ΠΑΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ: Έτσι θα γίνεται η διαμεσολάβηση

Ο Επίτροπος αναλύει, μεταξύ άλλων, ποιοι δανειολήπτες θα είναι σε θέση, βάσει του νόμου, να αιτηθούν αναδιάρθρωσης δανείου
ΓΥΝΑΙΚΑ έλαβε δάνειο 90 χιλιάδες ευρώ το 2009 και δεν πλήρωσε ποτέ δόση
Το πλαίσιο, το οποίο θα διέπει τη διαδικασία αναδιάρθρωσης δανείων μέσω του διορισμού τραπεζικού διαμεσολαβητή, εξηγεί σε συνέντευξή του στο Sigmalive ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος Παύλος Θ. Ιωάννου. Αφού αναλύει ποιοι δανειολήπτες θα είναι σε θέση, βάσει του νόμου, να αιτηθούν αναδιάρθρωσης του δανείου τους, ο κ. Ιωάννου εξηγεί γιατί αναμένει ποσοστά επιτυχίας της τάξης του 10 - 15%. Επισημαίνει, επίσης, ότι τα χρήματα με τα οποία θα αμείβονται οι μεσολαβητές για τις υπηρεσίες τους φτάνουν μέχρι και τα 500 ευρώ, έξοδα τα οποία θα επωμίζονται τόσο οι τράπεζες όσο και οι δανειολήπτες.

Η διαδικασία αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή το συντομότερον μετά τις 25 Νοεμβρίου 2014. Ο Επίτροπος αναφέρεται και σε παράπονα που έχει λάβει από καταναλωτές κατά τραπεζών, με κορυφαίο εξ αυτών το παράπονο μιας δανειολήπτριας, η οποία, αν και έλαβε δάνειο το 2009, από τότε δεν έχει πληρώσει ούτε και μία δόση! Και ενώ σημειώνει την προφανή αμέλεια της δανειολήπτριας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, διερωτάται για το είδος της τραπεζικής χρηματοοικονομικής πειθαρχίας που ακολουθούσε στην περίπτωση ο δανειστής.

Την ίδια ώρα, κάνει λόγο για κινητικότητα από πλευράς Υπουργείου Οικονομικών για στελέχωση του γραφείου του Επιτρόπου το συντομότερον, σε μια προσπάθεια να αρχίσει να λειτουργεί ο θεσμός και να βοηθηθούν δανειολήπτες και καταναλωτές. Αναφέρεται, επίσης, στο αυξημένο ενδιαφέρον υπαλλήλων που εργάζονται σε διάφορα τμήματα της Δημόσιας Υπηρεσίας, για να εργαστούν με απόσπαση στο γραφείο του.
Τραπεζική διαμεσολάβηση: Ποιος είναι ο δικός σας ρόλος;
Για αρχή να εξηγήσουμε μερικούς όρους. Δεν υπάρχει θεσμοποιημένος όρος «τραπεζικός διαμεσολαβητής» ή «τραπεζική διαμεσολάβηση». Εκείνο το οποίο συμβαίνει είναι ότι πρόσφατη τροποποίηση του βασικού νόμου για τον Φορέα Εξώδικης Επίλυσης Διαφορών Χρηματοοικονομικής Φύσης, επεκτείνει τις αρμοδιότητες του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου, ώστε να μπορεί με την αίτηση δικαιούχων χρεωστών να διορίζει διαμεσολαβητές, οι οποίοι να αναλαμβάνουν τη διαμεσολάβηση μεταξύ των δανειοληπτών και των τραπεζών για θέματα αναδιάρθρωσης μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Κι εσείς θα τους διορίζετε και θα τους συντονίζετε;
Στην προκειμένη περίπτωση, η δική μου δουλειά είναι να δέχομαι τις αιτήσεις, να αναλύω την αίτηση και να την αξιολογώ, έτσι ώστε με τη βοήθεια του προσωπικού του Γραφείου μου να αποφαίνομαι κατά πόσο δικαιολογείται ο διορισμός διαμεσολαβητή ή όχι, και στη συνέχεια να διορίζω διαμεσολαβητή. Ο Νόμος προβλέπει ότι ο διαμεσολαβητής που θα διορίζει ο Επίτροπος επιλέγεται από έναν Ειδικό Κατάλογο Διαμεσολαβητών, ο οποίος τηρείται στο Γραφείο του Επιτρόπου.

Αυτός ο κατάλογος είναι ένα υποσύνολο του καταλόγου διαμεσολαβητών που τηρείται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, όμως τα στοιχεία αυτού του καταλόγου, ο οποίος θα τηρείται στο Γραφείο μου, οφείλουν να έχουν και ένα επιπρόσθετο χαρακτηριστικό. Θα πρέπει να έχουν περάσει τη διαδικασία παρακολούθησης σεμιναρίου κατάρτισης για θέματα σχετικά με την οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας για αναδιαρθρώσεις δανείων.

Αναμένω ότι το εν λόγω επιμορφωτικό σεμινάριο θα γίνει σύντομα, ούτως ώστε να μπορέσω, με τη σειρά μου, να καταρτίσω τον Ειδικό Κατάλογο Διαμεσολαβητών, όπως με υποχρεώνει ο σχετικός Νόμος. Πάντως, όπως εξήγησα και σε άλλη περίπτωση, η διαδικασία αξιολόγησης των αιτήσεων είναι αρκετά περίπλοκη διαδικασία, κυρίως εξαιτίας των γραφειοκρατιών στοιχείων που εμπεριέχει.
Υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός αυτών των ατόμων που θα περιληφθούν στον κατάλογό σας και ποιες σπουδές θα πρέπει να έχουν, ώστε να μπορέσουν να παρακολουθήσουν τα σεμινάρια που θα τους καταστήσουν διαμεσολαβητές;
Υπάρχουν δύο κατηγορίες διαμεσολαβητών που θα μπορέσω να χρησιμοποιήσω. Είναι οι διαμεσολαβητές οι οποίοι είναι δικηγόροι, αλλά έχουν παρακολουθήσει ειδικό σεμινάριο για θέματα διαμεσολάβησης, και είναι και οι διαμεσολαβητές πτυχιούχοι πανεπιστήμιου άλλων επιστημών, οι οποίοι έχουν παρακολουθήσει επίσης σεμινάρια διαμεσολαβητών (ΚΕΒΕ ή άλλα). Επιπρόσθετα, είναι και οι διαμεσολαβητές οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι στο ΕΤΕΚ, οι οποίοι όμως οφείλουν να πληρούν τα ίδια προσόντα. Στη συνέχεια, για να μπορώ εγώ να τους συμπεριλάβω στον δικό μου κατάλογο, θα πρέπει να έχουν παρακολουθήσει το σεμινάριο κατάρτισης της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, για θέματα αναδιάρθρωσης δανείων.
Τα σεμινάρια αυτά πότε ξεκινούν;
Ελπίζω μέχρι τις 15 Νοεμβρίου 2014 να έχουν ολοκληρωθεί πλήρως, για να έχω έτοιμο τον κατάλογο που θα μπορώ να αξιοποιήσω για σκοπούς διορισμού διαμεσολαβητών. Αυτό θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μέχρι την ημερομηνία που σας ανέφερα, ώστε να μπορέσω να το συνδέσω με το λογισμικό διορισμού διαμεσολαβητών που προτίθεται να χρησιμοποιεί το Γραφείο μου. Με το λογισμικό αυτό επιτυγχάνεται απολύτως διάφανη, δίκαιη, αμερόληπτη και αποτελεσματική διαδικασία διορισμού διαμεσολαβητών.
Η όλα διαδικασία πότε εκτιμάτε ότι θα μπορεί να ξεκινήσει;
Ο Νόμος προβλέπει ότι στις 25 Νοεμβρίου 2014, το ΔΣ του Φορέα Εξώδικης Επίλυσης Διαφορών Χρηματοοικονομικής Φύσης θα πρέπει να ανακοινώσει υπεύθυνα την ημερομηνία, κατά την οποία ο Επίτροπος θα είναι σε θέση να εφαρμόσει τον νόμο.
Εσείς πότε βλέπετε ότι θα μπορεί να ξεκινήσει;
Καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια για στελέχωση του Φορέα για τα θέματα αυτά. Η στελέχωση αυτή θα προέλθει σε μεγάλο βαθμό από αποσπάσεις προσωπικού από τη δημόσια υπηρεσία, λόγω του επείγοντος του θέματος. Παράλληλα, το Δ.Σ. του Φορέα και ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος προωθούν τη διαδικασία πρόσληψης των 5 Λειτουργών του Φορέα, που προβλέπονται στον Προϋπολογισμό του 2014. Πολύ σύντομα θα πραγματοποιηθούν και οι απαιτούμενες γραπτές εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Σχετικά με τις αποσπάσεις από τη δημόσια υπηρεσία, ήθελα με την ευκαιρία να ευχαριστήσω θερμά τα πολύ αξιόλογα 101 μέλη της, τεχνοκράτες με σημαντική εμπειρία και πολύ υψηλού επίπεδου ακαδημαϊκά προσόντα, που εκδήλωσαν γραπτώς ενδιαφέρον να εργαστούν μαζί μου στο στήσιμο ενός θεσμού εξαιρετικά χρήσιμου, κάτω από τις τρέχουσες κρίσιμες περιστάσεις της κυπριακής οικονομίας και κοινωνίας. Από αυτούς, είναι απαραίτητο να μου διατεθούν τουλάχιστον 12-14 πρόσωπα.

Ήδη, το Τμήμα Διοίκησης και Προσωπικού, του Υπουργείου Οικονομικών, έχει ετοιμάσει σχετικό κατάλογο με ιδιαίτερη επιμέλεια και με γνώμονα τις επιχειρησιακές ανάγκες ενός νεοσύστατου Οργανισμού, με αποστολή την αντιμετώπιση επείγουσας χρηματοοικονομικής φύσης παραπόνων και προβλημάτων πολιτών, και προωθείται η ολοκλήρωση των συναφών διαδικασιών, σύμφωνα με τις πρόνοιες των σχετικών Νόμων.

Το Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής, επίσης του Υπουργείου Οικονομικών, στηρίζει τις προσπάθειες για τη μηχανογράφηση των διαδικασιών του Γραφείου μου και την κατασκευή λογισμικών και ιστοσελίδας, ενώ η Διεύθυνση Προϋπολογισμού συντονίζει τις προσπάθειες για την ετοιμασία των κτιρίων που έχουν διατεθεί για εγκατάσταση του Φορέα. Εξαιρετικά σημαντική είναι επίσης και η στήριξη που λαμβάνει ο Επίτροπος από τη Διεύθυνση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, εξαιτίας και της συνάφειας της αποστολής του με το αντικείμενο της Διεύθυνσης αυτής.

Η αδιαμφισβήτητη αυτή κινητοποίηση που παρατηρείται στο Υπουργείο, με απώτερο σκοπό την άμεση και αποτελεσματική ενεργοποίηση του θεσμού, συντελείται κάτω από τη συντονιστική καθοδήγηση του Γενικού Διευθυντή και του Υπουργού Οικονομικών, στο πλαίσιο της εξαγγελμένης κυβερνητικής πολιτικής αλλά και των σχετικών Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η διαδικασία διαμεσολάβησης
Για να δούμε το θέμα λίγο πιο αναλυτικά, ποια είναι η διαδικασία που θα ακολουθείται βάσει της νομοθεσίας για τη διαμεσολάβηση;
Ο χρεώστης, ο οποίος βρίσκεται σε κατάσταση μη εξυπηρέτησης κάποιου δανείου, με ενυπόθηκη εξασφάλιση ακίνητο που χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία του ιδιοκτήτη και η δανειακή του υποχρέωση κατά τη σύναψή της δεν υπερέβαινε τις 350 χιλιάδες ευρώ, δικαιούται να αποταθεί στον Επίτροπο, με αίτηση για να διορίσει διαμεσολαβητή.

Προκειμένου ο Επίτροπος να είναι σε θέση να ικανοποιήσει το αίτημα διορισμού διαμεσολαβητή, θα πρέπει ο Επίτροπος να διασφαλίσει ότι η συγκεκριμένη περίπτωση ικανοποιεί το κριτήριο της εφαρμοσιμότητας του Νόμου, δηλαδή το κατά πόσον ο Νόμος μπορεί να εφαρμοστεί στην περίπτωση. Και θα μπορεί να εφαρμοστεί ο Νόμος, αν για τη συγκεκριμένη υπόθεση δεν έχει ληφθεί δικαστική απόφαση, δεν έχει κινηθεί διαδικασία ενώπιον Δικαστηρίου και δεν έχουμε φτάσει σε κατάσταση διαδικασιών εκποίησης. Στη συνέχεια, θα πρέπει να εξεταστούν και άλλα κριτήρια.

Πολύ σημαντικό κριτήριο είναι αυτό της εγκαιρότητας, δηλαδή ο δανειστής δικαιούται να υποβάλει την αίτησή του εντός 14 ημερών από την ημερομηνία κατά την οποία έχει καταθέσει στην τράπεζα όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά που προβλέπονται στην οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας για αναδιαρθρώσεις δανείων, ώστε η τράπεζα να προχωρήσει στην αναδιάρθρωση δανείου. Ή, να υποβάλει την αίτησή του εντός 14 ημερών, από την ημερομηνία κατά την οποία η τράπεζα του έδωσε την πρόταση για αναδιάρθρωση και δεν τον ικανοποιεί.
Υπάρχουν και κάποια άλλα κριτήρια;
Εξαιρετικά σημαντικό είναι το κριτήριο σχετικά με το ενυπόθηκο ακίνητο που είναι κατοικία και θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία του ιδιοκτήτη. Και ο Νόμος ορίζει ως κύρια κατοικία, αυτήν η οποία χρησιμοποιείται από το συγκεκριμένο πρόσωπο τουλάχιστον για έξι μήνες τον χρόνο.

Επίσης, μπορεί να υποβάλει αίτηση και ένα νομικό πρόσωπο (μια επιχείρηση), η οποία έχει υποθήκη το ακίνητο με τα χαρακτηριστικά αυτά, νοουμένου ότι η επιχείρηση έχει κύκλο εργασιών που δεν υπερβαίνει τις 250 χιλιάδες ευρώ τον χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος μέτοχος μιας εταιρείας έβαλε την κύρια κατοικία του υποθήκη για ένα δάνειο 350 χιλιάδες ευρώ, με σκοπό να αγοράσει η εταιρεία τους π.χ. μηχανές, και τώρα δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις δανειακές του υποχρεώσεις, μπορεί να διεκδικήσει τον διορισμό διαμεσολαβητή.

Είναι προφανές ότι η αξία της ενυπόθηκης κύριας κατοικίας, σαν περιουσιακό στοιχείο, δεν έχει καμία σημασία. Σημασία έχει ότι η αρχική δανεική σύμβαση δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 350 χιλιάδες και αυτά τα κριτήρια είναι πολύ σημαντικά για να κατανοήσουμε τις ευκαιρίες που δίδει αυτή η νομοθεσία σε φυσικά και νομικά πρόσωπα.
Εδώ σταματά ο ρόλος του Επιτρόπου
Είδαμε το προφίλ όσων δικαιούνται να υποβάλουν αίτηση, τι γίνεται με αυτούς που τα δάνειά τους υπερβαίνουν τις 350 χιλιάδες;
Αυτοί δεν δικαιούνται να υποβάλουν αίτηση για διορισμό διαμεσολαβητή και οι περιπτώσεις αυτές πρέπει να εξεταστούν από την τράπεζα. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ρόλος του Επιτρόπου σταματά. Υπάρχει λογική στη ρύθμιση αυτή, καθώς ο Επίτροπος καλείται να εξυπηρετήσει συγκεκριμένες κατηγορίες προβλημάτων. Παράλληλα, αντιλαμβάνεστε ότι αν ήταν απεριόριστο το ποσό, θα ήταν τεράστιος και ο αριθμός αιτήσεων που θα έρχονταν στον Επίτροπο... Το σύστημα θα κατέρρεε!
Ποιος θα επωμίζεται την αμοιβή των διαμεσολαβητών, αφού αυτοί θα είναι ιδιώτες;
Οι διαμεσολαβητές θα είναι ιδιώτες, ουσιαστικά γίνεται μια έμμεση διευθέτηση αγοράς υπηρεσιών από τον Επίτροπο για εξυπηρέτηση των πολιτών. Την αμοιβή τους την επωμίζονται οι ενδιαφερόμενοι. Το 20% της αμοιβής το καλύπτει ο χρεώστης και το 80% η Τράπεζα. Ο Νόμος προνοεί ότι η αμοιβή είναι μέχρι 500 ευρώ. Που σημαίνει ότι ο χρεώστης θα επιβαρυνθεί μέχρι 100 ευρώ, η δε τράπεζα μέχρι 400 ευρώ. Πριν από την έναρξη της διαμεσολάβησης, ο διαμεσολαβητής οφείλει να εισπράξει την αμοιβή του, ώστε απερίσπαστος να εργαστεί για τη διαμεσολάβηση, αλλά και στο τέλος της διαδικασίας να μην υπάρχει πρόβλημα μεταξύ των μερών για το ποιος θα πληρώσει τη διαμεσολάβηση. Ο Επίτροπος θα καθορίσει ποια θα είναι η αμοιβή, αλλά δεν θα έχει καμίαν απολύτως σχέση με την είσπραξη των χρημάτων.
Αντιλαμβάνομαι ότι την πρωτοβουλία για τη διαμεσολάβηση θα την έχουν οι ιδιώτες. Τι γίνεται στην περίπτωση που η τράπεζα δεν αποδεχθεί να μπει σε διαδικασία διαμεσολάβησης;
Δεν δικαιούται να αρνηθεί η τράπεζα. Ο Νόμος είναι σαφής και ορίζει ότι αφού εγκριθεί η αίτηση για τη διαμεσολάβηση και ο Επίτροπος διορίσει διαμεσολαβητή, η τράπεζα είναι υποχρεωμένη να αποδεχθεί τη διαμεσολάβηση και να μπει στη διαδικασία.
Τι εννοούμε πρακτικά με τον όρο διαμεσολάβηση;
Η διαδικασία αυτή είναι μια προσπάθεια μεταξύ των δύο μερών να επιλύσουν τη διαφορά τους, μέσα από την καταλυτική βοήθεια ενός ανεξάρτητου τρίτου, που είναι ο διαμεσολαβητής. Ο διαμεσολαβητής δεν αποφασίζει, δεν επιβάλλει λύσεις, απλώς βοηθά τα δύο μέρη να βρουν κοινά σημεία στη διαφορά τους και εκεί να χτίσουν την κοινά αποδεχτή λύση. Αφού καταλήξουν, η απόφαση θα έχει χαρακτήρα ιδιωτικής συμφωνίας, ο διαμεσολαβητής την καταγράφει, την αποστέλλει στον Επίτροπο και τα δύο μέρη είναι υποχρεωμένα να την εφαρμόσουν. Η μόνη απόφαση που μπορεί να πάρει ο διαμεσολαβητής είναι να κηρύξει ως μη τελεσφορούσα τη διαδικασία και να την τερματίσει.
Τι θα σημαίνει επί της ουσίας το αδιέξοδο;
Δεν υπάρχει αδιέξοδο, απλώς ο διαμεσολαβητής αντιλαμβάνεται ότι η συγκεκριμένη διαδικασία δεν μπορεί να τελεσφορήσει, γιατί τα μέρη ή ένα από τα μέρη, στη διαφορά, είναι έντονα οχυρωμένα στις θέσεις τους, από τις οποίες δεν μετακινούνται. Δεν έχει νόημα παραπέρα διαμεσολαβητική προσπάθεια.
Σε περίπτωση που δεν βρεθεί λύση, τι γίνεται;
Για να ξεκινήσει η διαμεσολάβηση, σημαίνει ότι τα δύο μέρη βρίσκονται ήδη σε διαδικασία αναδιάρθρωσης του δανείου. Επομένως, αν ο διαμεσολαβητής κηρύξει άκαρπη τη διαδικασία, τότε τα μέρη συνεχίζουν με τα στάδια που έχουν απομείνει για τη διαδικασία αναδιάρθρωσης, βάσει της οδηγίας της Κεντρικής Τράπεζας. Εάν έχει προσφύγει πριν να υποβάλει πρόταση η τράπεζα, τότε η τράπεζα πρέπει να υποβάλει την πρότασή της. Αν ο χρεώστης δεν τη δέχεται, πρέπει να προσφύγει πλέον στην εσωτερική επιτροπή παραπόνων της τράπεζας, με τη δικαιολογία ότι η συγκεκριμένη λύση δεν με ικανοποιεί και θα αποφασίσει η επιτροπή αν θα δοθούν οδηγίες στην τράπεζα να επανεξεταστεί η υπόθεση ή όχι. Γι’ αυτό είπα προηγουμένως ότι δεν δημιουργείται αδιέξοδο, αν ο διαμεσολαβητής κηρύξει άκαρπη τη διαδικασία.
Υπάρχει κάποια φόρμουλα λύσεων, την οποία θα ακολουθεί ο διαμεσολαβητής;
Δεν υπάρχει φόρμουλα λύσεων, γιατί ο διαμεσολαβητής δεν προσφέρει λύσεις. Το ζητούμενο είναι να καταλήξουν σε κοινά αποδεκτή μορφή αναδιάρθρωσης του δανείου. Έχει να κάνει με την κάθε περίπτωση ξεχωριστά και έχει να κάνει με μια μορφή αναδιάρθρωσης του δανείου, ώστε να μπορεί ο δανειστής βιώσιμα να ανταποκρίνεται πλέον στις νέες υποχρεώσεις του, όπως θα διατυπωθούν μέσω της συμφωνίας αναδιάρθρωσης με την τράπεζα.
Η διαδικασία διαμεσολάβησης πόσο πρέπει να διαρκεί;
Δεν θα πρέπει να διαρκεί περισσότερο από πέντε ή έξι συναντήσεις των τριών με τεσσάρων ωρών, οι οποίες μπορεί να επισυμβούν σε χρονικό πλαίσιο πέντε έως δέκα ημερών, εκτιμώ. Δεν είναι απαραίτητο να είναι υπερβολικής διάρκειας η διαμεσολάβηση. Ήδη θα διαφανεί από τις πρώτες συναντήσεις εάν υπάρχουν περιθώρια. Η όλη διαδικασία πρέπει να ολοκληρωθεί εντός μηνός. Ο Επίτροπος έχει το δικαίωμα, εφόσον το κρίνει σκόπιμο, να παρατείνει τη διαδικασία για άλλον ένα μήνα. Ωστόσο, η συνήθης πρακτική που θα ήθελα να προωθηθεί για καθαρά τεχνικούς λόγους, είναι η διαδικασία να ολοκληρώνεται σε ένα μήνα, καθώς δεν υπάρχει σκοπιμότητα να χρονίζει.
Θεωρείτε ότι ο θεσμός της διαμεσολάβησης, όπως προωθείται, μπορεί να βάλει φρένο στην αύξηση των κόκκινων δανείων;
Δεν πρέπει να δημιουργούνται υπερβολικές προσδοκίες στον κόσμο για το τι μπορεί να γίνει με τις διαδικασίες αυτές. Σίγουρα είναι εργαλεία προς τη σωστή κατεύθυνση. Μάλιστα, εργαλεία που έχουν καθυστερήσει να υιοθετηθούν. Αλλά επειδή υπάρχει πολύς κόσμος που περιμένει τη διαδικασία αυτή, πολίτες σε δεινή κατάσταση και άκρως απογοητευμένοι, θα σπεύσουν να υποβάλουν πολλές αιτήσεις, οι οποίες, εν κατακλείδι, δεν θα ικανοποιούν τα κριτήρια που θέτει ο Νόμος για να μπουν οι ενδιαφερόμενοι σε διαδικασία διαμεσολάβησης. Εκτιμώ ότι θα έχουμε θετικό αποτέλεσμα μέχρι 10 - 15%.

Είναι δύσκολο να έχουμε περισσότερο ποσοστό, χωρίς βέβαια να αποκλείεται, κάτω από ορισμένες συνθήκες που βρίσκονται εκτός δικού μου ελέγχου. Το λέω αυτό γιατί προκειμένου να είναι όσο πιο αποτελεσματική γίνεται η διαδικασία διαμεσολάβησης, θα πρέπει τα μέρη που συμμετέχουν να έχουν απόλυτη δικαιοδοσία απόφασης για τον τρόπο διαχείρισης της διαφοράς. Στην προκειμένη περίπτωση, οι εκπρόσωποι των τραπεζών θα περιορίζονται από τους κανονισμούς και τις πολιτικές της τράπεζας.

Άρα θα υπάρχει αυτό το τεχνικό μειονέκτημα, εκτός ορισμένων άλλων, όπως ο ορισμός του βιώσιμου οφειλέτη. Ωστόσο, το να βοηθήσουμε δανειστές με μη εξυπηρετούμενα δάνεια, έστω σε ποσοστό 10 - 15%, να επιλύσουν το πρόβλημά τους μέσω αυτής της διαδικασίας, είναι επιτυχία.

Δεν σημαίνει όμως ότι, αν δεν λυθεί το πρόβλημα μέσω της διαδικασίας διαμεσολάβησης, δεν θα έχουμε τελικά αναδιαρθρώσεις δανείων, γιατί πιθανότατα, μετά το τέλος της διαδικασίας, θα έχουν αντιληφθεί τα μέρη πού ακριβώς στέκουν, ποιες είναι οι δυνατότητές τους και έτσι θα είναι πιο εφικτό και πιθανό να γίνουν αποδεκτές κάποιες προτάσεις από τη μια πλευρά ή την άλλη.

Ακόμα και σε περιπτώσεις μη βιώσιμες, είναι πιθανόν οι ενδιαφερόμενοι να αντιληφθούν την πραγματική τους θέση και να αποφασίσουν το πώς θα διαχειριστούν ορθολογιστικά το πρόβλημά τους, είτε προσφεύγοντας σε κάποια φάση στο πλαίσιο αφερεγγυότητας, είτε κάνοντας άλλες ρυθμίσεις.
Τι ανταπόκριση έχετε μέχρι στιγμής από τις τράπεζες;
Θα έλεγα ότι η ανταπόκριση των τραπεζών είναι αρκούντως ικανοποιητική. Μου φαίνονται αρκετά πρόθυμες, αν κρίνω από το γεγονός ότι η Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα μου ζήτησε να κάνω αριθμό σεμιναρίων στα στελέχη της, για να τους ενημερώσω λεπτομερώς για τη διαδικασία και τον θεσμό του Επιτρόπου. Επίσης, μια άλλη εμπορική τράπεζα μου ζήτησε να κάνω αριθμό σεμιναρίων στο προσωπικό της, για να τους εξηγήσω τις αρμοδιότητες του Γραφείου μου και την όλη διαδικασία. Ήδη για την τράπεζα αυτή πραγματοποίησα ειδικό σεμινάριο για 50 στελέχη της που ολοκληρώθηκε το βράδυ της περασμένης Πέμπτης. Στο σεμινάριο συμμετείχε και ο CEO της εν λόγω τράπεζας και το ενδιαφέρον που επιδείχθηκε ήταν πολύ ικανοποιητικό.
Υπηρεσία παραπόνων κατά τραπεζών
Σε ό,τι αφορά τα παράπονα καταναλωτών κατά τραπεζικών ιδρυμάτων;
Ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος προσφέρει ακόμα μια υπηρεσία, επίσης πολύ σημαντική, πιο σημαντική από αυτήν της διαδικασίας διαμεσολάβησης και σχετίζεται με την εξέταση και διαχείριση παραπόνων καταναλωτών εναντίον χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένων και των τραπεζών. Η εν λόγω υπηρεσία είναι στην πραγματικότητα η καθαυτό αρμοδιότητα του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου και αποστολή του Φορέα.
Έχετε χρονοδιάγραμμα για το πότε θα μπορείτε να λειτουργείτε κανονικά και να διαχειρίζεστε παράπονα;
Το συντομότερο δυνατόν. Η πρώτη και κύρια προτεραιότητα είναι η στελέχωση του φορέα το συντομότερο δυνατόν και η έναρξη της επιχειρησιακής δράσης του γραφείου μου τάχιστα.
Παράπονα έχετε λάβει;
Λαμβάνω, ναι, αλλά ούτε καν συμβουλές δεν μπορώ να προσφέρω, καθώς δεν έχω ακόμα αυτό το δικαίωμα και ούτε, βεβαίως, μπορώ να επιληφθώ παραπόνων, δυστυχώς.
Μπορείτε να μας δώσετε μερικά παραδείγματα παραπόνων που σας έκαναν εντύπωση;
Πήρα, πρόσφατα, παράπονο από ένα δικηγορικό γραφείο. Κάποιος ζήτησε δάνειο από μια τράπεζα. Το συγκεκριμένο πρόσωπο έχει κινήσει αγωγή στην τράπεζα για άσχετη υπόθεση. Θα ήταν πολύ εύκολο να δοθεί το δάνειο στον αιτητή, γιατί είναι βιώσιμος δανειολήπτης. Όμως η απάντηση που έλαβε από συγκεκριμένο λειτουργό της τράπεζας ήταν, σύμφωνα με τον σχετικό ισχυρισμό, πως «έχει εντολές από πάνω ότι για να δοθεί το δάνειο πρέπει να αποσυρθεί πρώτα η αγωγή εναντίον της τράπεζας».

Ένας δηλαδή απίστευτα καταχρηστικός όρος! Άλλο παράπονο που μου έκανε εντύπωση ήταν η περίπτωση κάποιας δανειολήπτριας, η οποία χρωστά περίπου 160 χιλιάδες ευρώ. Το δάνειο ύψους κοντά 90 χιλιάδων ευρώ είχε γίνει το 2009. Έκτοτε, δεν πλήρωσε σχεδόν ούτε μια δόση. Στην ερώτησή μου, τι έκανες τόσο καιρό, η απάντηση ήταν, τίποτε! Δεν μπορούσα να πληρώσω!

Σημειώνω την προφανή αμέλεια της δανειολήπτριας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, η οποία θα μπορούσε να αποδοθεί, πέρα από τα οικονομικά προβλήματα, και σε σειρά από ψυχολογικούς και κοινωνιολογικούς παράγοντες. Όμως εύλογα μπορώ να διερωτηθώ και για το είδος της τραπεζικής χρηματοοικονομικής πειθαρχίας που ακολουθούσε για την περίπτωση ο δανειστής! Ήταν μια πολιτική «μην ενοχλείτε τους πελάτες».
Τι είδους παράπονα έχετε λάβει μέχρι στιγμής;
Τα περισσότερα παράπονα που έχω λάβει, πάντως, έχουν να κάνουν με τις τράπεζες, όπως για παράδειγμα υπερχρεώσεις στα δάνεια, καταχρηστικές ρήτρες, υπερβολικά υψηλά επιτόκια και ισχυριζόμενη άρνηση των τραπεζών για αναδιάρθρωση δανείων. Επίσης, ένας μεγάλος αριθμός αφορά υποθέσεις αξιογράφων και υποθέσεις δανείων σε ξένο συνάλλαγμα. Βέβαια τα παράπονα που έρχονται κοντά μου δεν αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα!
Στις υποθέσεις αξιογράφων, τι περισσότερο έχετε ενώπιόν σας;
Εξήγησα τη θέση μου πρόσφατα στη Βουλή. Ο Επίτροπος δεν βγάζει γενική απόφαση για τα αξιόγραφα, μπορεί να εξετάζει υποθέσεις ξεχωριστά για κάθε ενδιαφερόμενο. Ωστόσο, σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να λάβει υπόψη του και τις απόψεις που εξέφρασε η Κεντρική Τράπεζα για το θέμα, καθώς επίσης και η Κεφαλαιαγορά, οι οποίες φαίνεται να είναι αρκούντως ευνοϊκές για τους κατόχους αξιογράφων, ιδίως όσοι είναι φυσικά πρόσωπα, δεν είναι επαγγελματίες επενδυτές και δεν είναι επαρκώς καταρτισμένοι σε χρηματοοικονομικά θέματα.

Πάντως, το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο που ρυθμίζει τις αρμοδιότητες του Χρηματοοικονομικού Επίτροπου είναι το μοναδικό που υπάρχει στην Κύπρο, το οποίο να επιτρέπει την εξώδικη εξέταση παραπόνων κατόχων αξιόγραφων, για ζημίες μέχρι 170.000 ευρώ. Όταν το Γραφείο μου αρχίσει να λειτουργεί, είμαι υποχρεωμένος από τον Νόμο να εξετάσω τέτοια παράπονα, αν μου υποβληθούν, και να εκδώσω σχετική απόφαση.