Τραγωδία η παράσταση…

Σάλος έχει ξεσπάσει με την απόφαση του ΘΟΚ να ανεβάσει παράσταση στο αρχαίο θέατρο
Σκληρή γλώσσα από πολίτες, αρχαιολόγους και κόμματα για την πρωτοβουλία
Τεράστιες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η απόφαση του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου να ανεβάσει την παράσταση «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη στο Αρχαίο Θέατρο της κατεχόμενης Σαλαμίνας, σήμερα Παρασκευή. Τόσο ο Σύνδεσμος Κυπρίων Αρχαιολόγων όσο και η ΕΔΕΚ, αλλά και μια κίνηση ενεργών, διακεκριμένων πολιτών, εξέδωσαν σκληρές ανακοινώσεις, δίνοντας στο θέμα νομικές, ηθικές, εθνικές αλλά και πολιτικές διαστάσεις, καταγγέλλοντας τον ΘΟΚ για επικίνδυνες και αδιαφανείς διαδικασίες.
Αντιδρά ο ΣΚΑ
Στην ανακοίνωσή του ο ΣΚΑ αναφέρει ότι, ενώ ως επιστημονικό σωματείο δεν συνηθίζει να τοποθετείται σε πολιτικά ζητήματα και στις θέσεις οποιουδήποτε χώρου, ωστόσο θεωρεί απαραίτητη τη δημόσια αυτή παρέμβαση, η οποία αφορά αποκλειστικά στη νομική πτυχή του ζητήματος. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην ανακοίνωση, «σιβυλλική θέση» χαρακτηρίζεται η πρόσφατη δήλωση του προέδρου του ΘΟΚ, Γιάννη Τουμαζή, πως η παράσταση τελεί υπό την αιγίδα της νεοσύστατης Δικοινοτικής Επιτροπής για τον Πολιτισμό και πραγματοποιείται εντός πολύ συγκεκριμένου πλαισίου, εντασσόμενη στα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης της διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού.

«Δεν θεωρείται επαρκής απάντηση, καθώς δεν γίνεται καμία αναφορά στο νομικό πλαίσιο και τη γραφειοκρατική διαδικασία διοργάνωσης της εκδήλωσης, αλλά ούτε και στα όργανα και κρατικές δομές που έχουν εμπλακεί για την περάτωσή της», συνεχίζει η ανακοίνωση, ενώ τόνισε πως το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, που είναι το καθ’ ύλην αρμόδιο, «δεν έχει ερωτηθεί για παραχώρηση άδειας χρήσης του αρχαίου μνημείου, μιας και δεν ασκεί ουσιαστικό έλεγχο στα κατεχόμενα». «Θεωρούμε», συνεχίζει, «ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος δημιουργίας επικίνδυνου νομικού προηγούμενου, που θα επιτρέψει στο μέλλον τη χορήγηση αδειών χρήσης μνημείων από το παράνομο Τμήμα Αρχαιοτήτων και Μουσείων του ψευδοκράτους».
«Φορείς συλλογικής μνήμης»
«Πάγια θέση του ΣΚΑ», προσθέτει, «είναι ότι τα αρχαία μνημεία αποτελούν φορείς της συλλογικής ιστορικής μας μνήμης, αλλά και κομιστές πανανθρώπινων αξιών. Απόρροια της πιο πάνω θέσης είναι το γεγονός ότι η χρήση αρχαίων μνημείων πρέπει να συνάδει με τον χαρακτήρα τους και η διαχείρισή τους οφείλει να γίνεται με τρόπο ενιαίο και εντός ξεκάθαρου θεσμικού και νομικού πλαισίου», ενώ τονίζει ότι ο ΣΚΑ τάσσεται σταθερά υπέρ κάθε προσπάθειας για ειρηνική λύση του Κυπριακού. Υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι στόχος είναι, ο αρχαιολογικός χώρος της Σαλαμίνας να αποτελέσει διαρκές σύμβολο ειρήνης για τις δύο κοινότητες και ότι η τέλεση μιας συμβολικής θεατρικής παράστασης είναι μια αρχή, αλλά δεν είναι αρκετή. «Οφείλουμε να εγκύψουμε στα βαθύτερα προβλήματα που τον ταλανίζουν και να αναζητήσουμε θεραπεία για τις πληγές του που κακοφορμίζουν εδώ και καιρό», σημειώνει.
Κάκιστη χρήση, αμέλεια και καταστροφή
Επιπροσθέτως, γίνεται σαφής λόγος για κάκιστη χρήση, αμέλεια και καταστροφή καθώς ο ευρύτερος αρχαιολογικός χώρος της Σαλαμίνας από το 1974 έχει αφεθεί στο έλεος των καιρικών συνθηκών και του χρόνου, ενώ έχει δεχθεί αλλεπάλληλες λεηλασίες. «Από το 1999», αναφέρεται στην επιστολή, «το πανεπιστήμιο της Άγκυρας, κατά παράβαση των διεθνών συνθηκών, οργανώνει παράνομα αρχαιολογικές έρευνες και μεγάλης κλίμακας ανασκαφές σε όλη την έκταση του αρχαιολογικού χώρου». Ο ΣΚΑ καταλήγει ότι «στη βάση αυτής της σκαιάς πραγματικότητας, θεωρούμε ότι ως συμπληρωματικό της θεατρικής παράστασης μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης, πρέπει να τεθεί το ζήτημα προστασίας και συντήρησης των ερειπίων του ευρύτερου αρχαιολογικού χώρου της Σαλαμίνας».
Πυρά από την ΕΔΕΚ
Πολύ σκληρή στάση κράτησε η ΕΔΕΚ απέναντι στο ζήτημα. Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωσή της, η παράσταση «αποτελεί μιαν ακόμη τραγική απόδειξη της έλλειψης ολοκληρωμένου σχεδιασμού, με βάση τον οποίο θα πρέπει να χειριζόμαστε σοβαρά θέματα», ενώ κάλεσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το Δ.Σ. του ΘΟΚ να ακυρώσουν έστω και τώρα την παράσταση, η οποία «μολύνει τις πολιτιστικές αξίες, καλλιεργεί κουλτούρα συνύπαρξης με την κατοχή και στέλνει λανθασμένα μηνύματα προς πάσα κατεύθυνση», ενώ τόνισε ότι «τέτοιου είδους εκδηλώσεις υποβοηθούν μόνο τις προσπάθειες της Τουρκίας για έμμεση αναγνώριση κρατικής υπόστασης του ψευδοκράτους και αποτελούν συνέχεια λανθασμένων πράξεων και υποβολιμαίων ενεργειών, που υποδηλώνουν στοιχεία κρατικής οντότητας στα κατεχόμενα».

Υπογράμμισε, δε, τον κίνδυνο, «αν οι συνομιλίες που διεξάγονται για επίλυση του Κυπριακού οδηγηθούν σε αδιέξοδο εξ υπαιτιότητας της Τουρκίας, τότε αυτές οι εκδηλώσεις που στοχεύουν τάχατες στη συμφιλίωση, να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη για αναβάθμιση του μορφώματος των κατεχομένων και ως άλλοθι για τις τουρκικές ευθύνες». Τέλος, υπενθύμισε μια σειρά από γεγονότα που έλαβαν χώραν τον τελευταίο καιρό, που, όπως λέει, «υποσκάπτουν με τέτοιο εξόφθαλμο τρόπο τον αντικατοχικό αγώνα του κυπριακού λαού και τη δυνατότητα εξεύρεσης μιας δημοκρατικής λύσης», όπως την υποστολή της σημαίας και του θυρεού της Κυπριακής Δημοκρατίας από το προεδρικό όχημα κατά τη μετάβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας στην κατεχόμενη Αμμόχωστο, την προσφώνηση του Τουρκοκύπριου ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί ως «Προέδρου» από τον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου, την αναβάθμιση της αλληλογραφίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις λεγόμενες αρχές του ψευδοκράτους σε επίπεδο κράτους κ.ά.
Αντίθετο και το ΕΥΡΩΚΟ
Η Μαρίνα Χαραλάμπους, μέλος της Πολιτικής Επιτροπής του ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ, σχολιάζοντας την παρουσία του κλιμακίου του ΘΟΚ στο κατεχόμενο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας, δήλωσε ότι «η παρουσία του κλιμακίου του ΘΟΚ στο κατεχόμενο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας σκιάζει την αλήθεια», υπογραμμίζοντας ότι «οι ηθοποιοί καλούνται να παρουσιάσουν την τραγωδία Ιππόλυτος του Ευριπίδη, κάτω από τις λόγχες του κατοχικού στρατού».

Η κ. Χαραλάμπους χαρακτήρισε την πρωτοβουλία βοηθητική προς την επίλυση του Κυπριακού, με την προϋπόθεση ότι κινήσεις σαν κι αυτή αποκαθιστούν το ενιαίο της επικράτειας της Κύπρου, καταργούν τη διαχωριστική γραμμή κατοχής και ανατρέπουν την εικόνα που επιχειρείται να διαμορφωθεί ότι στην Κύπρο υπάρχουν δύο κυρίαρχες κρατικές οντότητες. «Στην περίπτωση, όμως, που οι πρωτοβουλίες αυτές αποσκοπούν στη δημιουργία συνθηκών καλής γειτονίας και ομαλοποίησης των σχέσεων με το ψευδοκράτος», πρόσθεσε, «τότε αυτό συνιστά μια πολύ επικίνδυνη υποχώρηση και υπαναχώρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις πάγιες, διαχρονικές γραμμές ασφαλείας».
Κίνηση Πρωτοβουλίας Πολιτών
Άμεση ήταν και η κινητοποίηση των πολιτών, που με υπογραφές και επιστολές στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, διαμαρτύρονται για το ανέβασμα της αποψινής παράστασης στην κατεχόμενη Σαλαμίνα. Η Πρωτοβουλία Πολιτών εναντίον της παράστασης του ΘΟΚ, αφού διαβίβασε στον Πρόεδρο 1.227 υπογραφές, που συγκεντρώθηκαν μέσω του διαδικτύου, αναφέρει ότι «η συμμετοχή κρατικού θεάτρου σε φεστιβάλ που διεξάγεται σε κατεχόμενη περιοχή του ίδιου κράτους συνιστά μια θλιβερή και αναξιοπρεπή παγκόσμια πρωτοτυπία και μοναδικότητα», κάνοντας λόγο για «εν κρυπτώ» και έξω από τη νομιμότητα διαδικασία, «η οποία προωθεί τη νομιμοποίηση των τετελεσμένων της εισβολής και κατοχής και μετατρέπει τον πολιτισμό σε υπηρέτη άλλων σκοπιμοτήτων», καλώντας τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας «να θέσει τέρμα σε αυτόν τον εξευτελισμό».

«Ο ρόλος του πολιτισμού για την εδραίωση της ειρήνης και την ανάπτυξη του αλληλοσεβασμού ανάμεσα στους ανθρώπους είναι αναμφισβήτητος», συνεχίζει. «Η χρησιμοποίηση, όμως, του πολιτισμού ως εργαλείου εκμετάλλευσης των συναισθημάτων των πολιτών είναι παραπλανητική και επικίνδυνη. Κυρίως όταν γίνεται από ένα κρατικό θέατρο που ανήκει εξολοκλήρου στους φορολογούμενους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας και όχι σε ένα προσωρινό συμβούλιο», λέει η ανακοίνωση και συμπληρώνει ότι «από την πρώτη διερευνητική πιθανών αντιδράσεων διαρροή στον Τύπο τον Ιούνιο του 2015 και από τις ανακοινώσεις που ακολούθησαν μέχρι και την τελική απόφαση πραγματοποίησης της παράστασης έχουν προκύψει σοβαρά ζητήματα, εθνικής, πολιτικής, νομικής, οικονομικής και ηθικής σημασίας, τα οποία ουδείς εκ των διοργανωτών είχε την "ευαισθησία" να θίξει ή έστω να συζητήσει.

Εμβρόντητοι παρακολουθούμε το στήσιμο μιας παράστασης, η οποία βαφτίστηκε ειρηνική και επαναπροσεγγιστική, δημιουργεί όμως εύλογα ερωτήματα σε σχέση με πολλά θέματα». Ενδεικτικά, στην ανακοίνωση αναφέρονται: το αίτημα του Κρατικού Θεάτρου προς τις κατοχικές αρχές για εξασφάλιση «άδειας χρήσης» του αρχαίου θεάτρου της Σαλαμίνας και όχι από το αρμόδιο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, η υπερσυγκέντρωση εξουσιών στο Δ.Σ του ΘΟΚ, η ανάθεση της ευθύνης για την ασφάλεια και ομαλή διεξαγωγή της παράστασης σε κατεχόμενο στρατιωτικά έδαφος στις δυνάμεις του ψευδοκράτους, η εσκεμμένη απόκρυψη της λέξης «κατεχόμενη» Σαλαμίνα, στην επίσημη ανακοίνωση της θεατρικής παράστασης κ.ά. Την ανακοίνωση των ενεργών πολιτών υπογράφουν, μεταξύ άλλων, η Κλαίρη Αγγελίδου, πρώην Υπουργός Παιδείας και ποιήτρια, ο Σάββας Ιακωβίδης, δημοσιογράφος, η Χαρίτα Μάντολες, σύζυγος και κόρη δολοφονηθέντων (1974) και η Ελένη Νικοδήμου, εικαστικός.