Γιαγιάδες ή παιδικός σταθμός;

ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΙ ΣΥΣΤΗΝΟΥΝ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ
Από ποια ηλικία είναι προτιμότερο να πηγαίνουν τα παιδιά σχολείο και τι πρέπει να προσέξουν οι γονείς στην επιλογή του
Η ψυχολόγος δρ Αριστονίκη Θεοδοσίου υποστηρίζει πως είναι προτιμότερο μέχρι την ηλικία των δυο ετών το παιδί να μένει με την οικογένειά του στο σπίτι. Μέχρι τα δυόμισι χρόνια, είναι καλύτερα το παιδί να παραμένει σε ένα σταθερό, ασφαλές και οικείο περιβάλλον
Ο παιδικός σταθμός ενισχύει την κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού προσχολικής ηλικίας. Μια άλλη έρευνα αναφέρει πως οι φιλίες των παιδιών προσχολικής ηλικίας, που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του παιδικού σταθμού, συμβάλλουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων του παιδιού
Καλώς ή κακώς οι συνθήκες ζωής αναγκάζουν και τους δυο γονείς να εργάζονται, με τις ώρες εργασίας τους πολλές φορές να ξεπερνούν το οκτάωρο. Με τον ερχομό του νέου μέλους της οικογένειας, η χαρά γεμίζει το σπίτι και το άγχος κατακλύζει τη μαμά, κυρίως, για την ώρα που θα πρέπει να επιστρέψει στη δουλειά της. Τι θα γίνει με το παιδί; Ποιος μπορεί να το φροντίσει; Γιαγιά ή παιδικός σταθμός; Ερωτήματα που βασανίζουν κάθε μητέρα που δεν έχει την επιλογή να μείνει η ίδια σπίτι με το αγγελούδι της. Για τις απαντήσεις ζητήσαμε την άποψη της παιδιάτρου δρος Ειρήνης Παφίτη Δημητρίου και της ψυχολόγου δρος Αριστονίκης Θεοδοσίου Τρυφωνίδου, οι οποίες ανέφεραν ότι ένα παιδί βρεφικής ηλικίας μέχρι δύο ετών είναι προτιμότερο να φροντίζεται από τους γονείς του στο σπίτι.
Από το παιχνίδι στην τάξη
Οι παιδικοί σταθμοί γεμίζουν από τους λιλιπούτειους φίλους μας που πλημμυρίζουν τις αίθουσες με τις γλυκιές τους φωνούλες και προσπαθούν να αντιληφθούν την κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Η ψυχολόγος εξελικτικής-σχολικής ψυχολογίας, δρ Θεοδοσίου, δήλωσε πως είναι προτιμότερο μέχρι την ηλικία των δυο ετών το παιδί να μένει με την οικογένειά του στο σπίτι. «Αυτό γιατί μέχρι τα δυόμισι χρόνια, τόσο από σωματική όσο και από συναισθηματική άποψη, είναι προτιμότερο το παιδί να παραμένει σε ένα σταθερό, ασφαλές και οικείο περιβάλλον

. Άλλωστε τα παιδιά μέχρι δύο-δυόμισι ετών προτιμούν την ατομική ενασχόληση μαζί τους. Όσο για το παιχνίδι με άλλα παιδιά, τις πιο πολλές φορές τούς είναι αδιάφορο γιατί δεν ξέρουν ακόμη να συνεργάζονται και να μοιράζονται». Αντίθετα, όπως υποστηρίζει η ψυχολόγος, μετά τα δυόμισι χρόνια το παιδί είναι πιο έτοιμο να ακολουθήσει το πρόγραμμα στο σχολείο. Η δρ Παφίτη ανέφερε πως η ηλικία εισδοχής του παιδιού στο σχολείο δεν είναι απόλυτη, αλλά πολλά παιδάκια μετά την ηλικία των δυο ή τριών ακόμη ετών είναι πιο έτοιμα για περισσότερη κοινωνικοποίηση.

«Επίσης αν μπορούμε να κρατήσουμε ένα παιδάκι μέχρι δυο ετών μακριά από το σχολείο, μειώνουμε κατά πολύ τις ασθένειες του παιδιού γιατί πλέον έχει πιο ώριμο ανοσοποιητικό σύστημα. Τα πρώτα δυο χρόνια τα παιδιά δεν αναζητούν τόσο πολύ την κοινωνικοποίηση με συνομήλικά τους παιδιά και ούτε υπάρχει λόγος να μάθουν συγκεκριμένη ύλη ή να έχουν αυστηρό πρόγραμμα. Αντίθετα μαθαίνουν πιο πολύ μέσα από ελεύθερο παιχνίδι και παρακολουθώντας τους μεγάλους».

Μετά την ηλικία των τριών ετών τα παιδιά είναι πιο έτοιμα για να μπουν σε παιδικό σταθμό, σύμφωνα με τους ειδικούς. «Από τότε ο παιδικός σταθμός αρχίζει να γίνεται απαραίτητος, προκειμένου το παιδί να μάθει να αποκτά με δομημένο τρόπο γνώσεις και να αναπτύξει γνωστικές, γλωσσικές, κοινωνικές δεξιότητες. Από την ηλικία των τριών και μετά, το παιδί μαθαίνει σταδιακά να συναναστρέφεται, να συνυπάρχει, να συνεργάζεται και κυρίως να ακολουθεί κανόνες συναλλαγής μέσα σε μια ομάδα, αλλά και να σέβεται τους άλλους και τον εαυτό του».
Ξένη ή οικεία φροντίδα;
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η ιδανικότερη φροντίδα είναι από τους γονείς. Όταν όμως κανείς από τους δυο γονείς δεν έχει τη δυνατότητα να μείνει στο σπίτι, τότε καλούνται να ψάξουν εναλλακτικές οδούς. «Μία εναλλακτική οδός για τη φύλαξη και φροντίδα παιδιών βρεφονηπιακής ηλικίας είναι οι βρεφονηπιακοί σταθμοί ή οικεία συγγενικά πρόσωπα όπως οι παππούδες», σύμφωνα με την δρα Θεοδοσίου. «Θα έλεγα, λοιπόν, βασιζόμενη στα ερευνητικά δεδομένα ότι ένα βρέφος είναι καλύτερα να φροντίζεται από τους παππούδες μέχρι να γίνει δυόμισι περίπου ετών και στην ηλικία των τρεισήμισι ετών να πάει στον παιδικό σταθμό.

Το σημαντικότερο είναι τα παιδιά να έχουν ένα σταθερό πρόγραμμα». Ο δημιουργικός χρόνος με το παιδί είναι πολύτιμο εργαλείο στην εξέλιξή του σύμφωνα με την ψυχολόγο. «Το πιο σημαντικό είναι για τα παιδιά να περνούν δημιουργικά και ευχάριστα τον χρόνο τους.

Αν ο παππούς και η γιαγιά έχουν τη δύναμη και την ικανότητα να περνούν δημιουργικό χρόνο με το παιδί και εκτός από το φαγητό, ασφάλεια, αγάπη μπορούν να απασχολήσουν δημιουργικά το παιδί και να παίξουν μαζί του, να κάνουν βόλτες, να πάνε στο πάρκο και να συναντήσουν άλλα παιδάκια, να γίνουν με λίγα λόγια και αυτοί παιδιά με το παιδί, τότε ακόμη και μέχρι τεσσάρων και πέντε χρονών καλό είναι να προσέχουν αυτοί τα παιδιά. Πολύ σπάνια παππούδες και γιαγιάδες μπορούν να τα κάνουν αυτά για χρόνια χωρίς διακοπή. Συχνά όμως παρατηρούμε παιδιά που ξεκινούν να γίνονται πιο αντιδραστικά και να βαριούνται γιατί τα ερεθίσματα πλέον δεν τους ικανοποιούν και τότε ίσως είναι καιρός να πάνε σχολείο».

Βοηθά στην ανάπτυξη του παιδιού
Σύμφωνα με διάφορες έρευνες, το παιδί της προσχολικής ηλικίας, την περίοδο δηλαδή που φοιτά στο νηπιαγωγείο, έχει την τάση να δομεί μια σειρά σχημάτων με σκοπό την εξερεύνηση του κόσμου που το περιβάλλει. «Το παιδί εμφανίζει μια τάση για υπεργενίκευση, αφού ανακαλύπτει νέους κανόνες, τους οποίους καλείται να εφαρμόσει. Η σκέψη του παιδιού της προσχολικής ηλικίας είναι εγωκεντρική. Δηλαδή, το παιδί έχει την τάση να μιλάει για τον εαυτό του και θεωρεί ότι ο κόσμος περιστρέφεται γύρω από αυτό. Η εγωκεντρική μονομέρεια της σκέψης του περιορίζει τον αριθμό των στοιχείων και των παραγόντων που μπορεί να υιοθετήσει γνωστικά.

Τέλος, κατά την περίοδο των συμβολικών ενεργειών το παιδί δεν εμφανίζει την ικανότητα διάκρισης των φυσικών μεγεθών, όπως ο όγκος και η ποσότητα, ενώ δεν διακρίνεται για την ικανότητα αποκέντρωσης της σκέψης. Οπότε, σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα, για την ανάπτυξη του παιδιού η επαφή του παιδιού με τον παιδικό σταθμό θα το βοηθήσει στο να αναπτύξει τις δυνατότητές του σφαιρικά», σύμφωνα με την ψυχολόγο. «Σημαντικές για την ανάπτυξη, αλλά και την κοινωνική μάθηση των παιδιών ειδικότερα, είναι οι πεποιθήσεις αυτοαποτελεσματικότητας που έχουν τα ίδια τα παιδιά. Εάν ένα παιδί θεωρεί ότι μπορεί να υλοποιήσει ένα έργο, τότε ενισχύεται η ικανότητά του. Οι αντιλήψεις των παιδιών για τις ατομικές τους ικανότητες φαίνεται ότι επηρεάζουν άμεσα τον τρόπο με τον οποίον αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους».
Προσδοκίες γονέων παιδεύουσι τέκνα...
Η διαδικασία της κοινωνικής μάθησης μπορεί να επηρεαστεί από τις προσδοκίες που έχουν οι ενήλικες για τα παιδιά. Η δρ Θεοδοσίου επισημαίνει ότι «τα παιδιά καθίστανται πολλές φορές μέσα ικανοποίησης κοινωνικών προσδοκιών των γονέων τους ή άλλων προσώπων του περιβάλλοντός τους.

Η υιοθέτηση από τα παιδιά κατάλληλων κοινωνικών προτύπων και η καλλιέργεια από το στενό ή ευρύ περιβάλλον τους των κατάλληλων προσδοκιών συντελεί αποφασιστικά στη διαδικασία κοινωνικής μάθησης και στη μεταλαμπάδευση σε αυτά, κανόνων, αξιών και αρχών κοινωνικά και ηθικά αποδεκτών. Ο παιδικός σταθμός ενισχύει την κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού προσχολικής ηλικίας. Μια άλλη έρευνα αναφέρει πως οι φιλίες των παιδιών προσχολικής ηλικίας, που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του παιδικού σταθμού, συμβάλλουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων του παιδιού».
Επιλογή παιδικού σταθμού
Οι γονείς αφού πάρουν την απόφαση να στείλουν το παιδί τους στον παιδικό σταθμό έχουν ακόμη ένα δύσκολο έργο. Αυτό της επιλογής του παιδικού σταθμού. Τι θα πρέπει να προσέξουν όταν θα αποφασίσουν ποιος παιδικός σταθμός είναι κατάλληλος για το παιδάκι τους; Η δρ Παφίτη προτείνει στους γονείς «να μιλήσουν με τη διεύθυνση για τις μεθόδους που χρησιμοποιούν και το πρόγραμμα. Να δουν τους χώρους του σχολείου με ιδιαίτερη σημασία στην υγιεινή και ασφάλεια. Να μιλήσουν για τους τρόπους πειθαρχίας εφόσον τα νήπια χρειάζονται τρόπο και επιβράβευση και όχι τιμωρία. Να μιλήσουν για υγιεινή διατροφή, για εναλλακτικές λύσεις στα γλυκά όταν τα παιδιά γιορτάζουν.

Τέλος να μιλήσουν για την ανάγκη αποκλεισμού των άρρωστων παιδιών από το σχολείο για να αποφύγουν επιδημίες» . Αυτό που είναι καλό να γνωρίζουν οι γονείς είναι πως η μετάβαση στο σχολείο είναι ιδιαίτερα στρεσογόνα και για το παιδί και για τους γονείς. «Είναι σημαντικό οι γονείς να μιλούν με το παιδί, να το προετοιμάζουν, να επιβεβαιώνουν την αγάπη τους και ότι θα γυρίσουν να πάρουν το μωρό από το σχολείο. Άγχος αποχωρισμού, ξεσπάσματα, ανασφάλειες και άγρυπνες νύχτες συχνά συνοδεύουν την κάθε αλλαγή των παιδιών και ιδιαίτερα τη μετάβαση στο σχολείο. Οι γονείς οπλισμένοι με υπομονή και επιβεβαιώνοντας συνεχώς την αγάπη τους στο παιδί θα κάνουν αυτήν τη μετάβαση πιο εύκολη».