευμένων δράσεων τόσο στην Αιθιοπία όσο και στη Νότιο Αφρική εμφανίζεται επιτακτική, για την ενδελεχή κατανόηση της οικολογίας του είδους, την αντιμετώπιση των απειλών και τη διάσωση του είδους από τον αφανισμό.
«Σχεδόν 200 είδη πουλιών διατρέχουν πλέον άμεσο κίνδυνο οριστικής εξαφάνισης», ανέφερε ο Δρ Leon Bennun, Διευθυντής Επιστημονικής Έρευνας, Δράσεων και Πληροφόρησης της BirdLife. «Βάλλονται από πολλαπλά μέτωπα. Η καταστροφή των ενδιαιτημάτων τους, οι εξελίξεις στον αγροτικό τομέα, τα επεκτατικά αλλόχθονα είδη και η κλιματική αλλαγή συνιστούν τις κυριότερες απειλές. Αν αυτά τα προβλήματα δεν αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά, ο κατάλογος θα συνεχίσει να αυξάνεται».
Η υψηλότερη κατηγορία κινδύνου στον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) είναι αυτή των κρισίμως κινδυνευόντων, όπου εντάσσονται όσα είδη αντιμετωπίζουν εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης στο φυσικό περιβάλλον τους.
Ο αριθμός των Σημυδοτσίχλονων Emberiza aureola, για παράδειγμα, έχει υποστεί ολέθρια μείωση κατά τα τελευταία έτη, εξαιτίας της ανεξέλεγκτης παγίδευσης στους τόπους διαχείμασής τους, στη νότια Κίνα και τη Νοτιοανατολική Ασία. Το άλλοτε συνηθισμένο είδος, που έως και το 2000 εντασσόταν στην κατηγορία Μειωμένου Ενδιαφέροντος, έχει ήδη μεταβεί σε ανώτερες κατηγορίες τρεις φορές εντός της τελευταίας δεκαετίας και πλέον θεωρείται κινδυνεύον - μόλις ένα βήμα, δηλαδή, πριν αποτελέσει την επόμενη προσθήκη στα κρισίμως κινδυνεύοντα.
Υπάρχουν, ωστόσο, και ευχάριστα νέα και απτές ενδείξεις ότι οι δράσεις για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας αποδίδουν. Δύο είδη Άλμπατρος -η οικογένεια των Διομηδειδών, στην οποία ανήκουν, είναι μία από τις πλέον απειλούμενες στον πλανήτη- θεωρούνται πλέον ότι διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο εξαφάνισης ύστερα από την αύξηση που έχει σημειωθεί στους πληθυσμούς τους.
«Τόσο το Μελανόφρυδο Άλμπατρος Thalassarche melanophrys, όσο και το Μελανόποδο Άλμπατρος Phoebastria nigripes έχουν ενταχθεί σε χαμηλότερες κατηγορίες του Κόκκινου Καταλόγου», σημείωσε ο Andy Symes, Υπεύθυνος του Παγκόσμιου Προγράμματος για τα Είδη της BirdLife. «Έχουμε αρκετό δρόμο μπροστά μας, όμως το γεγονός αυτό μας δίνει ελπίδες ότι μπορούμε να αντιστρέψουμε την κατάσταση και για τα υπόλοιπα Άλμπατρος».

Δύο άλλα είδη πουλιών, ο Υφαντής της Ροντρίγκες Foudia flavicans και ο Ακροκέφαλος της Ροντρίγκες Acrocephalus rodericanus, ενδημικά της νήσου Ροντρίγκες στον Ινδικό Ωκεανό, έχουν επίσης ενταχθεί σε χαμηλότερη κατηγορία κινδύνου, ως αποτέλεσμα των δράσεων διατήρησης. Η προστασία των βιοτόπων και οι αναδασώσεις, με κίνητρο την ανάγκη για προστασία των λεκανών απορροής, έχουν διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάκαμψη αυτών των ειδών, με τη βοήθεια και της πρόσφατης απουσίας καταστροφικών κυκλώνων. Μολονότι μεγάλο μέρος των αναδασώσεων έχει πραγματοποιηθεί με ξενικά είδη δέντρων, σε ορισμένες περιοχές έχει ξεκινήσει η αποκατάσταση οικοσυστημάτων με ενδημικά είδη.

Οι περιοχές αυτές περιφράσσονται, με σκοπό τον αποκλεισμό ζώων βοσκής και υλοτόμων, την απομάκρυνση ξενικών φυτών και την αναφύτευση ενδημικών ειδών, με παράλληλη εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού. «Ο φετινός Κόκκινος Κατάλογος είναι ένα μείγμα ευχάριστων και δυσάρεστων ειδήσεων, αλλά καταδεικνύει ότι οι ομάδες διατήρησης (της βιοποικιλότητας) ανά την υφήλιο διασώζουν επιτυχώς είδη και αποτρέπουν τον αφανισμό τους - και ότι αυτή η αφοσίωση στις προσπάθειες πρέπει να κλιμακωθεί σημαντικά τώρα», κατέληξε ο Δρ Bennun.
Οκτώ κατηγορίες
Η BirdLife International, μια παγκόσμια συμμαχία οργανώσεων διατήρησης, είναι η υπεύθυνη Αρχή για τη σύνταξη του Κόκκινου Καταλόγου των Απειλούμενων Πουλιών στον Κόκκινο Κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN Red List of Threatened SpeciesTM).
Κάθε είδος εντάσσεται σε μίαν από τις οκτώ κατηγορίες κινδύνου βάσει ποσοτικών κριτηρίων, σχετικών με το μέγεθος του πληθυσμού, την πληθυσμιακή τάση, το μέγεθος εξάπλωσης και άλλες παραμέτρους. Μεταξύ των κατηγοριών αυτών περιλαμβάνονται τα:
Κρισίμως κινδυνεύοντα: Είδη που αντιμετωπίζουν εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης από το φυσικό περιβάλλον τους στο άμεσο μέλλον
Κινδυνεύοντα: Είδη που αντιμετωπίζουν πολύ υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης από το φυσικό περιβάλλον τους στο άμεσο μέλλον
Τρωτά: Είδη που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης από το φυσικό περιβάλλον τους στο μεσοπρόθεσμο μέλλον
Σχεδόν απειλούμενα: Είδη που είναι πιθανόν να μεταβούν σε τρωτά στο άμεσο μέλλον
Μειωμένου ενδιαφέροντος: Είδη που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για τις υπόλοιπες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένων πολυάριθμων ή/και ευρείας εξάπλωσης ειδών.
Είδη τα οποία εμπίπτουν στις κατηγορίες των κρισίμως κινδυνευόντων, κινδυνευόντων ή τρωτών χαρακτηρίζονται συνολικά ως απειλούμενα.
10.065 είδη
Ο συνολικός αριθμός ειδών που κατεγράφησαν από την BirdLife στον επικαιροποιημένο Κόκκινο Κατάλογο του 2013 είναι 10.065. Ο αριθμός ειδών ανά κατηγορία έχει ως ακολούθως:
Εξαφανισθέντα: 130
Εξαφανισθέντα στη Φύση: 4
Κρισίμως κινδυνεύοντα: 198
Κινδυνεύοντα: 397
Τρωτά: 713
Σχεδόν απειλούμενα: 888
Μειωμένου ενδιαφέροντος: 7.675
Ανεπαρκώς γνωστά: 60